Nadchodzą zmiany w szkarłatnych beretach

Żandarmeria Wojskowa powstała z dniem 1 września 1990 roku, w oparciu o pion prewencji rozwiązanej wtedy Wojskowej Służby Wewnętrznej (WSW). Drugi pion WSW czyli kontrwywiadowczy tego samego dnia został połączony z Zarządem II Wywiadowczym Sztabu Generalnego WP w jeden Zarząd II Wywiadu i Kontrwywiadu Sztabu Generalnego WP (od 1 września 1991 roku Szefostwo Wojskowych Służb Informacyjnych).

Przez ostatnie 35 lat Żandarmeria Wojskowa przechodziła wiele etapów zmian swojej struktury organizacyjnej. W ten sposób zawsze dostosowywała się do postawionych zadań oraz zmian organizacyjnych samego wojska. Bo Żandarmeria Wojskowa potrzebna jest tam gdzie jest wojsko. Im tego wojska więcej na danym obszarze, tym Żandarmerii musi tam być więcej.

Komendant Główny Żandarmerii Wojskowej podlega bezpośrednio Ministrowi Obrony Narodowej. Obecnie Żandarmeria Wojskowa w czasie pokoju ma następujące zadania:

• zapewnienie przestrzegania dyscypliny wojskowej;
• ochranianie porządku publicznego na terenach i obiektach jednostek wojskowych oraz w miejscach publicznych;
• ochranianie życia i zdrowia ludzi oraz mienia wojskowego przed zamachami naruszającymi te dobra;
• wykrywanie przestępstw i wykroczeń, w tym skarbowych, popełnionych przez osoby, w stosunku do których Żandarmeria Wojskowa jest właściwa, ujawnianie i ściganie ich sprawców oraz ujawnianie i zabezpieczanie dowodów tych przestępstw i wykroczeń;
• dokonywanie analizy oświadczeń o stanie majątkowym żołnierzy zawodowych i przedstawianie Ministrowi Obrony Narodowej wniosków w tym względzie;
• zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń przez osoby w stosunku do których jest właściwa Żandarmeria Wojskowa oraz innym zjawiskom patologicznym, a w szczególności alkoholizmowi i narkomanii w Siłach Zbrojnych;
• współdziałanie z polskimi i zagranicznymi organami i służbami właściwymi w sprawach bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz policjami wojskowymi;
• zwalczanie klęsk żywiołowych, nadzwyczajnych zagrożeń środowiska i likwidowanie ich skutków oraz czynne uczestniczenie w akcjach poszukiwawczych, ratowniczych i humanitarnych, mających na celu ochronę życia i zdrowia oraz mienia;
• wykonywanie określonych innych zadań.

Zadania Żandarmerii Wojskowej na czas wojny są niejawne, ale na pewno jeszcze bardziej rozbudowane niż w czasie pokoju. W czasie wojny żandarmi potrzebni są i na zapleczu frontu, i na terenie obszarze całego kraju. Dlatego formacja ta przygotowana jest do mobilizacyjnego rozwinięcia polegającego na zwiększeniu stanów osobowych istniejących jednostek i sformowaniu nowych.

Zmiany organizacyjne Żandarmerii Wojskowej ostatnich 35 lat zasadniczo zgodne są z procesami rozformowywania istniejących jednostek wojskowych i (obecnie) formowania nowych jednostek.

Z dniem 1 listopada 2025 roku w Łasku przestanie funkcjonować Wydział Żandarmerii Wojskowej Mazowieckiego Oddziału Żandarmerii Wojskowej, a w nieodległej Łodzi rozpocznie działalność większa jednostka bo Oddział Żandarmerii Wojskowej.

Nowy oddział w Łodzi składać się będzie z następujących komórek:

• Kierownictwo;
• Sztab;
• Wydział Dochodzeniowo-Śledczy;
• Wydział 2;
• Wydział Prewencji;
• Sekcja Wychowawcza;
• Sekcja Personalno-Organizacyjna;
• Sekcja Wewnętrzna i Ochrony Informacji Niejawnych;
• Pluton Zabezpieczenia.

