Wielkokalibrowe karabiny Ukrainy [ANALIZA]

Wojna na Ukrainie - raport specjalny Defence24.pl

Według definicji wielkokalibrowe karabiny wyborowe to broń zasilana amunicją o kalibrze minimum 12.7 mm przeznaczona głównie do niszczenia sprzętu i pojazdów przeciwnika z dużych odległości. Konstrukcje WKW wywodzą się bezpośrednio z karabinów (rusznic) przeciwpancernych, których początki sięgają lat 20. poprzedniego stulecia i konstrukcji zasilanych nabojem K Patrone 7,92 mm oraz w późniejszym etapie 13,2 mm. Omawiane poniżej konstrukcje można podzielić na trzy grupy: broń rodzimej produkcji (ukraińska), broń zachodnia oraz broń zdobyczna.

Duży kaliber z rodzimej fabryki

Analizując używane podczas konfliktu za naszą wschodnią granica konstrukcje wielkokalibrowe, nie sposób nie zacząć od karabinów produkcji ukraińskiej. Tak jak w przypadku indywidualnej broni strzeleckiej, tak i na polu konstrukcji wielkokalibrowych wydaje się, że Ukraina odrobiła pracę domową od czasów konfliktu z 2014 roku, opracowując i wprowadzając do służby wiele konstrukcji wartych uwagi. Dominującym dostawcą konstrukcji wielkokalibrowych na rynku ukraińskim jest przedsiębiorstwo Snipex wchodzące w skład holdingu XADO-Holding Ltd, którego cztery konstrukcje wprowadzono do służby w siłach zbrojnych Ukrainy. Najmniejszym z rodziny omawianych WKW jest model Snipex M100, karabin jednostrzałowy zbudowany w systemie bull pup. Broń zasilana jest amunicją kalibru 12.7 × 99 mm lub 12.7 × 103 mm, która wprowadzana jest do komory za pomocą zamka ślizgowo-obrotowego o kącie otwarcia 60 stopni. Ciekawostką jest zastosowanie w karabinie automatycznego wyrzutnika łuski, co oznacza, że po strzale zostaje ona automatycznie wyrzucona, nie - jak ma to miejsce w tradycyjnych repetierach, gdzie dopiero odryglowanie zamka powoduje ekstrakcję zużytej łuski. Wyrzucenie łuski jest nieco opóźnione, co umożliwia opuszczenie pociskowi lufy karabinu przy jeszcze zamkniętym zamku. Taka konstrukcja przyczynia się do przekazania większej energii pociskowi.

Osłabienie odrzutu osiągnięto przez zastosowanie na końcu samonośnej lufy mierzącej 1000 mm, sporych rozmiarów hamulca wylotowego oraz sprężynowych lub, opcjonalnie, hydraulicznych mechanizmów redukcji odrzutu. Karabin wyposażono w dedykowane dwójnóg i tylną podpórkę pozwalające na uzyskanie poprawnej stabilizacji podczas prowadzenia ognia. Dwójnogi innych producentów mogą być stosowane, choć Snipex zaleca stosowanie swoich, dedykowanych konstrukcji celem zapewnienia najlepszego skupienia. Na górze karabinu zastosowano szynę picatinny o skosie 35 MOA przystosowaną do montażu wszelkich celowników optycznych. Baka oraz inne niemetalowe elementy karabinu wytworzono z wysokiej jakości polimerów, odpornych na warunki atmosferyczne. Broń pokryto warstwą farby Cerakote.

