Polskie routery dla polskiego wojska [WYWIAD]

Materiał sponsorowany

Jakub Palowski, Defence24.pl: Wracamy do rozmowy rozpoczętej na targach MSPO 2024. Poza Mobilnymi Systemami Łączności, Aparatowniami, Mobilnymi Stanowiskami Dowodzenia, Systemami Kontenerowymi Wojskowe Zakłady Łączności Nr 1 prezentowały routery, urządzenia sieciowe zabudowane w militarne obudowy. Co zainspirowało WZŁ 1 do rozpoczęcia działalności w zakresie produkcji Routerów Taktycznych oraz urządzeń sieciowych przeznaczonych dla zastosowań specjalnych?

Dariusz Krug, Kierownik Wydziału OPL Wojskowych Zakładów Łączności Nr 1 S.A.: Wojskowe Zakłady Łączności Nr 1 istnieją od 70 lat w tym roku obchodzimy okrągłą rocznicę. Od ponad 50 lat zajmujemy się projektowaniem, produkcją oraz serwisem Mobilnych Systemów Łączności dla Sił Zbrojnych. Pierwotnie były to rozwiązania łączności oparte o centrale telefoniczne. Następnie, sukcesywnie postępowała informatyzacja naszych wyrobów a od kilkunastu już lat są to specjalistyczne aparatownie teleinformatyczne, a tak właściwie mobilne serwerownie z dalekosiężnymi bezprzewodowymi łączami i interfejsami sieciowymi we wszystkich współczesnych standardach telekomunikacyjnych.

Jakie czynniki były u podstaw tych zmian?

Współczesna łączność cyfrowa kompatybilna z rozwiązaniami sieciocentrycznymi oparta o połączenia radiowe, radioliniowe, szerokopasmowe, wielozakresowe, przewodowe, światłowodowe musi implementować urządzenia sieciowe takie jak wielofunkcyjne routery taktyczne, aby moc spełnić oczekiwania funkcjonalne współczesnego pola walki. Duży odsetek kadry inżynierskiej WZŁ 1 to ludzie, którzy pracowali w strukturach MON, co dało solidne fundamenty oraz kompleksowy obraz, jak powinny wyglądać wojskowe urządzenia teleinformatyczne. Takie doświadczenie pozwala na właściwe definiowanie rzeczywistych problemów oraz wyzwań z którymi łączność w SZ RP musi się mierzyć. W zakresie infrastruktury telekomunikacyjnej, prowadziliśmy i dziś realizujemy wiele postepowań w których zamawiającym są organy planistyczne, eksploatacyjne czy gestorskie Resortu Obrony Narodowej.

Obecnie MON ma uruchomione procedury Wstępnych Konsultacji Rynkowych tzw. WKR. To znakomity mechanizm. Dzięki niemu strona zamawiająca może poznać dostępne możliwości przemysłu, najnowsze dostępne technologie a producenci poznać realne potrzeby zamawiającego. We współczesnym świecie tak szybko zmieniających się rozwiązań w zakresie łączności, dialog jest bardzo dobrym rozwiązaniem. Duże znaczenie miało i nadal ma uzyskanie niezależności technologicznej, zapewniającej Siłom Zbrojnym pozyskiwanie rozwiązań projektowanych oraz wytwarzanych w Polsce. Co ma kluczowe znaczenie w kontekście zapewnienia bezpieczeństwa. Wszystkie te czynniki były inspiracją i sygnałem, że jedyną ścieżką, która doprowadzi do optymalnego rozwiązania, jest budowa własnych w pełni polskich urządzeń sieciowych.

Czy były jakieś szczególne wydarzenia lub projekty, które wpłynęły na decyzję o stworzeniu rodziny własnych Routerów taktycznych?

Trudno wskazać jedno wydarzenie jeden przełomowy moment, to raczej proces rozciągnięty w czasie. Proces, który został zainicjowany pracą w strukturach szkoleniowych, technologicznych, produkcyjnych, serwisowych zapewniających sprawne funkcjonowanie systemów łączności w Siłach Zbrojnych. Należy dodać, że proces ten został przyspieszony przez wojnę toczącą się w Ukrainie i nowoczesne niesymetryczne podejście do systemów łączności w Wojsku Polskim. Doskonałym przykładem jest podejście do tych zagadnień jakie prezentuje DKWOC. Podsumowując, był i jest to nadal złożony proces. Dodam tylko że nadal pracujemy nad rozwojem naszych urządzeń sieciowych i opracowujemy nowe rozwiązania.