Od pozostałych oddziałów będzie się wyróżniał posiadaniem plutonu zabezpieczenia w porównaniu do sekcji zabezpieczenia w innych.

Od 1 listopada 2025 roku Żandarmeria Wojskowa będzie funkcjonowała w następującym składzie:

• Komenda Główna Żandarmerii Wojskowej w Warszawie;
• Mazowiecki Oddział Żandarmerii Wojskowej im. gen. bryg. Franciszka Sznajde w Warszawie;
• Oddział Żandarmerii Wojskowej w Bydgoszczy z podległym Wydziałem Żandarmerii Wojskowej im. ppłk. Wojciecha Stepka w Poznaniu;
• Oddział Żandarmerii Wojskowej w Elblągu z podległymi Wydziałem Żandarmerii Wojskowej im. mjr. Bolesława Żarczyńskiego w Gdyni i Wydział Żandarmerii Wojskowej im. płk. Stanisława Wilhelma Kuciela w Bemowie Piskim;
• Oddział Żandarmerii Wojskowej im płk. Francesco Nullo w Krakowie z podległym Wydziałem Żandarmerii Wojskowej w Rzeszowie;
• Oddział Żandarmerii Wojskowej w Lublinie z podległym Wydziałem Żandarmerii Wojskowej w Białymstoku;
• Oddział Żandarmerii Wojskowej w Łodzi;
• Oddział Żandarmerii Wojskowej w Szczecinie z podległymi Wydziałami Żandarmerii Wojskowej w Olesznie i w Ustce;
• Lubuski Oddział Żandarmerii Wojskowej w Żaganiu z podległymi Wydziałami Żandarmerii Wojskowej w Wędrzynie i we Wrocławiu;
• Oddział Specjalny Żandarmerii Wojskowej w Warszawie;
• Oddział Specjalny Żandarmerii Wojskowej im. gen. bryg. Jana Tomasza Gorzechowskiego ps. „Jur" w Mińsku Mazowieckim;
• Centrum Szkolenia Żandarmerii Wojskowej im. płk. Stanisława Sitka z podległą Szkołą Podoficerską Żandarmerii Wojskowej im. płk. Felicjana Plato Bałabana w Mińsku Mazowieckim;
• Oddział Zabezpieczenia Żandarmerii Wojskowej w Warszawie.

W skład niektórych oddziałów i wydziałów wchodzą organiczne terenowe Placówki Żandarmerii Wojskowej (w innych garnizonach) i Izby Zatrzymań. Obecnie placówki są rozlokowane w Przasnyszu, Radomiu, Siedlcach (z siedzibą w Mińsku Mazowieckim), Grudziądzu, Inowrocławiu, Toruniu, Powidzu, Bartoszycach, Braniewie, Malborku, Morągu, Giżycku, Bielsku-Białej, Gliwicach, Kielcach, Lublińcu, Nowej Dębie, Przemyślu, Dęblinie, Zamościu, Stargardzie, Świnoujściu, Trzebiatowie, Świdwinie, Wałczu, Koszalinie, Bolesławcu, Sulechowie, Kłodzku i Opolu. W czasie pokoju Żandarmeria Wojskowa ma jeden batalion i wchodzi on w skład Mazowieckiego Oddziału.

Jak widać z powyższego zestawienia obecnie Żandarmerii funkcjonuje wszędzie tam gdzie jest dużo wojska i gdzie jest potrzebna. Warto zwrócić uwagę, iż jej wydziały stacjonują przy czterech naszych największych poligonach czyli w Bemowie Piskim, Olesznie, Ustce i Wędrzynie.

W zależności od tego jak w przyszłości potoczy się rozwój liczebny i dyslokacyjny naszej armii nie można wykluczyć, iż w następnych latach będzie trzeba dokonać kolejnych zmian organizacyjnych w Żandarmerii Wojskowej.