MON sprawdza postępowania na śmigłowce wielozadaniowe i obronę powietrzną
Szef resortu obrony narodowej Antoni Macierewicz poinformował, że kierowane przez niego ministerstwo prowadzi przegląd postępowania na śmigłowce wielozadaniowe dla polskiej armii. Ma on na celu stwierdzenie, czy przetarg należy powtórzyć. Dodatkowo, jak mówi minister - „także dalsze decyzje dotyczące systemu obrony powietrznej średniego zasięgu zależą od poznania stanu negocjacji”. Macierewicz dodaje, że doszły do niego „niepokojące pogłoski” dotyczące rozmów z Amerykanami o systemie obrony przeciwrakietowej.
Minister Antoni Macierewicz stwierdził, że kierowany przez niego resort prowadzi obecnie przegląd kontraktu na śmigłowce wielozadaniowe dla Wojska Polskiego. Zdaniem szefa resortu obrony dokumenty, które poznał jako poseł, wskazywały, że przetarg ten trzeba unieważnić, a postępowanie rozpocząć ponownie. - "Zobaczymy, czy to się potwierdzi; kierownictwo MON z PO dostarczało posłom bardzo fragmentaryczne informacje, ale te, które dostarczano, wskazywały, że przetarg trzeba unieważnić i rozpisać od nowa" - powiedział Macierewicz.
Szef resortu obrony stwierdził też, że konieczne jest umożliwienie wzięcia udziału w przetargu podmiotom, którym na to nie pozwolono - chodzi, między innymi, o producentów ze Świdnika i Mielca. Dodał też - "Co nie znaczy, że Airbus Helicopters z Caracalem nie może złożyć nowej oferty. Oczywiście będzie ona uwzględniona".
Minister zastrzegł jednak: - "Nie mogę jeszcze odpowiedzieć, czy dokumentacja w MON potwierdza ten punkt widzenia". Zdaniem Macierewicza MON jest jednak zainteresowany rozwojem polskiego przemysłu obronnego, w tym zakładów, w których w Polsce produkowane są śmigłowce i - jeśli będą one spełniać wymagania wojska - to ministerstwo jest zainteresowane ich wyrobami. - "Polskie pieniądze powinny, w tym wymiarze, w jakim jest to możliwe z punktu widzenia skuteczności, rozwijać polskie zakłady, przynosić korzyść polskim robotnikom i polskim inżynierom".
W odpowiedzi na pytanie dotyczące nieoficjalnych informacji o rozmowach z Amerykanami o systemie obrony powietrznej, podczas których strona amerykańska miała przedstawić propozycje niesatysfakcjonujące strony polskiej w kwestii cen, współpracy przemysłowej i terminów dostaw, minister powiedział "dotarły do mnie takie niepokojące pogłoski".
Dodał też: - "(...) pod koniec urzędowania poprzedniej ekipy doszło do jakiegoś kryzysu, który sprawił, że te negocjacje nie zostały zakończone, ale mam nadzieję, że rychło dowiemy się, jak ta sprawa wygląda, i będę podejmował decyzje w zależności od bieżącego stanu rzeczy". Macierewicz powiedział, że jesteśmy i chcemy być sojusznikiem USA i chcemy współdziałać ze Stanami także w dziedzinie uzbrojenia "wszędzie tam, gdzie nasza technologia, nasze możliwości nie są wystarczające, by nam zapewnić bezpieczeństwo".
Obywatel
a mówiłem wcześniej to mnie wyśmiewaliście...mówiłem że niektórzy po wyborach się zdziwią bo zamówienia były drukowane przez poprzednią ekipe z niemal 100% pewnością ze nadal będą rzadzić i wyszło jak wyszło! Raz jeszcze powiem z nieskrywaną radością BAY BAY Caracal...
zabawny z ciebie koleś:)
Bay? A co ma zatoka do caracala????
dst
A z czego się cieszysz? że kupimy Black Hawki bez uzbrojenia? Nawet US Army przerzuca się na SB Defiant. Dodam jeszcze, że przetarg na uzbrojenie to czas i dodatkowe koszty na unifikację i instalację uzbrojenia. Albo może cieszysz się z AW149 czyli powiększony cywilny pomalowany na zielono w cenie wojskowego. Dlaczego AW nie zaproponowała AW101? Bo chcą nam wcisnąć szrot i jeszcze sowicie na tym zarobić. Choć cena Carakali moim zdaniem jest astronomiczna to z zaoferowanych śmigieł w przetargu jest najlepszym rozwiązaniem. Z faktami się nie dyskutuje.
Boczek
"...BAY BAY Caracal... " czyli wyniku bye, bye korwety do 2025-2030, czyli w wyniku bye, bye Narew - lub Narew bez sensu... czyli bye, bye mapo Europy z Polską...
wewiór
Problemem nie są Caracale,tylko Program Wisła ze wskazanymi przez Mon Patriotami!Nie dość,że w tej konfiguracji ich nie ma-to jeszcze bedą nas podatników kosztować astronomiczne pieniądze,bo szacuje się już koszt Patriotów NG na kwotę od 30(wersja optymistyczna)do 50 mld złotych-za 8baterii?
Bla
Patrioty nie zostaną anulowane. Podobnie jak żaden inny zakup sprzętu made-in-USA.
gron
Macierewicz raz w na kwartał jest w USA gdyby nie był zachwycony ich osiągnięciami to by tam nie jeździł. Kupimy Patrioty PL a co do ceny i możliwości to szkoda gadać.
