Po rozpadzie Związku Radzieckiego Ukraina otrzymała znaczną część wyposażenia jednostek Armii Radzieckiej, jakie stacjonowały na jej terytorium. W kolejnych latach ukraińska armia podlegała redukcjom i reformom, spowodowanym przez złą sytuację gospodarczą kraju oraz zmiany na arenie międzynarodowej. W chwili obecnej ukraińskie siły zbrojne liczą ok.  130 000 żołnierzy.  Podawane w niektórych źródłach liczby ok. 180 000 obejmują zarówno żołnierzy, jak i pracowników cywilnych.  W październiku ubiegłego roku ogłoszono, że docelowo SZ Ukrainy składać się będą wyłącznie z żołnierzy zawodowych i kontraktowych. Jednostki wysokiej gotowości, w tym wojska powietrznodesantowe, a także marynarka wojenna są już w obecnej chwili złożone w całości z żołnierzy zawodowych i kontraktowych, którzy stanowią 70 % ogółu stanu osobowego ukraińskiej armii.

Potencjał rodzajów SZ Ukrainy

Wojska lądowe Ukrainy, liczące 57 000 żołnierzy, zgrupowane są w 3 korpusy, każdy o sile dywizji z rozbudowanymi pododdziałami wsparcia, oraz jednostki centralnego podporządkowania. Posiadają one na wyposażeniu, według danych MON Ukrainy pochodzących z opublikowanej w 2012 Białej Księgi, 686 czołgów podstawowych, przede wszystkim typu T-64BW, a także niewielką liczbę zmodernizowanych T-64BM Bułat oraz znikomą ilość T-84. Na ich uzbrojeniu znajduje się także ponad 2000 pojazdów opancerzonych różnych typów. Są to w większości bojowe wozy piechoty BMP-1 i BMP-2, oraz kołowe BTR-70/80 i BRDM-2. Pojedyncze egzemplarze wozów BMP-1, BTR-70 oraz BRDM-2 zostały zmodernizowane z udziałem ukraińskiego przemysłu zbrojeniowego.

Wojska pancerne i zmechanizowane wspierane są przez artylerię, wyposażoną w haubice samobieżne 2S1 Goździk, 2S3 Akacja, 2S5 Hiacynt i 2S7 Pion, haubice holowane 2A65, 2A36 i D-30, artyleryjskie systemy rakietowe BM-21 Grad, BM-22 Uragan oraz BM-30 Smiersz. Siły zbrojne Ukrainy posiadają w służbie czynnej łącznie 716 systemów artyleryjskich o kalibrze powyżej 100 mm. Na wyposażeniu są także wyrzutnie taktycznych pocisków balistycznych Toczka/Toczka-U oraz ppk II generacji Fagot/Konkurs-M i Szturm-S. Co ciekawe, jako oddzielny rodzaj wojsk funkcjonują wojska powietrzno – desantowe, liczące 6100 żołnierzy w 2 brygadach aeromobilnych i jednej brygadzie powietrzno – desantowej, wyposażone m.in. w 310 wozów opancerzonych. Siły OPL wojsk lądowych Ukrainy wyposażone są w zestawy przeciwlotnicze Tunguska i Tor (w niewielkiej ilości), Buk-M1, a także ZSU-23-4 Szyłka oraz 9K33 Osa, uzupełniane przez PPZR Igła/Igła-1.

