Szwecja chce utrzymać potencjał podwodnej floty?

Ujawniony przez Ministerstwo Obrony Narodowej plan pozyskania dwóch okrętów podwodnych typu Södermanland mógł wpłynąć na stanowisko Singapuru, który oficjalnie nie przyznaje się do zamiaru sprzedaży Szwedom swoich OP typy Archer. Bez tych jednostek, przekazując Polsce Södermanlandy Szwecja nie będzie w stanie realizować założenia posiadania przez własną marynarkę pięciu okrętów podwodnych – założenia, które w praktyce i tak nie jest już spełniane o kilku lat.

Informacja przekazana 28 listopada 2019 r. w Gdyni przez polskiego ministra Obrony Narodowej Mariusza Błaszczaka o prowadzeniu negocjacji w sprawie tzw. „szwedzkiego” rozwiązania pomostowego mogła wpłynąć nie tylko na plan ratowania polskiej Marynarki Wojennej, ale również na działania związane ze wzmacnianiem zdolności bojowych szwedzkiej floty podwodnej. Wspomniany plan zakładał najprawdopodobniej przekazanie Polsce przez koncern Saab najpierw jednego okrętu podwodnego typu A17/Södermanland (HMwMS „Östergötland”), a później drugiego (HSwMS „Södermanland”). Obie te jednostki zostały wprowadzone do służby w 1989 roku.

W międzyczasie Szwedzi zamierzali odkupić od Singapuru dwa okręty podwodne typu Archer (ex-szwedzki typ Västergötland): RSS „Archer” (ex. HMwMS „Hälsingland”) i RSS „Swordsman” (ex, HMwMS „Västergötland”) wprowadzone do linii w 1986 i 1987 roku. Koncern Saab miał je wyremontować i zmodernizować, a następnie przekazać szwedzkiej marynarce wojennej. Jednostki te miały być wykorzystywane do czasu wprowadzenia nowej generacji okrętów podwodnych typu A26/Blekinge, a później najprawdopodobniej również odsprzedane Polsce.

Takie działanie ze strony Szwedów było potrzebne, ponieważ od 2019 tamtejsze władze rekomendują utrzymanie w służbie pięciu okrętów. Dodatkowo zapewniono by w ten sposób ciągłość pracy dla stoczni Saab Kockums, która obecnie realizuje tylko budowę dwóch OP typu A26/Blekinge dla szwedzkiej marynarki wojennej. Powodzenie polsko-szwedzkich planów oznaczałoby kontrakt na modernizację trzeciego okrętu podwodnego typu A19/Gotland, przystosowanie dla Polski obu Södermanlandów oraz remont pozyskanych z Singapuru Archerów.

Jak „szwedzkie rozwiązanie pomostowe” w Polsce może wpłynąć na szwedzkie plany modernizacji własnej floty podwodnej?

Publiczna dyskusja, jaka miała miejsce w Polsce wokół rozwiązania pomostowego mogła wpłynąć na możliwości realizacji planów dotyczących floty podwodnej Szwecji i jej wzmocnienia jednostkami z Singapuru. Przede wszystkim wcześniej praktycznie nie ujawniano negocjacji prowadzonych przez Szwecję z Singapurem na temat pozyskania okrętów podwodnych typu Archer. Defence24.pl zwrócił się w tej sprawie zarówno do singapurskiego ministerstwa obrony jaki i do szwedzkiej agencji FMV, ale za każdym razem nie zgodzono się na udzielenie jakiejkolwiek konkretnej informacji.

Singapurczycy zapytani o to:

• czy jest prawdą, że rząd Singapuru prowadzi negocjacje na temat sprzedaży do Szwecji obu okrętów podwodnych typu Archer?
• kiedy do takiej sprzedaży miałoby dojść?
• czy Polska również była zainteresowana pozyskaniem okrętów podwodnych typu Archer?

w ogóle nie chcieli komentować całej sprawy wskazując jedynie, że wszystkie informacje „o zasobach Sił Zbrojnych Singapuru są już publicznie dostępne na stronie https://www.mindef.gov.sg” - oficjalnej stronie internetowej sił zbrojnych Singapuru https://www.mindef.gov.sg. Przekazano też oficjalne linki na temat okrętów podwodnych Republiki Singapuru nie odnosząc się jednak do planów ich ewentualnego przekazania do Szwecji.

