W artykule opublikowanym przez „Politykę” Marek Świerczyński pisze o liście sekretarza stanu w MON Bartosza Kownackiego, dotyczącym wymagań offsetowych związanych z zakupem systemu przeciwlotniczego i przeciwrakietowego Wisła. W jego treści wiceminister Kownacki miał między innymi stwierdzić, że przekazanie dwunastu krytycznych technologii będzie mieć zasadniczy wpływ na podpisanie przez polskie władze umowy międzyrządowej LOA, warunkującej rozpoczęcie dostaw zestawów Wisła.

Wśród tych dwunastu technologii w pierwszym etapie miały się znaleźć między innymi elementy związane z systemem obrony powietrznej IBCS, czy zdolnością wykorzystania pocisku PAC-3 MSE przez system Wisła. Jak wiadomo, offset na Wisłę ma też obejmować transfer technologii pocisku SkyCeptor czy radaru dookólnego, aczkolwiek ma to mieć miejsce w drugim etapie procesu pozyskania sprzętu. W tekście „Polityki” autor stawia tezę, że polskie władze „zagroziły rządowi USA zerwaniem negocjacji” związanych z pozyskaniem zestawów Patriot w programie Wisła.

Resort obrony zapewnia, że list wysłany przez wiceministra Kownackiego stanowi jedynie dalszy ciąg postępowania, związanego z pozyskaniem zestawów Wisła. Jest też potwierdzeniem ustaleń zawartych w memorandum, podpisanym przez stronę polską i amerykańską podczas wizyty Donalda Trumpa w Polsce.

Czytaj więcej: Trump i rakietowe przyśpieszenie polskiej armii [7 PUNKTÓW]

W oświadczeniu MON twierdzi: „Ministerstwo Obrony Narodowej realizuje postępowanie (na pozyskanie zestawu Wisła – red.) zgodnie z przepisami prawa: procedurą opisaną w ustawie offsetowej i założeniami gwarantującymi realizację polskiego interesu narodowego. Założenia te dotyczą między innymi konieczności pozyskania kluczowych technologii w ramach umowy offsetowej. Korzystna decyzja w tej sprawie została przyjęta w memorandum podpisanym przez przedstawicieli MON i Departamentu Obrony USA. Przywołany w «Polityce» list wiceministra MON jedynie potwierdza rozstrzygnięcie zawarte w memorandum”.

Offset ma kluczowe znaczenie w kwestii pozyskania systemu Wisła. Polskie przepisy (ustawa z 26 czerwca 2014 roku o niektórych umowach zawieranych w związku z realizacją zamówień o podstawowym znaczeniu dla bezpieczeństwa państwa) wymagają, aby umowa dostawy nie mogła zostać zawarta przed datą wejścia w życie umowy offsetowej (Art. 8. Ust. 11). Jednocześnie założenia do oferty offsetowej uwzględniają między innymi „wymagania dla utrzymania lub ustanowienia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej potencjału w zakresie zdolności produkcyjnych, serwisowych i obsługowo-naprawczych, a także innych, niezbędnych z punktu widzenia ochrony podstawowych interesów bezpieczeństwa państwa” (Art. 8. Ust. 3).

Czytaj więcej: MON o wymaganiach offsetowych na Wisłę

W założeniach offsetowych w programie Wisła uwzględniono między innymi 12 technologii krytycznych, a więc uznanych za niezbędne do spełnienia wymogów ochrony podstawowego interesu bezpieczeństwa państwa. Bez ich przekazania podpisanie umowy na Wisłę nie byłoby możliwe w obecnym postępowaniu z uwagi na niespełnienie wymogów dotyczących ochrony podstawowego interesu bezpieczeństwa państwa.

Ponadto, 12 kluczowych obszarów wymienionych w przytoczonym przez „Politykę” liście było uwzględnianych w postępowaniu na program Wisła już dużo wcześniej (po ocenie występowania podstawowego interesu bezpieczeństwa państwa), przedstawiciele MON informowali o ich zakresie między innymi na posiedzeniu Sejmowej Komisji Obrony Narodowej 13 września 2016 roku. Łącznie wymieniono wtedy zakres 69 technologii, 12 wskazano jako niezbędne do realizacji programu. Te założenia, będące przedmiotem przytaczanego listu, były komunikowane jako wymagane stronie amerykańskiej, rządowej, jak i przemysłowej już wcześniej w trakcie prowadzonych rozmów.

