Siły ISIS

ISIS zajęło Palmyrę – praktycznie bez walki - w maju 2015 roku. Doszło do tego po błyskawicznej ofensywie, która ku zaskoczeniu samych islamistów oddała w ich panowanie znaczne połacie środkowej Syrii. Opanowanie tak rozległych terenów (w ręce ekstremistów wpadły duże ilości różnego rodzaju uzbrojenia, w tym ciężkiego) spowodowało rozproszenie sił na dużym terenie, co później miało swoje znaczenie w czasie operacji – z powodu izolacji z powietrza obszaru działań bojowych, trudne stało się wzmocnienie garnizonu miasta i okolicznych wzgórz.

Według niektórych szacunków, w rejonie syryjskiej Palmyry broniło się ok. 2 tys. dżihadystów (z czego siły rządowe miały zlikwidować co najmniej kilkuset); dane rosyjskie mówiące o 4 tys. islamistów wydają się przesadzone.

Oficjalne źródła rosyjskie twierdzą, że z początkiem marca w rejonie zabytkowej Palmyry skoncentrowały się następujące siły ISIS: ponad 4 tys. bojowników, co najmniej 25 czołgów i BMP, ponad 20 sztuk artylerii lufowej i rakietowej, ponad 40 moździerzy, około 100 systemów ppk, ponad 50 pojazdów terenowych z zamontowanym ciężkim uzbrojeniem. Ponadto ekstremiści mieli minimum 10 pojazdów z materiałami wybuchowymi (jako VBIED stosowano zazwyczaj nieefektywne BMP-1), bezzałogowe aparaty powietrzne (?), ważną rolę w systemie obrony pełniły także liczne miny i IED. System obrony rozbudowany został w głąb, ważną rolę pełniły pozycje obronne na wzgórzach pod miastem, stanowiące ważną barierę na drodze do Palmyry.

Siły Asada

Jak już wspomniano, ponieważ dwa wcześniejsze ataki na rejon umocniony Palmyra, zakończyły się niepowodzeniem, tym razem operacja została starannie zaplanowana i przygotowana. Syryjska Armia (SAA – Syrian Arab Army) – dzięki zawieszeniu broni, które weszło w życie 27 lutego – była w stanie na front palmyrski przerzucić poważne siły, m.in. z rejonu Aleppo i Latakii.

Zgrupowanie sił syryjskich, przeznaczone do operacji, stanowiło – co jest rzeczą typową – amalgamat sił regularnych i nieregularnych (paramilitarnych).

W operacji wzięły udział:

- pododdziały 67 Brygady ze składu 18 Dywizji Pancernej - regularna jednostka SAA

- Siły Tygrysa (Al-Qawat Al-Nimr/Tiger Force) – przerzucona spod Aleppo ochotnicza jednostka uderzeniowa (dowódca jednostki to charyzmatyczny płk. Suheil Al Hassan, związany z syryjskimi siłami specjalnymi)

- Pustynne Sokoły (Liwaa Suqour Al-Sahra/Desert Hawks Brigade) – druga ochotnicza jednostka uderzeniowa, przerzucona spod Latakii

- Syryjska piechota morska (Fouj Al-Mughawayr Al-Bahir/Syrian Marines) – nowy oddział uderzeniowy, przeszkolony przez Rosjan (lekka piechota wyposażona w technicale)

- oddziały Narodowych Sił Obrony (National Defense Forces - NDF)

- irackie pododdziały paramilitarne (Liwaa Imam 'Ali i Harakat Al-Nujaba)

- pododdziały irackiego Hezbollahu (Kataebat Hezbollah)

- pododdziały libańskiego Hezbollahu

- oddziały brygady (dywizji) Liwa al-Fatimiyoun – przeszkolonych przez Irańczyków ochotników afgańskich (pozyskiwanych z uchodźców na terenie Iranu i z samego Afganistanu, część prawdopodobnie zmuszana do zaciągu „ochotniczego”)

- niewielkie grupy operatorów rosyjskich Sił Specjalnych Operacji (SSO), „syryjskich” sił specjalnych (np. libańskich komandosów) oraz rosyjskich doradców

Łącznie siły przeznaczone do operacji szacuje się na 5-6 tys., co stanowi w realiach syryjskiej wojny domowej dużą (i doborową) siłę ofensywną. Korzystając z dostaw rosyjskiego sprzętu w operacji zastosowano najbardziej efektywny sprzęt pancerny (T-72 i T-90) oraz artylerii (systemy rakietowe 220 i 300 mm).

Operacja była skoordynowana ze stroną iracką na tyle, żeby zapobiec (utrudnić) przerzutowi pod Palmyrę większych sił ISIS. Istotną rolę odegrało w tej kwestii rosyjsko–iracko–syryjskie centrum w Bagdadzie. 

Przebieg operacji

Operacja w rejonie Palmyry rozpoczęła się 7 marca, z aktywnym udziałem sił powietrznych i artylerii. Pierwszą fazą ofensywy była izolacja pola walki z powietrza i kruszenie pozycji obronnych zmasowanym ogniem artylerii i wsparciem śmigłowców szturmowych. Kolejną fazą było uchwycenie wzgórz w pobliżu miasta, jego sprzeskrzydlenie i wreszcie wejście do samego miasta, z którego 27 marca resztki islamistów uciekły na wchód.