Broń mierzy 1505 mm i waży w zależności od wersji 15 lub 16.5 kilograma. M100 dla ułatwienia transportu może być wyposażony w składaną rączkę transportową. Zasięg skuteczny M100 to 2300 metrów, a maksymalny 6800 m. Nieco większym bratem M100, również zbudowanym w układzie bull pup jest model Snipex T-Rex. Karabin jest również konstrukcją jednostrzałową, a zasadniczą różnicą jest amunicja, którą jest zasilany, a jest to silny, rzadko spotykany w zachodnich konstrukcjach nabój kalibru 14.5 × 114 mm. Potężny nabój wymagał zwiększenia rozmiarów i masy karabinu toteż T-Rex mierzy 1800 mm i ma masę 25 kilogramów. Broń wyposażono w lufę samonośną długości 1200 mm zakończoną cztero lub pięciokomorowym hamulcem wylotowym, którego zadaniem jest redukcja dużego odrzutu. Redukcji odrzutu służy również izolator odrzutu oraz jak zapewnia producent dobre wyważenie broni. Kolejną różnicą w porównaniu do M100 jest brak w T-Rex automatycznego wyrzutnika łusek, toteż proces ekstrakcji odbywa się jak w tradycyjnym karabinie z zamkiem ślizgowo -obrotowym.

T- Rex wyposażono naturalnie w fabryczne dwójnóg i tylny monopod oraz stałą rączkę transportową umieszczoną w przedniej dolnej sekcji karabinu, podobnie jak ma to miejsce w amerykańskich karabinach Chetac Intervention M200. Broń ma tylko jedną szynę montażową, umieszczoną na górze, o skosie 50 MOA przeznaczoną do instalacji optyki. T-Rex wykończony jest polimerowymi elementami oraz pokryty powłoka Cerakote. Zasięg skuteczny to nieco poniżej 2 km, a maksymalny to niebagatelne 7 km. Bardziej klasyczną konstrukcją ukraińskich WKW jest powtarzalny karabin Snipex Alligator, który wraz z wyżej opisanym modelem T- Rex przyjęto do służby w armii Ukrainy w 2021 roku. Broń występuje w dwóch odmianach zasilanych amunicją 14.5 × 114 mm oraz 12.7 × 99 mm lub 12.7 ×103 mm.

W przeciwieństwie do M100 i T-Rexa Alligator pobiera amunicję z magazynków pudełkowych o pojemności 5 (14,5 × 114 mm) i 10 (12.7 mm) naboi. Zatrzask magazynka ma formę podobną do tej znanej z platformy AK, umożliwiając obsługę broni zarówno strzelcom prawo, jak i leworęcznym. Wykończenie i cechy zewnętrzne podobne są do wcześniej opisywanych konstrukcji Snipex, w Alligatorze znajdziemy lufę samonośną zakończoną hamulcem, regulowane dwójnóg i monopod, rączkę transportową polimerowe elementy wykończenia oraz powłokę Cerakote. Na komorze zamkowej naturalnie zainstalowano szynę do montażu optyki. Broń mierzy 2000 mm (1620 mm), (w nawiasie podano wartości dla broni kaliber 12.7 mm) waży 25 kg (16 kg) oraz posiada lufę długości 1200 mm (850 mm). Zasięg skuteczny Alligatora to 2000 m (2000 m) a maksymalny około 7000 m (około 6000 m). Listę konstrukcji ukraińskiego Snipexa zamyka najnowszy półautomatyczny karabin wielkokalibrowy, Monamakh kalibru 14.5 × 114 mm. Broń nazwano zapewne na cześć Włodzimierza II Monomachy- jednego z najbardziej zasłużonych władców Rusi Kijowskiej. Broń zasilana jest z dwurzędowych magazynków pudełkowych mieszczących 5 naboi, które konstrukcyjnie wydają się różnić od tych stosowanych w karabinie Alligator.

Broń mierzy 2050 mm i waży 25 kilogramów. Lufa ma długość 1200 mm i wieńczy ją tak jak u wyżej opisanych konstrukcji, wielokomorowy hamulec wylotowy. Ponadto odrzut niwelowany jest za pomocą konstrukcji lufy przesuwnej poruszającej się podczas oddawania strzału wzdłuż osi karabinu. Na komorze zamkowej umieszczono długą szynę picatinny do montażu optyki, a broń tak jak pozostałe model Snipex wyposażono w składany dwójnóg, monopod oraz regulowane bakę i stopkę kolby. Skuteczny zasięg Monamakh to 2 km, a maksymalny około 7 km. Broń jest stosunkowo młodą konstrukcją i obecnie brak jest a materiału fotograficznego potwierdzającego użycie jej na froncie, lecz wydaje się to logicznym, zważywszy, że każdy sprzęt, który może skutecznie razić wroga, jest na wagę złota.