Zgodnie z danymi raportu serwisu Flight Global, Siły Powietrzne Ukrainy mają na wyposażeniu 80 samolotów myśliwskich MiG-29,  24 bombowców Su-24M,  36 samolotów szturmowych Su-25 i taką samą liczbę myśliwców Su-27. Samoloty bojowe są wspierane przez 27 transportowych An-24/26, 4 Iły-76 oraz szkolno-bojowe L-39. Lotnictwo wojsk lądowych ma na wyposażeniu ok. 40 śmigłowców bojowych Mi-24 i ok. 30 wielozadaniowych Mi-17. Wreszcie, lotnictwo ukraińskiej marynarki wojennej posiada 3 morskie samoloty patrolowe Bewierw Be-12 oraz 8 śmigłowców ZOP Ka-27/29 i Mi-14PŁ. Biorąc pod uwagę bardzo złą kondycję finansową Ukrainy i niewielkie kwoty przeznaczane na modernizację (w ubiegłych latach odnotowywano w materiałach modernizację pojedynczych samolotów poszczególnych typów), można założyć że znaczna część z nich nie jest zdolna do działań. Siły obrony powietrznej Ukrainy mają na wyposażeniu zestawy przeciwlotnicze S-200M Wega-M oraz S-300P pierwszych serii produkcyjnych (w tym S-300PS).

Ukraińska marynarka wojenna liczy 14 600 żołnierzy zawodowych. Według Białej Księgi z 2012 roku, na wyposażeniu znajduje się 22 okrętów wojennych. Jej flagowym okrętem jest fregata klasy Kriwak U130 Hetman Sahajdaczny, biorąca niedawno udział w działaniach antypirackich w Zatoce Adeńskiej. Ponadto, ukraińska marynarka wojenna posiada kilka korwet ZOP klasy Grisza, kilka korwet rakietowych klasy Tarantul-I oraz 2 korwety ZOP klasy Pauk. Na wyposażeniu znajduje się także okręt podwodny projektu 641 (kod NATO Foxtrot), którego remont zakończył się według niektórych źródeł w 2012 roku, 2 okręty desantowe (w tym jeden wyremontowany okręt klasy Północny-C) i kilka trałowców oraz jednostki wsparcia. Istnieją sprzeczne informacje dotyczące stopnia gotowości bojowej okrętów ukraińskiej MW, wiadomo na pewno, że okręt flagowy, co najmniej 2 korwety ZOP i przynajmniej jedna z korwet rakietowych są zdolne do działań bojowych. Istotnym elementem ukraińskiej marynarki może się okazać 36. brygada obrony wybrzeża, wyposażona m.in. w 41 czołgów i 160 wozów opancerzonych (BMP-2, BTR-80, BRDM) oraz 47 jednostek artylerii o kalibrze powyżej 100 mm (w tym wyrzutni BM-21 Grad i haubic holowanych D-30).

Podsumowanie

Siły zbrojne Ukrainy są wyposażone w sprzęt pochodzący z czasów Związku Radzieckiego. Niewystarczający poziom finansowania (oscylujący wokół 1 % PKB) spowodował znaczne zaległości w pracach remontowych, nie mówiąc już o modernizacji, co z pewnością przekłada się na stopień gotowości bojowej wojsk.  MON Ukrainy od kilku lat prowadzi działania w celu pełnego uzawodowienia sił zbrojnych, co może być sygnałem o problemach z funkcjonowaniem służby zasadniczej, spowodowanych także niejednolitą strukturą narodowościową poborowych. Wraz z uzawodowieniem prowadzone są także działania w celu budowy nowoczesnego, zawodowego korpusu podoficerskiego. Wydaje się, że najwyższą wartość bojową przedstawiają te jednostki sił zbrojnych, które są złożone w całości z żołnierzy kontraktowych i zawodowych (siły obrony wybrzeża, wojska powietrznodesantowe).

Wielką niewiadomą jest zdolność bojowa sił regularnych i ich ewentualna reakcja na wtargnięcie rosyjskich wojsk na terytorium Ukrainy. Niewątpliwie jednak każda konfrontacja SZ Ukrainy i Rosji, zwłaszcza poza terytorium Krymu, prowadziłaby do ogromnych strat,  nie tylko dla żołnierzy biorących udział w działaniach, ale także dla ludności i gospodarki Ukrainy. Ewentualny konflikt mógłby wreszcie spowodować trudne do przewidzenia konsekwencje dla Europy, zarówno z geopolitycznego, jak i czysto gospodarczego punktu widzenia, szczególnie biorąc pod uwagę tranzyt surowców energetycznych przez terytorium Ukrainy. 

Jakub Palowski