11 marca syryjska artyleria otworzyła zmasowany ogień przeciw pozycjom Państwa Islamskiego na obrzeżach miasta. Tego dnia ogień prowadziły m.in. polowe wyrzutnie rakietowe BM-21 Grad i haubice D-30. Celem były głównie wykryte pozycje artylerii i punkty dowodzenia. „Dziś, według naszych obserwatorów, udało się zniszczyć cztery pozycje ogniowe Daesh, duży skład amunicji, zamaskowany w wąwozie, oraz punkt dowodzenia na północny zachód od Palmyry” – podawało źródło w sztabie syryjskiej armii.

W kolejnych dniach ostrzał był jeszcze bardziej intensywny, prowadzony przez ciężkie systemy rakietowe BM-27 Uragan kal. 220mm, BM-30 Smiercz 300mm, TOS-1A 220mm.

Skuteczne wsparcie z powietrza, zarówno samolotowe jak i śmigłowcowe, odegrało ważną rolę w operacji. Wg szefa głównego zarządu operacyjnego Sztabu Generalnego Rosji gen. Siergieja Rudskoja, Siły Powietrzno-Kosmiczne (WKS) w dniach 7-27 marca wykonały w rejonie Palmyry około 500 lotów bojowych (ponad 2 tysiące nalotów;  20-25 lotów bojowych dziennie). Rosyjskie siły powietrzne codziennie niszczyły kolumny samochodów z bojownikami i amunicją, które próbowały przebić się do Palmyry ze strony Raqqi i Deir-Ezzor, niszczyły pozycje artylerii i punkty dowodzenia.

Liczba powyższa nie obejmuje akcji rosyjskich śmigłowców bojowych, jak Mi-24P, Ka-52 i Mi-28N (debiut bojowy wariantu używanego przez SZ FR, ataki z użyciem ppk Ataka), użytych na tym obszarze. W rejonie Palmyry operowały także lekkie syryjskie AS-342 Gazelle strzelając ppk HOT.

Już około 18 marca dały się zauważyć poważne symptomy załamywania się pozycji islamistów wokół miasta. „[...] stworzono warunki do otoczenia i ostatecznego zniszczenia grup zbrojnych z Państwa Islamskiego w Palmyrze” - ocenił Rudskoj. Według jego słów, oddziały syryjskiej armii przejęły kontrolę nad strategicznymi wzgórzami i głównymi drogami, odcinając tym samym trasy zaopatrzenia bojowników.

Około 22 marca siły rządowe zdobyły tzw. „palmyrski trójkąt” - obszar umocniony w rejonie miasta. Dzięki temu uzyskano podstawę do bezpośredniego natarcia na miasto. Zażarte walki toczyły się o ufortyfikowane, górujące nad okolicą, przewyższenia np. wzgórza Haya (Jabal Hayyan). 23 marca wzgórza Haya (4 km od Palmyry) zdobyte zostały przez oddziały „Sokołów Pustyni”. Uzyskano tym samym kontrolę ogniową nad strategiczną drogą Homs-Palmyra-Deir-Ezzor. „W ciągu 24 godzin zostało zlikwidowanych około 70 bojowników PI” — poinformowało syryjskie źródło agencję RIA Novosti. Oddziały uderzeniowe islamistów próbowały odbić wzgórze Haya, ale kontratak załamał się pod ogniem artylerii.

24 marca syryjskie wojska, wspierane przez rosyjskie samoloty i śmigłowce, wdarły się na tereny sadów, po zdobyciu hotelu Semiramis. Nocą artyleria rakietowa zniszczyła jakoby sztab zgrupowania Daesh ulokowany na jednym ze wzgórz w pałacu Kasr al-Muzza. Wbrew oczekiwaniom nie doszło do przewlekłych walk o starówkę Palmyry - po zdobyciu antycznej cytadeli, islamiści uciekli na wschód.

Warto podkreślić, że naprowadzaniem lotnictwa zajmowały się specjalne grupy sił specjalnych z rosyjskimi operatorami. Jedna z takich grup została wykryta i zniszczona. Zabity rosyjski oficer sił specjalnych prowadził przez tydzień misję w mieszanym zespole specjalnym (miejscowe siły specjalne jako ochrona rosyjskiego oficera), polegającą na wyszukiwaniu pozycji ISIS i koordynacji ataków z powietrza. Wg źródeł rosyjskich grupa została wykryta, zaatakowana i zniszczona (oficer wezwał na siebie samoloty typu Su (Su-24M?), które zbombardowały pozycje islamistów i jego samego.

Operacja Palmyra zakończyła się pełnym sukcesem. Rejon ten jest ważnym centrum komunikacyjnym i logistycznym (lotnisko), które daje lojalistom dobra bazę do dalszych uderzeń, chociażby wzdłuż drogi Palmyra – Sukhna – Deir-Ezzor. Według medialnych doniesień ISIS zaczęło już budować nową linię obrony w rejonie Al-Sukhna.

Do zniszczonej i zaminowanej Palmyry przybył już oddział dobrze wyposażonych rosyjskich saperów. Skala zniszczeń w antycznym mieście jest ogromna, odkryto także masowe groby ofiar islamistów.

Marcin Gawęda