Jak wyglądał proces badawczo-rozwojowy produktu, kto Wam zaufał i wyłożył pieniądze na badania i rozwój?

Pomysł, Koncepcja Techniczna, zaprojektowania i następnie budowy własnych urządzeń sieciowych urodziła się kilka lat temu w zespole WZŁ 1. Powstał Zespół, grupa wspaniałych ludzi, zmotywowanych, pasjonatów, posiadających dużą wiedzę. W efekcie naszej pracy w 2022 roku mogliśmy przedstawić nasz pomysł Zarządowi Spółki. Zaprezentowaliśmy profesjonalnie przygotowaną analizę, zaufano nam. Ryzyko było duże, ponieważ projekt był finansowany ze środków własnych WZŁ 1.

Pierwszy pokaz naszych w pełni funkcjonalnych rozwiązań sieciowych dla MON odbył się w 2023 roku. Dlatego raz jeszcze podkreślę, że na opracowanie naszych urządzeń nie pozyskaliśmy pieniędzy z żadnego projektu naukowo-badawczego czy innych zewnętrznych źródeł np. państwowych. Zarząd WZŁ 1 podjął odważną decyzję, która na koniec dnia jak się okazało była i jest właściwa. Ryzyko się opłaciło. Czy zadanie było zbyt ambitne? Zdecydowanie nie. Dzisiejszy świat rozwijający się w astronomicznym tempie, każdego niemal dnia pojawiają się nowe rozwiązania, nowe technologie. Aby osiągnąć sukces, trzeba dziś patrzeć w przyszłość. Można mnożyć wiele przykładów rewolucyjnych, przełomowych rozwiązań, które okazały się hitem. W Polsce mamy bardzo zdolnych inżynierów, nie możemy mieć kompleksów. Świat należy do odważnych. Dodam jednak, że projekt oraz budowa rodziny tak skomplikowanych urządzenia były dla nas wyzwaniem.

Program realizowano we współpracy z partnerami?

Wcześniej wspomniałem o tym że dialog, współpraca jest w dzisiejszym świecie kluczem do sukcesu. WZŁ 1 nawiązały współpracę z warszawską firmą eFAB. Jest to polska firma, która specjalizuje się w rozwiązania sieciowych pracujących z wykorzystaniem systemu operacyjnego ROSe (Router Operating System Enhanced). Wartym podkreślenia jest fakt, że nasze rozwiązania oparte są o polski system operacyjny. Posiadamy pełną kontrolę nad kodem źródłowym. Połączenie funkcjonalności, specyficznej dla działania Sił Zbrojnych z systemem operacyjnym i rozwiązaniami projektowanymi na potrzeby infrastruktury krytycznej przyniosły oczekiwany efekt. Rodzina Routerów Taktycznych WZŁ 1 jest unikatowym dziś na rynku rozwiązaniem technologicznym wytwarzanym w Polsce przez polskich inżynierów.  

Jakie unikalne potrzeby klienta końcowego jakim są Siły Zbrojne sprawiają, że rozwiązania dostępne na rynku nie są wystarczające? Jak to się stało, że dziś możecie konkurować z potentatami na rynku?

W przypadku zastosowań militarnych absolutnie najistotniejszym jest dostępność usług sieciowych. Jest to najwyższy priorytet działania urządzeń sieciowych, nawet czasem kosztem pojemności czy przepływności. Bardzo istotne jest bezpieczeństwo transportowanych, dostarczanych danych. W naszych urządzeniach wykorzystywana jest kaskada kryptografii z niezależną ochroną w każdej warstwie modelu ISO/OSI. To wszystko musi być intuicyjne, łatwo sterowalne i zarządzone. To jest właśnie definicyjne „MUST HAVE”.

