Armia rosyjska – armia agresora: budowa okrętów lekiem na słabe rozpoznanie?

Bardzo duża cześć rosyjskich operacji i samych działań zbrojnych zdecydowanie wygląda na słabo przygotowane pod kątem zabezpieczenia sił własnych w dane rozpoznawcze. Zupełnie inaczej wygląda to po stronie ukraińskiej. Dzięki własnym informacjom, a chyba przede wszystkim dzięki informacjom uzyskiwanym z zachodniej wspólnoty wywiadowczej Ukraińcy wiedzą i widzą bardzo dużo rosyjskich przygotowań i przegrupowań wojsk (sił).

W czasach ZSRR wojskowy system wywiadowczo-rozpoznawczy był bardzo rozbudowany. Na jego korzyść działały również analogiczne systemy państw sojuszniczych. Oprócz wywiadowczych źródeł osobowych (czasu pokojowo-wojennego) system ten opierał się o dużą jednostek rozpoznania osobowego (czasu wojennego) i rozpoznania technicznego (czasu pokojowo-wojennego). Liczba funkcjonujących w ZSRR jednostek rozpoznawczych była imponująca i do dzisiaj nie wszystkie z nich zostały dokładnie opisane.

W czasach Rosji system ten uległ oczywistemu zmniejszeniu i podlegał istotnym ograniczeniom technicznym. Tak jak ZSRR i Rosja nie wytrzymała światowego wyścigu elektronicznego i informatycznego. Do tego doszły istotne ograniczenia finansowe w próbach odnawiania sprzętu rozpoznawczego. Wraz z rozpadem imperium drastycznie zmniejszyła się liczba terytoriów państw sojuszniczych, z których Rosjanie mogą prowadzić rozpoznanie.

Problem z likwidacją niektórych dostępnych miejsc na świecie trochę niweluje Flota Wojenno-Morska, która może operować na wszystkich morzach i oceanach świata (poza wodami terytorialnymi państw nadbrzeżnych). Ale żeby takie morskie rozpoznanie prowadzić trzeba mieć okręty i to w wystarczającej liczbie oraz o wystaraczającej niezależności od baz.

Obecnie Rosja dysponuje w poszczególnych flotach centrami rozpoznawczymi. Są nimi:

• 1222.Centrum Rozpoznawcze Floty Północnej;
• 1223.Centrum Rozpoznawcze Floty Bałtyckiej;
• 1225.Centrum Rozpoznawcze Floty Oceanu Spokojnego;
• 1229.Centrum Rozpoznawcze Floty Czarnomorskiej.

W skład każdego z powyższych centrów oprócz pododdziałów lądowych wchodzi dywizjon okrętów rozpoznawczych. Kiedyś dywizjony te miały osobne etaty i osobne numery porządkowe. Dzisiaj są pododdziałami poszczególnych centrów. W Bałtijsku stacjonuje np. Dywizjon Okrętów Rozpoznawczych 1223.Centrum Rozpoznawczego.

Obecnie w skład tych czterech dywizjonów wchodzi tylko 15 okrętów rozpoznawczych. Są nimi:

• Dwa duże okręty rozpoznawcze projektu 1826 wcielone do służby w latach 1984-1987;
• Dwa średnie okręty rozpoznawcze projektu 861M, zbudowane w Stoczni Północnej w Gdańsku i wcielone w latach 1968-1970;
• Dwa średnie okręty rozpoznawcze projektu 503R wcielone do służby w latach 1981-1983;
• Siedem średnich okrętów rozpoznawczych projektu 864, zbudowanych w Stoczni Północnej w Gdańsku i wcielonych w latach 1985-1988;
• Dwa średnie okręty rozpoznawcze projektu 18280 wcielone do służby w latach 2015-2018.

Pomimo prowadzonych różnych prac remontowo-modernizacyjnych zdecydowana większość z tych okrętów ma już ponad 35 lat, a najstarszy nawet 55 lat (sic !).

Dlatego Flota Wojenno-Morska Rosji uruchomiła nowy program zbrojeniowy. Zielonodolskie Biuro Projektowo-Konstrukcyjne należące do holdingu Ak Bars w Tatarstanie opracowało projekt 03182R nowego okrętu rozpoznawczego. Jest on oparty o wcześniej opracowany tam projekt 03182 nazywany Platforma-Arktika, na podstawie którego zbudowano już prototypowy mały morski zbiornikowiec, a trzy kolejne są w różnych stadiach budowy. Właśnie ten uniwersalny kadłub stał się bazą do opracowania wariantu 03182R czyli rozpoznawczego. Co prawda oficjalnie są to jednostki naukowo-badawcze, ale nie ma większych wątpliwości co do ich przeznaczenia.

Umowę na pierwszą parę okrętów projektu 03182R podpisano 24 sierpnia 2021 roku w czasie targów (salonu) Armia-2021. Stępki pod nie położono 12 czerwca 2022 roku w stoczni Zielonodolski Zawód im. A. M. Gorkiego. Stocznia ta mieści się w Republice Tatarstanu i poprzez Korporację Stoczniową Ak Bars również należy do Holdingu Ak Bars.

Zamówienie na kolejną parę okrętów rozpoznawczych tego projektu podpisano niezwykle szybko, bo już 16 sierpnia 2022 roku na salonie Armia 2022. Zgodnie z wcześniejszym cyklem budowy stępki pod nie położono w ten czwartek czyli 19 października 2023 roku. Zgodnie z rozkazem głównego dowódcy rosyjskiej floty otrzymają one nazwy Michaił Niefiedow i Nikołaj Żuikow. Pierwszy z nich był komandorem i dowódcą wojennej „drogi życia” przez Jezioro Ładoga. Zginął w 1943 roku, ale wcześniej w latach 1938-1939 był szefem rozpoznania całej marynarki ZSRR. Jego następcą na tym stanowisku był drugi z patronów okrętów kontradmirał Nikołaj Żuikow. Stanowisko to piastował w latach 1939-1941, a zginął również w czasie drugiej wojny światowej w 1942 roku.

Dla przypomnienia pierwsza para okrętów nosi nazwy Leonid Biekrieniew i Boris Bobkow. Obaj oficerowie byli też szefami rozpoznania radzieckiej marynarki odpowiednio w latach 1950-1953 i 1953-1965. W ten sposób Rosjanie tworzą nową linię w nazewnictwie wojenno-okrętowym.

W czasie uroczystości przy drugiej parze okrętów stocznia zaprezentowała nową, bardziej szczegółową graficzną wizualizację projektu 03182R.

Jednak najważniejsze do odnotowania pozostaje to, iż żaden z tych okrętów nie został jeszcze wodowany. Oznacza to, iż zgodnie z wieloletnią tradycją rosyjskiego przemysłu stoczniowego budowa posuwa się w niezbyt pośpiesznym tempie. Natomiast na pewno rosyjscy marynarze i razwiedczyki czekają na nie z utęsknieniem. Można mieć tylko nadzieję, iż będą czekać długo.