W podobny sposób odpowiedziała również agencja zamówień obronnych FMV (Försvarets materielverk). Tutaj pytań od portalu Defence24.pl było o wiele więcej, a w tym m.in.:

• Jakie warunki zaproponowali Polacy w sprawie pozyskania okrętów typu Södermanland: leasing czy zakup okrętów podwodnych?
• Jaka będzie rola koncernu Saab w przekazaniu do Polski okrętów typu Södermanland, a jaka szwedzkiej marynarki wojennej?
• Czy to prawda, że jeden z okrętów typu Södermanland nie jest w tej chwili sprawny operacyjnie?
• Czy szwedzka marynarka wojenna jest przygotowana na posiadania przez pewien okres czasu tylko dwóch operacyjnych okrętów podwodnych (zmodernizowanych jednostek typu Gotland)?

Agencja FMV odpowiedziała jednak bardzo krótko, że „Rząd szwedzki prowadzi ciągłe rozmowy z rządem polskim na temat różnych kwestii w dziedzinie współpracy obronnej. Szwedzka Agencja FMV nie będzie komentować naszych dwustronnych rozmów z Polską ani komentować jakichkolwiek pytań dotyczących statusu okrętów podwodnych Szwecji lub innych krajów”.

Jest jednak bardzo prawdopodobne, że informacja o szwedzkim rozwiązaniu dla Polski utwardziła stanowisko negocjacyjne Singapurczyków ze Szwedami, którzy teraz nie chcą się nawet przyznać do planów sprzedaży Archerów. Tymczasem bez tych dwóch okrętów podwodnych sprzedaż Polsce Södermanlandów może być utrudniona, bo byłaby wbrew rekomendacjom bardzo ważnego dokumentu – „Białej księgi na temat szwedzkiej polityki bezpieczeństwa i rozwoju obrony wojskowej w latach 2021-2025”.

W „Białej księdze” na lata 2021-2025 założono wyraźnie, że „Liczba okrętów podwodnych wzrośnie z obecnych czterech do pięciu, poprzez modernizację w średnim wieku i aktywację trzeciego okrętu typu Gotland. Dwa nowe okręty podwodne typu A26 zostaną dodane pod koniec tego okresu; planuje się ich dostarczenie do szwedzkich sił zbrojnych w latach 2024-2025. Trzy okręty podwodne typu Gotland będą musiały zostać wymienione w latach 2030-2035, co oznacza, że proces akwizycji musi rozpocząć się nie później niż w 2025 r.”

Zdecydowano się więc zwiększyć liczebność floty podwodnej, ponieważ we wcześniejszej „Białej księdze” – dokumencie „Szwedzka polityka obrony na lata 2016–2020” zakładano „jedynie”, że rdzeniem sił morskich Szwecji ma być siedem korwet, cztery okręty podwodne i siedem okrętów przeciwminowych. Prawda jest taka, że ani wcześniej ani teraz szwedzka marynarka wojenna nie miała i nie będzie miała możliwości zrealizowania zaleceń z obu tych dokumentów.

W momencie rozpoczęcia remontu średniego połączonego z głęboką modernizacją dwóch okrętów typu Gotland/A19 i przekazania tych jednostek do stoczni Saab Kockums, w Szwecji pozostały bowiem tylko trzy, a nie jak zakładano cztery operacyjne okręty podwodne. Rzeczywistość była jeszcze gorsza, ponieważ do dyspozycji miano tak naprawdę tylko dwa okręty podwodne: jeden typu Gotland (HSwMS „Halland”) i jeden typu Södermanland (HSwMS „Södermanland”) oraz cztery załogi.

Szwedzi po cichu (w publikacji przeznaczonej dla swojej marynarki wojennej) przyznali bowiem, że drugi Södermanland (HSwMS „Östergötland”) jest odstawiony do rezerwy i zakonserwowany na terenie stoczni Saab Kockums w Karlskronie. Ponadto, jednostka ta była najprawdopodobniej powoli kanibalizowana na potrzeby utrzymania w służbie HSwMS „Södermanland”, do którego nie produkuje się już dużej partii części zamiennych.

