Offsetowy zwrot w Wiśle?

W marcu 2018 roku, tuż przed zawarciem umowy FMS w związku z realizacją pierwszej fazy programu obrony powietrznej Wisła, MON podpisał dwie umowy offsetowe: z Lockheed Martin (o wartości ponad 724 mln złotych) i z Raytheon (o wartości ponad 224 mln złotych). O ile Lockheed Martin zawarł umowy wykonania zobowiązań offsetowych ze spółkami PGZ w marcu 2019 roku, to analogicznych porozumień nie udało się sfinalizować koncernowi Raytheon, a termin ich zawarcia był już wielokrotnie przekładany.

W odpowiedzi na pytania Defence24.pl Wydział Prasowy CO MON poinformował: „Ministerstwo Obrony Narodowej rozważa możliwość aneksowania umowy offsetowej z firmą Raytheon Company z 23 marca 2018 r. Zakres ewentualnych zmian zostanie określony w drodze negocjacji, w których wezmą udział MON, Polska Grupa Zbrojeniowa i Raytheon. O dalszych krokach będziemy informować w odrębnych komunikatach”.

Na razie nie jest oficjalnie znany zakres ewentualnego aneksu, ani ewentualny harmonogram jego zawarcia. W praktyce jednak MON rozważa aneksowanie umowy po to, aby przełamać trwający od dłuższego czasu impas i doprowadzić do finalizacji porozumień wykonawczych pomiędzy Raytheon a polskim przemysłem.

Podpisanie umów wykonania zobowiązań offsetowych jest niezbędne, aby rozpocząć budowę w polskich spółkach, będących offsetobiorcami, odpowiedniego potencjału zgodnie z wymogami umów offsetowych. Jest to też istotne z punktu widzenia realizacji programu Wisła – zarówno pierwszej fazy, jak i kolejnej. Dla pozycji negocjacyjnej MON zdecydowanie korzystniejsze jest bowiem pełne sfinalizowane porozumień związanych z pierwszym etapem, zanim będą podejmowane konkretne ustalenia dotyczące drugiego etapu. Dlatego resort zakłada, że pierwszy etap musi zostać zamknięty, zanim zostanie uruchomiony kolejny.

Umowa offsetowa zawarta z Raytheon obejmuje 31 zobowiązań, w tym także zdolności, jakie mają być dostarczone przez firmę Northrop Grumman. Te ostatnie miały być związane m.in. z dowodzeniem i kierowaniem walką w oparciu o system IBCS, czy produkcją i serwisowaniem armaty 30 mm Bushmaster II. Oprócz nich umowa obejmowała m.in. zdolności związane z produkcją i serwisowaniem elementów wyrzutni i pojazdów transportowo-załadowczych, a także utworzenie centrum administracji i zarządzania produkcją, dostosowaniem, serwisowaniem oraz naprawami systemu Wisła i innych programów obrony przeciwlotniczej i obrony powietrznej.

Niezależnie od realizacji umów offsetowych, Raytheon zawarł z polskimi producentami porozumienia biznesowe dotyczące programu Wisła. Jednym z nich jest umowa, na podstawie której w Hucie Stalowa Wola zostanie wyprodukowanych 16 wyrzutni M903 przeznaczonych dla polskich zestawów Wisła. Zakres tego porozumienia jest jednak odmienny od tego, zawartego w umowie offsetowej i dlatego może ono być wdrażane jeszcze przed finalizacją umów wykonania zobowiązań offsetowych. Inne podobne porozumienie z Wojskowymi Zakładami Elektronicznymi dotyczy modułów elektroniki DLTM, będących elementem wyrzutni M903.

Umowa FMS dotycząca pierwszej fazy programu Wisła została podpisana w marcu 2018 roku. Jej wartość to 4,6 mld USD. Oprócz niej zawarto też porozumienia z rządem USA dotyczące szkoleń, czy systemu Link 16. Niektóre elementy – np. pojazdy – są kontraktowane bezpośrednio w polskim przemyśle. Łączna wartość pierwszego etapu programu Wisła to 4,75 mld USD, dwie baterie Patriot/IBCS mają być dostarczone w 2022 roku, przy czym kontrakt obejmuje też wsparcie eksploatacji i pewne elementy całego systemu Wisła, w tym związane z IBCS. Wstępne założenia dla drugiej fazy mówią o pozyskaniu dalszych sześciu baterii, z radarami dookólnymi kierowania ogniem, dodatkową partią pocisków rakietowych (według wcześniejszych informacji rozważano PAC-3 MSE lub SkyCeptor) a także zintegrowanymi z IBCS polskimi radarami wczesnego ostrzegania SPL (pasywny) i P-18PL (aktywny).