To co dla nas również dla mnie jest bardzo istotne a wynika z moje pracy jako dydaktyka, to technologie automatycznej konfiguracji urządzeń. W naszym rozwiązaniu mówimy o technologii określanej jako „ZERO-CONFIG”. To nie jest nic czego świat nie zna, takie rozwiązania pojawiały się chociażby plug-and-play w systemach Windows. W urządzeniach sieciowych często mówimy o rozwiązaniach „ZERO-TOUCH”. Wszystko sprowadza się do funkcjonalności, w której to urządzenie „wchodzi” do pracy bez potrzeby konfiguracji przez człowieka. Żołnierz operator – nie potrzebuje potężnej wiedzy sieciowej, wystarczy szkolenie podstawowe, aby móc obsługiwać urządzenia.

Przy takim podejściu, operatorem routera może być każdy, od szeregowego żołnierza, specjalistę, operatora, marynarza, artylerzystę, itd. Żołnierz ma skupić się na swoich pierwszoplanowych zadaniach, a nie konfiguracji protokołu OSPF czy rozwiązywaniu zagadek sieciowych wynikających np. z błędnej adresacji. Automatyzacja konfiguracji to rewolucja w rozwiązaniach sieciowych, która niestety, przynajmniej teoretycznie idzie w kontrze do bezpieczeństwa. Nam udało się połączyć te dwa aspekty, technologie „ZERO-CONFIG-owe”, które wdrożyliśmy w naszych rozwiązaniach, nie obniżają bezpieczeństwa tego rozwiązania a wręcz przeciwnie, wszystkie łącza i interfejsy traktujemy jako potencjalnie niebezpieczne i przeprowadzamy ich rozbudowaną autoryzację.

Jak lokalne regulacje prawne i standardy wpływają na decyzję o tworzeniu własnych urządzeń zamiast korzystania z rozwiązań międzynarodowych?

Wchodzimy tutaj w obszar ochrony informacji niejawnych. Zatem z natury rzeczy nie będę mówił o szczegółach. Powiem tylko że urządzenia przeznaczone do przetwarzania i do ochrony informacji niejawnej muszą przechodzić bardzo wnikliwą weryfikację, są poddawane procesom weryfikacji/certyfikacji przez akredytowane instytucje. WZŁ 1 są Spółką wchodzącą w skład Polskiej Grupy Zbrojeniowej. Spełniamy najwyższe standardy bezpieczeństwa. Jako Spółka projektująca, produkująca, dostarczająca i serwisująca systemu wykorzystywane w SZ RP dajemy pełną rękojmię zachowania tajemnicy. Wszyscy członkowie zespołu pracującego przy naszych Routerach Taktycznych posiadają certyfikaty bezpieczeństwa. W przypadku naszych rozwiązań kod źródłowy całego systemu operacyjnego jest zdeponowany w WZŁ1. Także bezpieczeństwo w WZŁ 1 jest rozumiane w wielu domenach. Urządzenia sieciowe wykorzystywane w SZ RP powinny być postrzegane jako krytyczne z perspektywy ochrony i suwerenności i bezpieczeństwa Państwa.

Czy autonomia technologiczna to kluczowy czynnik w Państwa strategii?

Tak, ponieważ definiujemy to w przejrzysty sposób. Dla nas Polskość w naszych Routerach to nie tylko polskie napisy. Mówimy tu o całym urządzeniu z kompletnym oprogramowaniem, które powstało w Polsce. Każdy komponent oprogramowania jest w pełni przez nas nadzorowany, co podnosi poziom bezpieczeństwa również i w tym aspekcie.

Czy Państwa routery oferują funkcjonalności lub poziom bezpieczeństwa wyróżniające się w stosunku do innych rozwiązań?