Wsparcie sojuszników

Jednym z pierwszych państw oferujących pomoc walczącej Ukrainie była Polska. Poza ciężkim sprzętem dostarczonym Ukrainie nasz rząd przekazał na wschód między innymi wielkokalibrowe karabiny wyborowe Tor produkcji ZM Tarnów. Tor zasilany amunicją .50 BMG (12.7 × 99 mm) jest najcięższym z oferowanych przez ZMT karabinów wyborowych obok modeli Bor kalibru 7,62 × 51 mm NATO oraz ALEX-338 w kalibrze .338 Lapua Magnum (8,6 × 70 mm). O dostawach Tor-ów zrobiło się głośniej dzięki opublikowanemu na Twitterze 13 czerwca 2022 materiałowi filmowemu, ,w którym żołnierz ukraiński demonstruje strzelanie z polskiej broni.

Początki konstrukcji sięgają 1999 roku, a pierwsze testy karabinu miały miejsce trzy lata później. Ostateczną formę TOR przybrał w 2005 roku. Do chwili obecnej w arsenale RP znajduje się około 200 karabinów tego typu, a ostatnie ich zamówienie miało miejsce w 2008 roku. WKW Tor jest zbudowany w układzie bull pup i zasilany jest z pudełkowych wczepianych magazynków o pojemności 7 nabojów. Karabin jest bronią powtarzalną, co oznacza konieczność przyładowania za każdym razem za pomocą zamka ślizgowo-obrotowego. Broń ma masę 17,1 kg, mierzy 1350 mm, z czego 880 mm to lufa zakończona trójkomorowym hamulcem wylotowym. Karabin wyposażono w szynę picatinny do montażu optyki, składane dwójnóg i monopod – w tylnej części, dla zapewnienia poprawnej stabilizacji przy strzelaniu oraz składaną rączkę transportową. Zasięg skuteczny Tora to około 2000 metrów.

Kolejnym z sojuszników mocno wspierających Ukrainę są Stany Zjednoczone. Wśród broni wysłanej na front przez Amerykanów znalazły się również legendarne karabiny wytwórni Barretta, model M107A1. Sprzedaż M107A1 zatwierdził amerykański kongres już w 2017 roku. Konstrukcja karabinu pochodzi z lat osiemdziesiątych ubiegłego stulecia, kiedy to Ronnie Barrett założył firmę specjalnie po to, by zbudować karabin wyborowy zasilany silnym nabojem .50 BMG, który do tamtej pory stosowany był jedynie w ciężkich karabinach maszynowych M2 Browning. Pierwsze projekty karabinu wtedy noszącego nazwę M82 pojawiły się w 1982 roku, a pierwszym większym odbiorcą karabinów była w 1989 roku Szwecja, po czym partia karabinów została zakupiona przez siły zbrojne USA. Karabiny zostały użyte pierwszy raz podczas operacji Pustynna Burza w Zatoce Perskiej.

Model M107A1 używany przez Ukraińców różni się od pierwowzoru przede wszystkim masą. Dzięki zastosowaniu nowoczesnych materiałów karabin waży niespełna 13 kg, czyli o 2 kilogramy mniej niż M82. Inny kształt ma również hamulec wylotowy, który teraz jest cylindryczny i umożliwia instalację dedykowanego tłumika dźwięku Barrett QDL. M107A1 jest karabinem samopowtarzalnym, co oznacza, że nie ma konieczności przeładowywania ręcznego po każdym strzale. Amunicja dostarczana jest z 10 nabojowych dwurzędowych magazynków pudełkowych. Broń jest wyposażona w składane chwyt transportowy oraz dedykowany dwójnóg i może być opcjonalnie wzbogacona o monopod instalowany u dołu kolby. Na komorze zamkowej umieszczono standardową szynę picatinny MIL-STD-1913 do montażu celowników optycznych. Zasięg skuteczny karabinu to około 1800 m, a maksymalny 6800 m.