W ten sposób zrealizowanie zaleceń nowej „Białej księgi” na lata 2021-2025 staje się praktycznie niemożliwe – przede wszystkim z powodu opóźniającej się budowy pierwszego okrętu podwodnego A26/Blekinge (który prawdopodobnie może zostać oddany: nie w 2023 roku, ale dopiero w 2025 roku). By zachować zakładane pięć jednostek w swojej flocie podwodnej Szwedzi muszą więc przywrócić do sprawności okręt HSwMS „Östergötland” dokonując nie tylko jego remontu, ale również głębokiej modernizacji (naprawa wielu urządzeń z powodu braku części jest bowiem możliwa tylko poprzez ich zamianę na zupełnie nowy sprzęt).

Bez tej jednostki Szwedzi będą mieli do dyspozycji tak naprawdę trzy okręty: dwa zmodernizowane już Gotlandy oraz coraz bardziej starzejący się HSwMS „Södermanland”. Teoretycznie dostępny trzeci Gotland (HSwMS „Halland”) był bowiem tak wyeksploatowany przez nieobecności swoich dwóch odpowiedników, że musi również udać się na remont i modernizację. Na takie zlecenie zresztą bardzo liczy stocznia Saab Kockums, nie mając jak na razie innych zagranicznych zamówień na okręty podwodne.

Jeżeli takie zlecenie zostanie złożone to HSwMS „Halland” będzie dostępny w służbie nie wcześniej niż za dwa lata – pod koniec 2022 roku. Do tego czasu w szwedzkiej marynarce wojennej nie będzie pięciu a trzy okrety podwodne – lub nawet dwa, jeżeli zapadnie decyzja przekazania Södermanlandów do Polski.

W obecnej sytuacji geopolitycznej, przy coraz bardziej agresywnej polityce Kremla i rosyjskich planach wprowadzenia do Floty Bałtyckiej nowych okrętów podwodnych projektu 636.3 typu Warszawianka (z rakietami manewrującemu systemu „Kalibr”) trudno jest nawet przypuszczać, by ktoś w Szwecji odważył się oficjalnie zaproponować takie rozwiązanie bez gwarancji wprowadzenia do służby singapurskich Archerów. Tym bardziej, że szwedzka marynarka wojenna głośno wskazuje na potrzebę posiadania nie pięciu, a sześciu okrętów podwodnych.

Archery mogłyby więc dużo zmienić, ale ich pozyskanie przez Szwedów staje się coraz trudniejsze. Z kolei polska Marynarka Wojenna wysłała do Singapuru delegację na początku lutego br. Nie wiadomo co było celem tej podróży, ale być może chodziło również o zbadanie możliwości pozyskania Archerów bezpośrednio z singapurskich sił morskich. Świadczy o tym odpowiedź, jaką resort obrony przekazał 15 stycznia 2020 roku dla Defence24.pl, że w ramach analizy rynku rozpatrywano również taką opcję.

„Ministerstwo Obrony Narodowej nie deklarowało stronie szwedzkiej bądź innym potencjalnym partnerom udziału w programach dotyczących nowych okrętów podwodnych. W ramach prowadzonych prac oraz analizy rynku rozpatrywano różne dostępne rozwiązania w tym także dotyczące okrętów podwodnych typu Archer. W „Planie modernizacji technicznej SZ RP w latach 2021-2035 z uwzględnieniem roku 2020” zabezpieczono środki finansowe na realizację programu ORKA.”

Singapurczycy są więc w dobrej pozycji negocjacyjnej w odniesieniu do Szwedów, którzy dodatkowo zdają sobie sprawę, że Archery są wyeksploatowane i wymagają remontu połączonego z modernizacją. Nawet więc po ich kupieniu staną się dostępne w służbie nie wcześniej niż po 2023 roku. Dopiero wtedy, zachowując zapisy „Białej Księgi”,  będzie można zrealizować szwedzkie rozwiązanie pomostowe dla Polski. Oczywiście można zakładać, że uda się wcześniej zbudować pierwszego A26/Blekinge. Informacje, jakie ujawnili Szwedzi wskazują jednak, że kadłub tego okrętu nie został jeszcze wykonany, a więc cały program ma wyraźne opóźnienie i nie będzie „wcześniej”, ale raczej „później”.