Nie będę się wypowiadał na temat rozwiązań innych producentów. Wspominałem już o kluczowych wymaganiach w zakresie dostępności sieci. Ta dostępność realizowana jest na kilka sposobów.  W przypadku systemów wojskowych tzw. wielodrogowość jest istotnym aspektem i przywiązuje się do niej szczególną uwagę. Buduje się system, który zawierają trasy alternatywne. Oczywiście każdy router, nawet ten najgorszy jest w stanie wybrać, pomiędzy ścieżkami, trasę optymalną, ale ten proces, w różnych rozwiązaniach, może trwać krócej, lub dłużej. WZŁ 1 we współpracy z naszym krajowym partnerem opracował własny protokół routingu dynamicznego, który cechuje się rekonfiguracją sieci w czasie liczonym w milisekundów. Aby zrozumieć, że to rozwiązanie przełomowe przypomnę, że istniejące protokoły realizują rekonfigurację w kilka sekund. Nasze rozwiązanie, to poprawa tego parametru ponad 1000 krotnie! To jest rewolucja. Nie muszę dodawać jak ważny w dzisiejszych działaniach, ich skuteczności czy przeżyciu ma czas. Wojna w Ukrainie pokazuje to każdego dnia.

Ponadto, wdrożyliśmy technologię „ZERO LOSS”, która poprzez transport wielościeżkowy zapewnia brak utrat pakietów danych przy rekonfiguracji systemu. Wdrożyliśmy specjalne technologię do transportu danych w sieciach z dużą ilością błędów bitowych. Rewolucyjnym rozwiązaniem w naszych Routerach jest możliwość rozbudowy o sprzętowy moduł radiowy, posiadamy możliwość implementacji standardów WIFI oraz 5G. Urządzenia zyskują wtedy unikalną funkcjonalność budowania lokalnych „NODE-ów” radiowych. Przykładem mogą być sieci radiowe, satelitarne, przewodowe na granicy zasięgu czy łącza silnie zagłuszane. Nasz innowacyjny protokół ROBUR. Zapewniam, że będzie jeszcze o nim głośno. Technologia ta pozwala dostarczyć nieuszkodzone dane nawet jeśli stopa błędów lub przerwy w łączności teoretycznie na to nie pozwalają. ROBUR opiera się na mechanizmie korekcji błędów FEC wdrożonym na dowolnym łączu sieciowym. Idealne wojskowe urządzenie sieciowe przede wszystkim ma być bardzo łatwe w konfiguracji i musi być bezpieczne, we wszystkich aspektach. Nie tylko z perspektywy cyberbezpieczeństwa, ale również w zakresie np. szczelności elektromagnetycznej.

Jak Państwa firma buduje zaufanie w sektorze wojskowym?

70 lat na rynku, setki rozwiązań w SZ, zaufanie użytkowników naszych rozwiązań, nasz serwis przy polskich żołnierzach na całym świecie. Niezawodność, skuteczność i bezpieczeństwo. Współpracujemy z polskimi uczelniami, zarówno na etapie tworzenia rozwiązań, jak i na etapie testów i integracji. Korzystamy ze wsparcia instytucji eksperckich również w MON. Dzisiaj przemysł musi iść pod rękę z nauką. To konieczność. WZŁ-1 opracowuje wiele koncepcji projektów badawczo – rozwojowych w ramach programów NCBiR, EDA, EDF. Nie stoimy w miejscu. Rozwijamy się każdego dnia.

Jak wygląda Państwa podejście do wsparcia technicznego, serwisu na każdym jego poziomie i czym różni się od globalnych gigantów?

Przede wszystkim, urządzenie jest polskie. Programiści pracują tutaj na miejscu. Konsekwencją jest czas stworzenia nowej funkcjonalności lub naprawy błędów wykrytych w eksploatacji. Oprogramowanie naszych Routerów, tzw. Firmware, wszystko jest własnym opracowaniem. Nie ma konieczności podłączania urządzeń do sieci Internet w celu aktualizacji. Obsługa urządzenia odbywa się poprzez wbudowany serwer WWW i dowolną przeglądarkę uruchomioną na dowolnym systemie operacyjnym na dowolnej sprzętowej platformie. Także przy zmianie systemu na komputerach operatorów na Windows 12, czy jakąkolwiek pochodną Linuxa nasze urządzenie dalej będzie tak samo obsługiwane.

Ważnym aspektem jest to, że aktualizacje oprogramowania jak i wszystkie aktualizacje krytyczne są wypuszczane w trybie ASAP. WZŁ 1 są świetnie rozpoznawalnym i zaufanym w oczach naszych odbiorców serwisantem naszych rozwiązań. Nasz serwis pracuje w trybie 365/7/24. Nasi serwisanci wspierali i wspierają Wojsko na całym świecie. Robili to również w rejonach działań wojennych w Iraku czy Afganistanie. Myślę, że nie muszę udowadniać że nie zostawiamy SZ RP w potrzebie.