Zakupy WKW Ukraina zrobiła również w Kanadzie, a wybór padł na karabin LRT- 3 firmy PGW Defense Technologies z Winnipeg. Porozumienie w sprawie dostaw osiągnięto już w sierpniu 2018 roku, a jednym z warunków stawianych przez Kanadyjczyków było zapanowanie przez Ukrainę nad korupcją w sferach rządowych. Kabiny dostarczono, a kontrakt opiewał na kwotę 770 tysięcy dolarów. LRT-3 to karabin powtarzalny, zasilany amunicją .50 BMG (12.7 × 99 mm), podawanej z magazynków pudełkowych o pojemności 5 naboi. Karabin ma masę 11,4 kg i mierzy 1333 mm wraz z hamulcem wylotowym. Konstrukcja osady karabinu umożliwia złożenie kolby na lewą stronę w celu łatwiejszego transportu systemu. Konstrukcji kanadyjskiej najbliżej, spośród prezentowanych karabinów, do klasycznych, współczesnych karabinów snajperskich. Broń ma demontowany chwyt pistoletowy i szyny picatinny dołączone do łoża za pomocą interfejsu MLok. Lufę karabinu zakończono trójkomorowym hamulcem wylotowym, na który w razie potrzeby można nakręcić pokaźnych rozmiarów tłumik dźwięku. Zasięg karabinu to niespełna 2 kilometry. Broń oferowana jest również na rynek cywilny i jest dostępna również w ... Polsce.

Zdobyte na wrogu...

Każdy informacja o pozyskaniu znaczącego sprzętu wojskowego na wrogu jest niezwłocznie wykorzystywana w celach propagandowych. Tak też się stało w momencie pozyskania na wrogu WSSK Wychłop. Zdjęcia przejętej broni w rękach Ukraińców obiegły internet we wrześniu 2022 roku i zapewne wpłynęło pozytywnie na morale walczących. Nie jest wiadome czy obrońcy Ukrainy wykorzystali bron przeciw Rosjanom, ale nie można też tego wykluczyć. Konstrukcja powstała w 2002 roku na zamówienie rosyjskiej Federalnej Służby Bezpieczeństwa (FSB), a pierwszy raz publicznie pokazano ją podczas salonu INTERPOLITEX 2005 w Moskwie. Karabin zbudowano w układzie bull pup, stosując w nim zamek dwutaktowy, oraz integralny tłumik dźwięku. Specjalnej konstrukcji amunicja poddźwiękowa STs-130PT, Sts-130PT2, oraz STs-130VPS kaliber 12.7 × 54 mm podawana jest z pudełkowego magazynka o pojemności 5 naboi. Broń wyposażono w składany dwójnóg, regulowaną bakę i stopkę kolby oraz zapasowe, składane przyrządy celownicze. Broń z lunetą i tłumikiem ma masę 6,5 kg i mierzy 1125 mm. Skuteczny zasięg WSSK Wychłop to około 600 metrów.

Powyższa analiza ukazuje mnogość konstrukcji wielkokalibrowych karabinów wyborowych będących w użyciu w trwającym na wschodzie konflikcie Ukrainy z Rosją. Należy zaznaczyć iż tekst nie wyklucza „obecności" innych modeli broni zarówno tej zachodniej jak i zdobycznej mogącej być w posiadaniu sił ukraińskich. Zapewne dopiero koniec, oby rychły, wojny i powojenna analiza działań rzuci więcej światła i na ten, sprzętowy, aspekt konfliktu.