Rosja: nowy samolot dla „Otwartego nieba”

Informacja o planowanych w okresie 21-29 maja 2018 r. testach i certyfikacji samolotu Tu-214ON w Kubince pod Moskwą została przekazana przez szefa Narodowego Centrum ds. Zmniejszenia Zagrożenia Atomowego Siergieja Ryżkowa. Samolot ten jest o tyle interesujący, że został wyposażony w rozpoznawczą aparaturę cyfrową produkcji rosyjskiej w celu realizowania zadań związanych z postanowieniami traktatu „Otwarte niebo”. W jego ramach prowadzone są loty rozpoznawcze monitorujące w jaki sposób wdrażane są punkty najważniejszych umów międzynarodowych, w tym tych związanych z redukcją uzbrojenia.

Z tego powodu w przedsięwzięciu wezmą udział przedstawiciele 20 państw z Europy oraz Stanów Zjednoczonych i Kanady – sygnatariuszy traktatu. Zainteresowanie jest tym większe, że Rosja wykorzystuje na swoich statkach powietrznych cyfrowe kamery lotnicze - jako jedyny z 34 krajów godzących się na kontrolne loty w ramach „Otwartego nieba”.

Certyfikacja rozwiązań zainstalowanych na nowym samolocie Tu-214ON nie powinna być problemem, ponieważ wcześniej zostały one już sprawdzone na dwóch innych, rosyjskich samolotach obserwacyjnych: An-30 i Tu-154M Lk-1. To właśnie te statki powietrzne jako pierwsze wykonywały zdjęcia cyfrowe i uzyskały na to zgodę od uczestników porozumienia „Otwarte niebo” .

Teraz Rosjanie wprowadzają specjalny, nowy samolot, co według nich ma „znacznie rozszerzyć ich zdolność do planowania i skutecznego wykonywania lotów obserwacyjnych nad terytoriami państw będących stronami Traktatu”. Według Rosji chodzi nie tylko o zadania wykonywane na rzecz rosyjskiego ministerstwa obrony, ale również na rzecz gospodarki narodowej, a w tym do: monitorowania środowiska naturalnego, zapobiegania katastrofom spowodowanym przez człowieka i monitorowania sytuacji awaryjnych.

W Rosji za każdym razem wskazuje się na otwartość rosyjskich prac nad modernizacją sprzętu wykorzystywanego w „Otwartym niebie”. Ma to być dowodem na przestrzeganie „podstawowych zasad oraz zainteresowanie długoterminowym i skutecznym funkcjonowaniem technicznie złożonego porozumienia w zakresie kontroli zbrojeń”.

W przypadku samolotu Tu-214ON pozwolono m.in. zagranicznym inspektorom na zapoznanie się szczegółowo z naziemnym kompleksem do przetwarzania informacji cyfrowych oraz przygotowano spotkanie z twórcami samolotów i sprzętu nadzoru. Ma to według Rosjan pozwolić „na rozwiązanie wszystkich problemów technicznych i proceduralnych, które mogą pojawić się u zagranicznych kolegów”. Ma to również pozwolić na przygotowanie warunków do sprawnego i przewidywalnego przeprowadzenia inspekcji samolotu Tu-214ON, zaplanowanej na wrzesień bieżącego roku.

Tu-214ON („Otkrytoje Niebo”) to zmodyfikowana wersja samolotu pasażerskiego Tu-214, która została opracowana przez biuro projektowe A. Tupolewa. Poza nową aparaturą rozpoznawczą tworzącą system BKAN („Bortowyj Komplieks Awiacionnawa Nabliudzenija), ma ona między innymi wygodną kabinę dla załogi i obserwatorów przystosowaną do prowadzenia długotrwałych lotów. W sumie zamówiono dwa takie samoloty.

Informacje o pierwszych próbach w locie pierwszej maszyny Tu-214ON z cyfrową aparaturą pojawiły się już w 2011 r. a drugiej dwa lata później. Oficjalnie nie wiadomo dlaczego nie zakończyły się one wprowadzeniem obu maszyn do operacyjnych lotów w ramach „Otwartego nieba”. Niektórzy analitycy łączą to z aneksją Krymu i zerwaniem kontaktów technicznych z Ukrainą.

Pojawiły się również podejrzenia o wykorzystywaniu Tu-214ON do prowadzenia zadań nie tylko w ramach traktatu „Otwarte niebo”. Przykładowo, 26 kwietnia 2018 r. Ukraińcy poinformowali o locie tego samolotu przy południowo-wschodniej granicy kraju, w okolicach której maszyna miała wykonywać liczne okrążenia.