UE i NATO zacieśniają współpracę. Tusk ze stanowczym apelem do Trumpa

UE i NATO są naturalnymi partnerami. Obie organizacje mają 22 wspólne państwa członkowskie i – jak przypomniał we wtorek przewodniczący Komisji Europejskiej Jean-Claude Juncker – 95 proc. obywateli UE mieszka w państwach NATO. Z drugiej strony (o tym przypomniał z kolei sekretarz generalny NATO Jens Stoltenberg) po Brexicie aż 80 proc. wydatków obronnych w NATO będzie pochodziło z państw, które nie należą do UE.

Współpraca NATO i UE, choć trwa od lat, na dobre ruszyła od wspólnej deklaracji, którą przy okazji szczytu Sojuszu w Warszawie w lipcu 2016 r. podpisali Stoltenberg, Juncker i Tusk. We wtorek, na dzień przed kolejnym szczytem NATO ta sama trójka podpisała kolejną deklarację o współpracy.

Ten zwięzły dokument podsumowuje dotychczasowe działania i wyznacza priorytety na przyszłość. Jego ogólny wydźwięk można streścić w zdaniu: zrobiliśmy dużo, chcemy zrobić jeszcze więcej.

Wobec wyzwań, jakie NATO i UE napotykają na wschodzie i południu, deklaracja wskazuje, że kluczowa jest współpraca szczególnie w odpowiedzi na zagrożenia hybrydowe i w cyberprzestrzeni, w operacjach oraz przy udzielaniu pomocy wspólnym partnerom. Nacisk został położony na konkretne działania w następujących dziedzinach:

• Mobilność wojsk,
• Zwalczanie terroryzmu,
• Wzmacnianie odporności na zagrożenia chemiczne, biologiczne, radiologiczne i nuklearne,
• Promocja roli kobiet w zapewnianiu pokoju i bezpieczeństwa.

Do tej pory "flagowymi" obszarami współpracy NATO i UE są operacje morskie, szczególnie na Morzu Egejskim i środkowej części Morza Śródziemnego, a także zwalczanie terroryzmu i zagrożeń hybrydowych. Obie organizacje w czasie rzeczywistym wymieniają się informacjami o cyberatakach i wspólnie biorą udział w coraz większej liczbie ćwiczeń.

NATO ciepło przyjmuje działania UE w zakresie obronności takie jak stała współpraca strukturalna (PESCO) oraz Europejski Fundusz Obronny. Komisja Europejska w projekcie unijnego budżetu na lata 2021-27 zaproponowała wydatki obronne na poziomie 27,5 mld euro, czyli 22 razy więcej niż obecnie.

Tusk i Juncker, podobnie jak przywódcy Szwecji i Finlandii – członków UE i państw partnerskich NATO, w środę wieczorem wezmą udział w jednej z sesji szczytu NATO, który tego dnia rozpocznie się w Brukseli. Według oficjalnych zapowiedzi dyskusja ma dotyczyć sytuacji na Bliskim Wschodzie, w Afryce Północnej, działań Rosji oraz wydarzeń na Półwyspie Koreańskim.

Tusk: Ameryko, doceń swoich sojuszników, w końcu nie masz ich wielu

Przewodniczący Rady Europejskiej, a więc organu, który zrzesza przywódców państw UE, wykorzystał ceremonię podpisania deklaracji do zwrócenia się z bezpośrednim apelem do prezydenta USA Donalda Trumpa. Tusk wypowiedział się przy tym w sposób, który bliższy jest stylowi amerykańskiego przywódcy niż zachodnich dyplomatów. Były polski premier zauważył na wstępie, że Trump od dawna, niemal codziennie krytykuję Europę za – jego zdaniem – niewystarczający wkład w zdolności obronne i życie na koszt USA.

Szanowny Panie Prezydencie, Ameryka nie ma i nie będzie miała lepszego sojusznika niż Europa. Dziś Europejczycy wydają na obronność o wiele więcej niż Rosja i tyle samo co Chiny. Sądzę, że nie może Pan mieć wątpliwości, Panie Prezydencie, że to jest inwestycja we wspólną europejską i amerykańską obronność i bezpieczeństwo, czego nie można z pewnością powiedzieć o wydatkach Rosji czy Chin.

Tusk dodał, że ma dwie uwagi. – Po pierwsze, droga Ameryko, doceń swoich sojuszników, w końcu nie masz ich tak wielu. Po drugie, Europo, wydawaj więcej na obronę, ponieważ każdy szanuje sojusznika, który jest dobrze przygotowany i wyposażony – powiedział przewodniczący Rady Europejskiej.

Pieniądze są ważne, ale duch solidarności jeszcze ważniejszy. Mówiąc o solidarności, chcę rozwiać argumenty amerykańskiego prezydenta, który mówi, że USA samodzielnie chronią Europę przed przeciwnikami oraz że USA są niemal samotne w tych wysiłkach. Europa odpowiedziała na dużą skalę jako pierwsza, gdy Stany Zjednoczone zostały zaatakowane i wezwały do solidarności po 11 września. Europejscy żołnierze walczyli ramię w ramię z amerykańskimi w Afganistanie. 870 Europejczyków poświęciło swoje życie, w tym 40 z mojej ojczyzny, z Polski. Szanowny Panie Prezydencie, proszę pamiętaj o tym jutro, gdy weźmiesz udział w szczycie NATO, ale przede wszystkim pamiętaj o tym, kiedy spotkasz się z prezydentem Putinem w Helsinkach. Zawsze warto wiedzieć, kto jest twoim strategicznym przyjacielem, a kto strategicznym problemem.

Stoltenberg, pytany godzinę później na konferencji prasowej o słowa Tuska, ocenił, że planowane w tym tygodniu w Helsinkach spotkanie Trump-Putin jest w pełni zgodne z polityką NATO wobec Rosji. Jednocześnie podkreślił znaczenie zachowania jedności wśród sojuszników.

NATO od napaści Rosji na Ukrainę w 2014 r. stara się bowiem działać dwutorowo – wzmacniać środki odstraszania i obrony przy jednoczesnym utrzymaniu dialogu. Taka polityka – zdaniem NATO – pozwala m.in. zmniejszyć ryzyko błędnych kalkulacji, nieporozumień, incydentów i wypadków.

– Uważam, że to właściwe, że prezydent Trump spotyka się z prezydentem Putinem. Jestem przekonany, że to ważne spotkanie, ponieważ dialog jest ważny w czasach dużych napięć. Środki, które mogą je zmniejszyć są mile widziane, ale oczywiście ważne jest, by NATO pozostało zjednoczone. Dlatego cieszę się, że będziemy mogli również porozmawiać z prezydentem Trumpem przed jego spotkaniem z prezydentem Putinem – powiedział Stoltenberg.