Jakie techniczne problemy musieli Państwo pokonać podczas opracowywania pierwszego egzemplarza Routera?

Wyzwań było wiele, niektórych byliśmy świadomi niejako przygotowani na ich pojawienie się, były też takie które nas zaskakiwały. Jednak profesjonalny zespół, świetna komunikacja, ciągła współpraca we wszystkich obszarach skutkowały tym, że nie pozwalaliśmy na eskalację problemów. Rozwiązywaliśmy zagrożenia za każdym razem w początkowej fazie, by ograniczać ryzyka.

Kompletny system operacyjny to są tysiące linii kodów. Tak jak wspomnieliśmy, bazujemy na oprogramowaniu dedykowanym do systemów zarządzania kryzysowego. Jednakże, te moduły, które powstały stricte na potrzeby wojska, w tym rozbudowane mechanizmy „ZERO CFG” były sporym wyzwaniem dla architektów systemu, którzy stworzyli wytyczne pod takie rozwiązanie z odpowiednim zachowaniem bezpieczeństwa tej technologii. Wyzwaniem były ilości danych, współczesne routery przetwarzają setki gigabitów informacji. Nasz najmniejszy router posiada przynajmniej 10 interfejsów sieciowych w tym interfejsy 10Gbps. To wszystko wymaga bardzo silnych procesorów, bardzo silnych układów przetwarzania informacji, a w konsekwencji cała konstrukcja potrzebuje rozbudowanych mechanizmów odprowadzania ciepła.

Warunki środowiskowe to też olbrzymie wyzwanie dla konstruktorów. Nasza rodzina Routerów taktycznych jest przeznaczona do zastosowań militarnych, w których będą pracowały zarówno w nieogrzewanych pomieszczeniach, pojazdach, jak i w pobliżu elementów silnie grzejących. Można je implementować zarówno w systemach stacjonarnych jak i mobilnych. Dodam, że nasz pasywny układ odprowadzania ciepła jest rozwiązaniem nowatorskim, ze wszech miar innowacyjnym. Wszystko to efekt wieloletnich doświadczeń i znajomości tego specyficznego środowiska operacyjnego.

Jakie są kluczowe cechy pod kątem bezpieczeństwa w Państwa rozwiązaniach?

Jak już mówiłem Nasze Routery są przeznaczone dla SZ RP i nie tylko. Mogą się świetnie sprawdzić w innych służbach mundurowych, w centrach zarządzania kryzysowego i innych. Dlatego oczywistym jest, że nie możemy mówić o wszystkich rozwiązaniach, które zostały zaimplementowane. Generalnie zakładamy, że cała informacja, która wychodzi z urządzenia, jest chroniona kryptograficznie. W przypadku naszych rozwiązań stosujemy rozwiązania oparte na algorytmach IPSEC i SSL. One zawsze będą działały równolegle do rozwiązań certyfikowanych dla branży wojskowej. Ludzie z branży oraz ci interesujący się tą tematyką wiedzą, że luki się zdarzały. Ale nie mówimy dziś o innych. Nie dopuszczamy do myśli sytuacji w której poprzez brak certyfikowanych urządzeń kryptograficznych, treści wypuszczane w eter przez urządzenia radiowe nie będą chronione żadnymi algorytmami.

Nawiąże do technologii wykorzystywanych dziś chociażby w świecie cywilnym. Rozwiązanie, które dzisiaj staje się bardzo popularne, czyli niezależna ochrona informacji w każdej warstwie modelu ISO/OSI.  Może warto pomyśleć o implementacji tych mechanizmów do rozwiązań wojskowych. My w WZŁ 1 mamy na to pomysł. Na marginesie, amerykańskie NSA promuje taką technologię.

Jakie protokoły kryptograficzne obsługiwane są przez Państwa urządzenia?

