Mniej na priorytetowe programy modernizacyjne. Jakie zmiany w planach finansowych MON?

W projekcie budżetu, opublikowanym przez Ministerstwo Finansów doszło do istotnych przesunięć środków finansowych, zmniejszających fundusze przeznaczane na priorytetowe programy modernizacyjne. W 2017 roku przewiduje się alokowanie 7,06 mld zł na „Priorytetowe Zadania Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych RP w ramach programów operacyjnych” (obecnie 14 podstawowych programów modernizacyjnych SZ RP), w 2018 (projekcja) – 8,05 mld zł, a w 2019 roku  – 8,56 mld zł.

Z kolei w ustawie z 2016 roku przewidywano wydanie w roku 2016 – 5,40 mld zł, 2017 (projekcja) – 8,72 mld zł, a w 2018 – 10,47 mld zł. W stosunku do projekcji z 2016 roku fundusze na programy priorytetowe zostały więc zmniejszone o nieco ponad 4 mld zł.

Co więcej, zmniejszono ogólną kwotę przeznaczoną na programy priorytetowe do 2022 roku. W ustawach budżetowych na lata 2014, 2015 i 2016 planowano wydanie na programy priorytetowe łącznie 91,5 mld zł, natomiast w projekcie na lata 2017 – 71,9 mld zł. Oznaczałoby to obniżenie wydatków na programy priorytetowe o prawie 20 mld w stosunku do pierwotnego planu.

Czytaj więcej: Narew pod koniec dekady. Kumulacja wydatków zbrojeniowych zagrożeniem dla modernizacji

Należy jednak zauważyć, że w kolejnych ustawach budżetowych, choć utrzymywano plan wydania 91,5 mld do 2022 roku, to „przesuwano” większość wydatków na programy priorytetowe na kolejne lata. I tak na przykład w 2014 roku zakładano, że nakłady na te programy wyniosą odpowiednio – 3,48 mld w roku 2014 (obowiązujący dla ustawy budżetowej), 5,45 mld w roku 2015, i 7,0 mld w roku 2016 (projekcja). Z kolei w 2015 roku założono wydanie już 4,24 mld zł (obowiązujący – wydatki nie zostały w pełni wykonane) oraz 6,75 mld na 2016 rok i 8,42 mld zł na rok 2017.

Z kolei w 2016 roku przewidziano wydanie 5,40 mld w roku budżetowym, 8,72 mld w 2017 roku i 10,47 mld w 2018 roku. Widać więc wyraźnie, że kwoty planowane w ustawach budżetowych w pierwszych latach realizacji PMT były znacznie niższe, niż te przedstawiane w poprzednich ustawach budżetowych jako projekcja na kolejne lata. Ponadto, znaczna część środków na programy priorytetowe w 2015 roku nie została zrealizowana – między innymi z uwagi na niezawarcie umowy na śmigłowce wielozadaniowe.

Wreszcie, w projekcie ustawy budżetowej na 2017 rok założono, że od przyszłego roku na programy priorytetowe ma być wydane 61,13 mld, z całej kwoty 71,95 mld złotych. Oznacza to, że jako zrealizowane lub planowane do realizacji w trwającym roku 2016 zaliczono wydatki w kwocie 10,8 mld zł. Jeszcze w budżecie na 2016 rok (według informacji Ministerstwa Finansów), z kwotą zaplanowanych nakładów na projekty priorytetowe rzędu 5,4 mld zł, zakładano, że wydatki w latach 2014-2015 wyniosły 7,5 mld zł – gdyż z całej kwoty 91,5 mld na realizację w latach 2016-22 przewidziano w ramach projekcji 84 mld zł.

Wiele wskazuje więc na to, że obniżenie wydatków na programy priorytetowe jest częściowo skutkiem wzięcia pod uwagę niewykonania funduszy z lat ubiegłych i procesu „przesuwania”, jaki miał miejsce w poprzednich latach. Nawet jednak po wzięciu tego czynnika pod uwagę, i zsumowaniu funduszy planowanych (w ramach budżetu na dany rok i lata następne) na programy priorytetowe – odpowiednio 84 i 66,53 mld zł, planowane fundusze na modernizację w latach 2016 zmniejszyły się o 17,5 mld zł.

Być może zmniejszenie wydatków na programy operacyjne jest związane z redefinicją Planu Modernizacji Technicznej i zmianami priorytetów modernizacji Sił Zbrojnych. Hipotetycznie nie można wykluczyć realizacji pewnych zadań, ujętych dotychczas wśród 14 projektów, poza programami priorytetowymi w nowej formule PMT. Wiadomo, że w ciągu trzech pierwszych lat priorytetami mają być OT i cyberbezpieczeństwo, dotychczas nieujęte wśród 14 programów.

W pewnym stopniu na budżet MON może oddziaływać również zwiększenie stanów osobowych (i wydatków osobowych), związane z budową Obrony Terytorialnej czy bardziej ogólnie zwiększeniem liczebności armii. Jest to też kolejny czynnik świadczący o tym, że wydatki obronne powinny zostać podwyższone powyżej 2% PKB. Jeżeli tak się nie stanie, za kilka lat resort czeka kumulacja wydatków modernizacyjnych po podpisaniu kolejnych umów, bądź też konieczność rozłożenia ich w czasie – utrudniając i odwlekając technologiczny skok, jaki ma przynieść proces modernizacji.

Trzeba pamiętać, że wydatki obronne w 2017 roku – bez uwzględnienia zakupu samolotów VIP - mają wzrosnąć o 4%. Jednoczesne finansowanie wielu programów modernizacyjnych, bez zapewnienia dodatkowych funduszy powyżej 2% PKB, może więc być bardzo trudne.