MSPO 2016: Iron Dome i SPYDER. „Dolne piętro” obrony powietrznej z Izraela

Czytaj więcej: Nowy Serwis Specjalny MSPO.Defence24.pl - Najnowsze informacje i analizy z Międzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego w Kielcach. Zapraszamy.

Jednym z elementów wystawy Rafaela jest niezmiennie demonstrowany od kilku lat system Iron Dome (Żelazna Kopuła) przeznaczony do obrony punktowej przed zagrożeniami bardzo krótkiego zasięgu, takimi jak rakiety (do 70 km), pociski artyleryjskie i moździerzowe kalibru 155 mm. System ten jest obecnie podstawowym i operacyjnie gotowym elementem izraelskiej obrony przeciwrakietowej. Uzupełnia go Arrow 2 o większym zasięgu, trzecim elementem jest wprowadzany David’s Sling.

Izraelska firma utrzymuje, że Iron Dome może przechwytywać różne cele, w tym pociski rakietowe/artyleryjskie o zasięgu od 4 kilometrów do około 70 kilometrów. System działa efektywnie niezależnie od warunków pogodowych, w tym przy niskim pułapie chmur, deszczu, mgle i w trakcie burzy piaskowej. Ze względu na przechwytywanie obiektów stwarzających zagrożenie w małej odległości, Iron Dome jest w pełni zautomatyzowany. Udział człowieka jest minimalny. Po wykryciu wystrzelonego obiektu radar określa przewidywaną trajektorię pocisku i miejsce uderzenia. Dzięki posiadanej mapie terenów zamieszkałych, Iron Dome podejmuje decyzję, czy dany obiekt będzie przechwytywany, czy nie. Jeśli komputer przewiduje, że rakieta lub pocisk moździerzowy spadnie na teren niezamieszkały, system nie reaguje. W innym przypadku w stronę zagrożenia wystrzeliwana jest albo jedna, albo dwie rakiety przechwytujące Tamir. Iron Dome może śledzić wiele celów jednocześnie. Koszt jednostkowy rakiety Tamir to około 50 tysięcy dolarów, a baterii około 50 milionów dolarów. Czas życia rakiety bez konieczności remontów to 15 lat.

Na standardową baterię Irom Dome składają się trzy elementy. Pierwszym są wspomniane rakiety Tamir, znajdujące się w mobilnej wyrzutni. W standardowej wyrzutni mieści się do 20 rakiet. Bateria nie ma stałej liczby wyrzutni – to zależy od użytkownika i jego potrzeb operacyjnych. Standardowo są to trzy lub cztery wyrzutnie. Tamir posiada głowicę wybuchową i zapalnik zbliżeniowy. Każda wyrzutnia jest samodzielna, a więc może być rozmieszczona z dala od centrum dowodzenia. Wówczas wymiana informacji następuje bezprzewodowo. Według dostępnych informacji jedna bateria jest w stanie zabezpieczyć do 150 km² powierzchni. Tamir ma około 3 metrów długości i rozwija prędkość 700 m/s. Jego zasięg wynosi 10 do 15 km przeciwko pociskom rakietowym i 5 do 10 km przeciwko celom aerodynamicznym. Masa głowicy to około 11 kilogramów.

Drugim elementem systemu Iron Dome jest kontenerowy zespół dowodzenia i kierowania ogniem (Battle Management & Control Unit), w którym znajduje się w standardowej konfiguracji pięć stanowisk operacyjnych: dowódcy, operatora sytuacji, operatora systemu oraz dwóch operatorów odpowiedzialnych za przechwytywanie celu. Za ten komponent odpowiedzialna jest firma mPrest Systems z Petah Tikwy, produkująca oprogramowanie, w połowie będąca własnością Rafael Advanced Defense Systems. Ten element Iron Dome znany jest jako Iron Glow.

Trzecim elementem jest naziemny radiolokator na platformie kołowej (Multi-Mission Radar). Każda bateria posiada własny, mobilny radar ze skanowaniem elektronicznym z antenami aktywnymi (AESA) pasie S EL/M-2084 MMR (Multi Mision Radar) od IAI (Elta System). Nie tylko wykrywa on zagrożenie w powietrzu, ale także określa miejsce wystrzelenia danego celu oraz przewiduje miejsce uderzenia (z dokładnością do 125 metrów w promieniu do 50 kilometrów w przypadku pocisków artyleryjskich). EL/M-2084 pełni również funkcję radaru kierowania ogniem – dane są przesyłane w czasie rzeczywistym do rakiety Tamir, która może dzięki nim korygować swój lot. W przypadku małych obiektów, takich jak pociski artyleryjskie i moździerzowe, zasięg wykrywania wynosi około 100 kilometrów, a w przypadku większych, jak samoloty i śmigłowce, do 250 kilometrów. Jego dużą zaletą jest to, że EL/M-2084 wykorzystywany jest również przez inne systemy izraelskiej obrony przeciwrakietowej, w tym David’s Sling (Proca Dawida) oraz SPYDER-MR. Według danych producenta, EL/M-2084 może śledzić do 1,1 tysiąca celów. Nie jest to radar dookólny – jego promień działania to 120 stopni w azymucie.