Tak jak wspominaliśmy, ochronę informacji stosujemy niezależnie w każdej warstwie modelu  ISO/OSI. Od warstwy fizycznej, poprzez warstwę MAC i warstwę sieciową. Rozwiązanie kaskadowe tzw. „kaskada kryptografii” jest uzupełnieniem i nie wypiera rozwiązań zewnętrznych w postaci certyfikowanych urządzeń szyfrujących czy utajniających.

Czy oprócz dostawy urządzeń teleinformatycznych spółka oferuje też usługi wsparcia technicznego, serwisu i szkolenia dla klientów z sektora wojskowego czy też infrastruktury krytycznej?

Wojskowe zakłady Łączności Nr 1 istnieją od 70 lat. Od samego początku związani jesteśmy z systemami łączności oraz systemami teleinformatycznymi. Wsparcie naszych klientów w szczególności SZ RP w zakresie serwisu, napraw, szkoleń jest integralną częścią naszej działalności. Nawiązywałem już do naszego niezawodnego serwisu. W trakcie naszej bieżącej działalności, za każdym razem przy przekazaniu sprzętu prowadzimy szkolenia na wszystkich poziomach. Mamy rozbudowaną bazę szkoleniowe w podwarszawskim Zegrzu w siedzibie Spółki. Obecnie w ramach planowanego potężnego projektu inwestycyjnego na potrzeby programu NAREW planowana jest rozbudowa Spółki o nowe obiekty produkcyjne w tym bazę serwisowo-szkoleniową.

Czy routery są projektowane i produkowane w całości wewnętrznie, czy korzystają Państwo z zewnętrznych dostawców komponentów?

Dobrze wiemy, jak wygląda produkcja urządzeń teleinformatycznych w szczególności Routerów, które są sercem systemów Wszystko, co można wyprodukować w Polsce, jest produkowane w Polsce. Mówimy tutaj o hardware’rze, jak i software’rze. Nie jest jednak tajemnicą, że Polska nie posiada technologii produkcji niektórych komponentów czy podzespołów np. procesorów. W tym przypadku kupujemy gotowe procesory od dostawcy, producenta zagranicznego. Poszczególne komponenty są lutowane, montowane, laminowane a następnie integrowane w końcowe urządzenie w Polsce.

Czy mogą Państwo podać przykłady wdrożeń swoich routerów w praktyce? I

Postępowania w których uczestniczą WZŁ 1 w szczególności postępowania na dostawy komponentów lub systemów teleinformatycznych są z reguły objęte klauzulą niejawności. Jednym z wyjątków, którymi możemy się oficjalnie pochwalić, jest jednak ostatnia umowa z Centrum Zasobów Cyberprzestrzeni Sił Zbrojnych na dostawę 40 Routerów Taktycznych (TRR8), w tym 12 w ramach zamówienia opcjonalnego, które już zostało uruchomione. Cały sprzęt zostanie dostarczony jeszcze w 2025 roku. Nasze Routery są pozyskiwane w ramach programów modernizacji technicznej SZ RP. Przechodziły bardzo wymagające badania i testy, które potwierdziły ich skuteczność i deklarowaną funkcjonalność. Jesteśmy przekonani, że nasze Routery spełnią w 100% pokładane w nich oczekiwania.

Jakie są Państwa plany rozwoju produktów na kolejne lata w kontekście nowych wyzwań w zakresie cyberbezpieczeństwa i łączności? I jakie są oczekiwania na przyszłość?

WZŁ 1 jako dostawca Bezpiecznych systemów łączności kluczowym w myśleniu o przyszłości naszych produktów jest właśnie niezawodność i bezpieczeństwo. Myślimy w szczególności o zakresie bezpieczeństwa transportowania informacji, jak i bezpieczeństwie kryptograficznym na najwyższym poziomie.

Na przyszłość życzyłbym sobie tego abyśmy nadal mogli rozwijać nasze polskie produkty, abyśmy nadal bez przeszkód mogli współpracować z Wojskiem Polskim na tak merytorycznym poziomie jak dzisiaj, czego skutkiem będzie podnoszenie potencjału i zdolności naszego przemysłu zbrojeniowego, a tym samym poziom bezpieczeństwa i niezależności.

Dziękuję za rozmowę.

Materiał sponsorowany