Do kwestii listu odniósł się też sekretarz stanu w MON. W wywiadzie dla „Naszego Dziennika” wiceminister Kownacki stwierdził, że dokument był efektem „wcześniejszych rozmów w Stanach Zjednoczonych”, podczas których zobowiązał się do dokładnego poinformowania (podsumowania) oczekiwań strony polskiej w sprawie programu Wisła. Zaznaczył, że list był też efektem memorandum, podpisanego podczas wizyty Donalda Trumpa w Warszawie. Wiceminister dodał również, że jeszcze rząd Platformy Obywatelskiej – obok samego wyboru zestawów Patriot – „określił również wymagania offsetowe w zakresie transferu niezbędnych technologii”.

Z informacji przekazywanych przez MON wynika, że przesłany list – w zakresie technologii określonych jako niezbędne do podpisania umowy – jest jedynie podsumowaniem przekazywanych wcześniej warunków.

Resort podtrzymuje zamiar podpisania umowy na dostawę zestawów Wisła zgodnie ze „ścieżką” zawartą w niewiążącym memorandum sygnowanym ze stroną amerykańską. „MON potwierdza gotowość podpisania I etapu umowy określonej w memorandum do końca 2017 roku. Podpisanie etapu drugiego nastąpić ma do 2018 roku” – czytamy w komunikacie. W podobnym tonie wypowiedział się wiceminister Kownacki, który stwierdził w „Naszym Dzienniku” że intencją resortu jest podpisanie pierwszej części umowy jeszcze w tym roku i nie ma „zidentyfikowanych jakichkolwiek poważniejszych problemów, które by miały nam w tym przeszkodzić”.

Jak wiadomo, zgodnie z memorandum umowa międzyrządowa LOA w pierwszym etapie obejmie 2 baterie, wyposażone w system IBCS i pociski PAC-3 MSE, natomiast druga faza ma objąć zestawy zintegrowane z radarem dookólnym bazującym na technologii AESA GaN i pociskami SkyCeptor (łącznie osiem baterii). Strona amerykańska będzie dążyć do zintegrowania tych elementów w zestawach Patriot. Etapowo ma się odbywać również transfer technologii i offset (obejmując elementy właściwe dla danej fazy programu zgodnie z harmonogramem jego realizacji, np. pocisk SkyCeptor – w drugiej fazie).

Według MON podpisanie umowy zgodnie z „mapą drogową” wyznaczoną przez memorandum jest możliwe i planowane przez resort. Należy jednak pamiętać, że podpisane porozumienie nie jest wiążące dla żadnej ze stron, a w celu uzyskania stosownych zgód – na przykład Departamentu Stanu i później Kongresu – konieczne jest przeprowadzenie szeregu procedur, które jeszcze nie zostały zrealizowane. Dopiero po zakończeniu tych procedur będzie możliwe podpisanie międzyrządowej umowy dostawy (LOA), wyznaczające rozpoczęcie faktycznej realizacji programu Wisła.

Ponadto, na polski program obrony powietrznej średniego zasięgu Wisła może wpływać przebieg innych projektów realizowanych przez US Army, w tym IBCS czy radaru dookólnego LTAMDS, który ma dopiero zostać wybrany, a docelowy radar w systemie Wisła powinien być według założeń kompatybilny z przyszłym rozwiązaniem US Army. Z drugiej jednak strony, opóźnienie we wdrażaniu IBCS wykazane w pierwszej połowie tego roku zostało już uwzględnione w treści memorandum, jak i w prowadzonych negocjacjach.

Obecnie MON w dość jednoznaczny sposób komunikuje zamiar podpisania umowy na zestawy Wisła jeszcze w tym roku, zachowując przy tym prawne wymogi dotyczące offsetu. Wstępne, niewiążące ustalenia memorandum władz Polski i USA wskazują, że takie rozwiązanie jest możliwe i planowane, ale do jego faktycznego wdrożenia konieczne jest uzyskanie szeregu formalnych zgód.

Ewentualne dalsze opóźnienie w realizacji programu Wisła stanowiłoby duże utrudnienie w pozyskiwaniu przez Siły Zbrojne RP niezbędnych zdolności operacyjnych, stąd należy zakładać że MON będzie dążył do podpisania umowy. Dopiero jednak po sygnowaniu LOA będzie można mówić o rozstrzygnięciu w tym największym i jednym z najbardziej istotnych programów modernizacji Wojska Polskiego, wywierającym wpływ również na inne projekty, jak choćby obrony powietrznej krótkiego zasięgu Narew.

Czytaj więcej: Kownacki dla Defence24.pl o trudnych negocjacjach ws. Wisły i Orki. "Mamy swoje priorytety i z nich nie zrezygnujemy"