Z punktu widzenia Izraela jest to jednak wystarczające, bowiem zagrożenie – albo rakiety palestyńskich organizacji Islamski Dżihad u Hamas, albo libańskiego Hezbollahu – nadlatują z przewidywanych kierunków, a „obejście” radaru i uderzenie z innego kierunku jest praktycznie niemożliwe. Co więcej, sieć radarowa w Izraelu jest na tyle gęsta, że obiekt zostałby najprawdopodobniej wykryty przez inny radar. Jednocześnie El/M-2084 może się obracać. Radar ten jest na tyle mały, że można go transportować na pokładzie samoloty C-130 Hercules.

Koncepcja projektu Iron Dome powstała w 2004 roku. Kilka miesięcy później rozpoczęto pierwsze prace. Gotowość systemu została ogłoszona w marcu 2011 roku. Od tego czasu Iron Dome odegrał kluczową rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa mieszkańcom Izraela w kilku kolejnych wojnach z Palestyńczykami, w tym w trakcie operacji „Protective Edge” w 2014 roku, kiedy to rozmieszczono operacyjnie dziesiątą baterię. Końcowa skuteczność podczas „Protective Edge” systemu została oszacowana na 90 procent (735 cele przechwycone, 70 rakiet chybiło), podczas gdy w trakcie operacji „Pillar of Defense” wyniosła ona 84 procent (wówczas działały cztery baterie, pięć na koniec operacji). Docelowo Izrael chce posiadać 15 operacyjnych baterii. Obecnie rozwija się także morską wersję systemu, znaną jako C-Dome.

SPYDER

Podczas MSPO 2016 Rafael Advanced Defense Systems pokazuje również wspomniany system SPYDER (Surface-to-air PYthon and DERby) w wersjach SR (Short Range), przeznaczony do przechwytywania samolotów, śmigłowców, bezzałogowych statków powietrznych, a także pocisków artyleryjskich dużego kalibru. Wersją średniego zasięgu jest SPYDER ADS-MR (Air Defense System Medium Range). O ile wersja SPYDER SR, operująca z wyrzutni pochyłej, może razić cele w zasięgu od kilometra do 15 kilometrów na pułapie od 20 metrów do ponad 9 kilometrów, SPYDER MR (wyrzutnia pionowa) ma zasięg około 35-50 kilometrów i pułap ponad 16 kilometrów.

SPYDER składa się z transportera kołowego i rakiet klasy powietrze – powietrze Derby i Python 5, które zostały przystosowane do wersji lądowej. Rakieta Derby posiada radar aktywny, podczas gdy Python 5 głowicę w podczerwieni. Według firmy Rafael Advanced Defense Systems (przy współpracy z Israel Aerospace Industries) zaletą rakiet Python 5 jest to, iż mogą być odpalane bardzo blisko od celu lub gdy ten jest znacznie oddalony (BVR – Beyond Visual Range). Rakieta wyposażona jest w bezwładnościowy system nawigacji (INS – Inertial Navigation System), detektor ogniskowej matrycy (FPA – Focal Plane Array) oraz pracujący w podczerwieni system zabezpieczający przed działaniem przeciwśrodków (IRCCM – Infrared Counter-Countermeasures).

Python 5 dla wersji SPYDER SR posiada zdolność namierzania celów po odpaleniu (LOAL – Lock On After Launch) lub przed (LOBL – Lock On Before Launch), a wersji SPYDER MR tylko LOAL. Wóz dowodzenia i kontroli (CCU – Command and Control Unit) wykorzystuje radar skanowania fazowego (AESA) Elta EL/M 2106 ATAR 3D dla SPYDER-SR, podczas gdy SPYDER-MR korzysta ze stacji radiolokacyjnej EL/M-2084, będących również na wyposażeniu wspomnianego Iron Dome. Zasięg wykrywania EL/M-2106 to 70-110 km w przypadku samolotów, do 40 km (śmigłowce) lub 40-60 km (bezzałogowe statki latające). Kołowa platforma SPYDER (Missile Firing Unit) posiada rakiety zarówno z głowicami z radarem aktywnym (RF) jak i w podczerwieni (IIR).

Warto nadmienić, że w tym roku Rafael Advanced Defence Systems zaprezentowały nową wersję systemu, a więc HMS (High Mobility SPYDER), na którą składa się wyrzutnia z czterema rakietami I-DERBY-ER, system dowodzenia i kontroli, sensory optoelektroniczne Toplite oraz sieć łączności BNET (Broadband MANET IP). Wszystko umieszczono na jednej platformie gąsienicowej. Dzięki zastosowaniu rakiety I-DERBY-ER, promień przechwytywania wzrósł do 30 kilometrów.

Pozostałe propozycje Rafaela

Prócz systemów Iron Dome i SPYDER w trakcie MSPO Izraelczycy z  firmy Rafael zaprezentowali również rakietę z powietrze-powietrze z radarem aktywnym I-DERBY do zwalczania celów na krótkim dystansie i poza linią rozpoznania wzrokowego (BVR). Jej maksymalny zasięg deklarowany to 100 km. Rafael promował również SPICE-250, a więc bombę szybującą powietrze-ziemia o zasięgu 100 km, system aktywnej obrony lekkich, średnich i ciężkich pojazdów rodziny Trophy, przeciwpancerne pociski kierowane Spike, a także systemy morskie, w tym bezzłogowy pojazd pływający Protector USV (Unmanned Surface Vehicle), przeciwtorpedowe systemy TORBUSTER i SUBSCUT oraz system obrony przed rakietami przeciwokrętowymi C-GEM.

Robert Czulda

Czytaj więcej: Nowy Serwis Specjalny MSPO.Defence24.pl - Najnowsze informacje i analizy z Międzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego w Kielcach. Zapraszamy.