Fotonika - strategiczna technologia dla systemów bezpieczeństwa państwa

Fotonika to interdyscyplinarna dziedzina nauki, łącząca zagadnienia związane z optyką, elektroniką i informatyką. Podczas I Konferencji Optoelektronicznej, której tematem przewodnim było hasło „Optoelektronika dla bezpieczeństwa państwa i obywateli”, eksperci wielokrotnie podkreślali, że Polska ma znaczące osiągnięcia w tej dziedzinie, zwracając uwagę na krajowe firmy i instytucje badawcze należące do ścisłej czołówki światowej, szczególnie w dziedzinie materiałów i podzespołów fotonicznych oraz urządzeń pomiarowych. Zauważono, że polscy producenci tworzą sprzęt i urządzenia cieszące się dużym popytem na świecie, wykorzystywane - przykładowo - przez armię amerykańską, podczas gdy polskie firmy sektora zbrojeniowego, pracujące na rzecz MON, wykorzystują elementy i podzespoły importowane, w dużej mierze mogące być zastąpione wyrobami krajowymi.

Fotonika jest kluczową technologią dla systemów bezpieczeństwa i obrony Państwa, dlatego tak ważna jest wymiana doświadczeń i efektywny dialog pomiędzy przedstawicielami nauki, przemysłu i ośrodków badawczych. W tym roku udało nam się zorganizować wraz z partnerami pierwszą w Polsce konferencję optoelektroniczną, która mam nadzieję, iż przyczyni się do jeszcze lepszej współpracy pomiędzy nauką, wojskiem, a przemysłem w dziedzinie optoelektroniki.

Ze względu na niewielkie potrzeby polskiego przemysłu, który wykorzystuje urządzenia i materiały fotoniczne pochodzące od producentów zagranicznych, część eksportowanych produktów tego typu powraca do Polski jako istotne elementy kosztownych podzespołów.

W czasie konferencji stwierdzono, że obecny system zakupów i realizacji prac rozwojowych w oparciu o obowiązujące decyzje MON nie sprzyja potrzebie rozwoju nowych systemów wykorzystujących innowacyjne, krajowe technologie - choć dostrzega to przemysł sektora obronnego. Zdiagnozowano trzy przyczyny takiego stanu rzeczy. Pierwsza to kryteria oceny realizacji projektów, oparte na niezwykle rygorystycznym przestrzeganiu zapisów i dotrzymywaniu terminów. Krótkie terminy realizacji i wysokie kary umowne związane z ich przekroczeniem wymuszają korzystanie z technologii już znanych, sprawdzonych i gwarantujących krótki czas wdrożenia.

Drugim powodem jest wymóg przekazywania wszelkich praw autorskich dotyczących nowego wyrobu i związanych z nim technologii. Trzecią przyczyną jest zaś brak wsparcia dla projektów badawczych, które w obecnym stanie rzeczy kończą się jedynie opracowaniem demonstratora technologii, brak jest natomiast fazy jego dopracowania i wprowadzenia do produkcji.

Do jeszcze lepszego rozwoju polskiej fotoniki potrzebne są działania, które wskazano podczas konferencji. Mowa o wsparciu w postaci lepszej promocji dla polskich firm, zwłaszcza na świecie. Jest to istotne o tyle, że większość producentów urządzeń i produktów fotonicznych z Polski to instytuty badawcze, posiadające bardzo skromne lub nie posiadające w ogóle środków przeznaczonych na samodzielną promocję. Uznano też, że do rozwoju tej dziedziny polskiego przemysłu niezbędne jest wsparcie dla firm przetwarzających produkowane już elementy i podzespoły do postaci zintegrowanych, zaawansowanych układów optoelektronicznych. Kolejnym obszarem działań, mogącym przynieść realne efekty w postaci rozwoju polskiej fotoniki jest także opracowanie programów badawczych i transfer technologii do przemysłu, które byłyby bardziej adekwatne do jego potrzeb.