Parlament Europejski zaakceptował Europejski Fundusz Obronny

Na sesji w Strasburgu eurodeputowani przyjęli w głosowaniu raport, którego sprawozdawcą był Polak – Zdzisław Krasnodębski z PiS. Propozycję poparło 328 członków PE, przy 231 głosach przeciw i 19 wstrzymujących.

Propozycja dotycząca Europejskiego Funduszu Obronnego (EFO lub EDF od ang. European Defence Fund) jest częścią nowego wieloletniego budżetu UE na lata 2021-2027. Komisja Europejska przedstawiła projekt w czerwcu 2018 r. Licząc według ówczesnych cen, fundusz miał dysonować kwotą 11,5 mld euro. W cenach bieżących to równowartość 13 mld euro (4 mld na badania i 9 mld na rozwój). Ostateczną wysokość środków, którymi będzie dysponował EDF poznamy po zakończeniu negocjacji na przyszłym unijnym budżetem na lata 2021-27.

Środki funduszu mają dać impuls finansowy dla międzynarodowych inwestycji w badania w dziedzinie obronności, rozwój prototypów, zakup sprzętu wojskowego i technologii w takich obszarach, jak np. oprogramowanie szyfrujące, czy technologia dronów.

Fundusz będzie zapewniał wsparcie przez cały cykl rozwoju przemysłowego, od badań, przez prototypowe opracowania, aż po certyfikację. Wspólne projekty mają być finansowane głównie poprzez granty.

W fazie badań i projektowania możliwe będzie finansowanie do 100 proc. wydatków, natomiast później z unijnej kasy będzie można współfinansować do 20 proc. kosztów opracowania prototypów, a także 80 proc. kosztów badań, testów i certyfikatów.

Fundusz ma zachęcać do tworzenia projektów z udziałem małych i średnich firm oraz firm o średniej kapitalizacji z wielu państw członkowskich (na czym zależało Warszawie). Przedsięwzięcia realizowane w ramach stałej współpracy strukturalnej w dziedzinie obronności PESCO mogą otrzymać dodatkowy bonus wynoszący 10 proc. współfinansowania. Nie ma być to jednak działaniem automatycznym.

UE zakłada, że projekty, które będą kwalifikowały się do finansowania z Europejskiego Funduszu Obronnego, będą określane zgodnie z priorytetami obronnymi uzgodnionymi przez państwa członkowskie w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, w szczególności w kontekście planu rozwoju zdolności obronnych. Pod uwagę mogą być jednak brane również priorytety regionalne i międzynarodowe, np. w ramach NATO.

Co do zasady kwalifikowane mają być projekty, w ramach których współpracują podmioty z co najmniej trzech państw członkowskich. Firmy biorące udział w projektach będą musiały mieć siedzibę w państwach członkowskich lub krajach stowarzyszonych z UE. Nie mogą być kontrolowane przez kraje trzecie, czy należące do nich podmioty. Takie reguły wywoływały niezadowolenie m.in. Stanów Zjednoczonych, które chciały, żeby ich firmy też mogły korzystać z unijnego tortu.

Do korzystania z funduszu wyjątkowo będą mogły być dopuszczane mające siedzibę w UE spółki córki, ale po spełnieniu określonych warunków zapewniających, że bezpieczeństwo i interesy obronne państw członkowskich nie będą zagrożone. Podmioty mające siedzibę poza UE nie otrzymają żadnych środków, ale mogą uczestniczyć w "projektach współpracy".

W negocjacjach ustalono, że od 4 do 8 proc. środków z funduszu będzie przeznaczanych na innowacje o wysokim stopniu ryzyka. Cel to wspieranie innowacyjności w obszarze obronnym.

Fundusz stanowi kontynuację dwóch wcześniejszych programów unijnych w sektorze obronności. Były to działania badawcze (ang. Preparatory Action on Defence Research – PADR, w latach 2017-2019) i rozwojowe (Europejski Program Rozwoju Przemysłu Obronnego – EDIDP, 2019-2020).

Ostateczny kształt EFO mamy poznać jesienią 2019 r. Proces legislacyjny ma dokończyć już Parlament Europejski nowej kadencji (wybory odbędą się pod koniec maja). Powodami są niezakończone negocjacje nad nową unijną perspektywą budżetową oraz brexit.

RAL/PAP