Mireq
Może szkoda już czasu na kolejne przetargi, w końcu mamy dobre rozeznanie co do sprzętu jaki można pozyskać na rynku. Kupić z wolnej ręki najlepszy sprzęt i realizować z marszu kolejne inwestycje (szybko zwiększyć budżet MON na inwestycje, lub wydzielić ta inwestycje modernizacyjne specjalne dodatkowe środki w budżecie państwa). Nie ma czasu na pogaduszki.
Drzymała
Przecież nie mogą wydać tej kasy co mają na dziś więc niby jak oni mają zwiększyć wydatki? Spróbój wydać 130 mld i się nie uzbroić.
waldi
Te zaklady nie sa polskie, ale w razie W mamy nad nimi kontrole, bo sa na naszym terytoirium i kadra jest polska. Nie chca dopuscic do scenariusza ukrainskiego, gdzie polityczne wzgledy blokuja normalna sprzedaz broni.
franciszek
W razie W to zakłady w świdniku po tygodniu będą niesprawne lub na terenie okupowanym, to dla kogo będą produkować?
mjr.Rzesny
Tylko Black Hawk.
xyz407
Black Hawk ma zastąpić MI 8 ? Gratuluję pomysłu he he he.
zxxc
czas, czas, czas... Brać z wolnej ręki UH-60 M lub NH-90.nie bawić się w przetargi.
dwadaawda
czas czas czas.. szkoda ze linia montazowa NH90 jest zajeta zamowieniami na kilka lat do przodu...
Kris
Kto Ci sprzeda w ciągu najbliższych lat NH-90?
Qba
Kto niby sprzeda UH-60M skoro Amerykanie nie chcieli?
edi
ŚWIDNIK i MIELEC nie mają TEGO TYPU ŚMIGŁOWCA. Mają CYWILNE AW 149 i też cywilny BH s70i w podobnej cenie co dużo większe i uzbrojone Caracale. Ja chciałbym aby nasza armia zakupiła te 50 NH -90 które produkuje Airbus i AW a co pogodziło by dwie strony. Tyle tylko że nasi latali by przez kilka lat na miotłach taka jest kolejka po te śmiglaki i są o te 30-40 droższe od Caracali. Co zmusiło by nas do podniesienia kwoty z 13 na 16-17 miliardów albo ograniczenia zakupu z 50 do 30-35.
Bla
Poczytaj sobie o problemach NH90. Z tym śmigłowcem jest coś nie tak praktycznie co kilka miesięcy. Dodatkowo koszt godziny lotu jest absurdalnie wysoki w porównaniu z Caracalem. Nie warto przepłacać za samą rampę z której i tak się prawie nigdy nie korzysta.
Aino
Tylko tyle i aż tyle: "W 2010 niemiecka gazeta Bild pisała o braku gotowości śmigłowców do transportu żołnierzy. Eksperci niemieckiej armii mówili, że siedzenia w NH90 były dopuszczone do maksimum 110 kg, co jest niewystarczające dla w pełni wyposażonych żołnierzy. Nie było także możliwości zabezpieczenia cięższego uzbrojenia, a podłoga kabiny była podatna na uzbrojenia. Żołnierze w pełnym rynsztunku nie mogli także korzystać z tylnej rampy w związku z nałożonymi ograniczeniami konstrukcyjnymi. Nie było także możliwości zamontowania ciężkiego karabinu maszynowego w drzwiach ani sprzętu do dokonywania desantu z powietrza lub skoków spadochronowych. Raportowano także o problemach z lądowaniem śmigłowca - lądowanie możliwe było tylko na utwardzanej powierzchni z przeszkodami nie przekraczającymi 16 cm.[6] W odpowiedzi niemieckie Ministerstwo Obrony Narodowej ogłosiło, że Eurocopter został poinformowany o problemach i zostaną one rozwiązane.[7] W Listopadzie 2011 śmigłowiec został umieszczony na liście "Projects of Concern" Australijskiego Departamentu Obrony w związku z opóźnieniami i znaczną ilością problemów konstrukcyjnych,[8] wliczając w to problem który doprowadził do uziemiania całej floty australijskich MRH90 w 2010 po awarii kompresora w jednym z dwóch silników[9]. W czerwcu 2014 roku Holandia odkryła problemy z korozją we flocie swoich NH90, co doprowadziło do wstrzymania dostaw wersji NFH.[10] Producent zgodził się na pokrycie kosztów programu naprawczego, co doprowadziło do wznowienia dostaw w grudniu 2014.[11] W czerwcu 2014 Niemiecki NH90 doznał awarii przekładni głównej która zmusiła go do awaryjnego lądowania w Uzbekistanie. Raportowano również problemy w innych niemieckich NH90 które miały często uruchamiane silniki - efektem tego zarekomendowano wydłużenie czasu między lotami.[12] Między 6 a 23 lutego 2015 Niemcy uziemiły swoją flotę NH90 przez obawy o bezpieczeństwo pilotów po tym jak śledztwo wykazało, że doszło do zwarcia w konsoli nad głową pilota. NHIndustries wysłało rekomendacje do pozostałych krajów operujących NH90 i zobowiązało się do wprowadzenia usprawnień w konstrukcji.[13][14] W październiku 2014 opublikowano raport wykonany przez firmę P3 w który stwierdzał, że niemieckie śmigłowce NH90 nie będą się kwalifikować do wsparcia operacji NATO i innych działań poza granicami Niemiec do roku 2016.[15] W styczniu 2015 siły zbrojne Finlandii ogłosiły, że w związku z brakiem części zamiennych mają problemy z utrzymaniem śmigłowców w gotowości operacyjnej. W 2014 roku serwis był w stanie wykonywać swoje zadania tylko w 19%, a czas oczekiwania na części zamienne wynosił około 200 dni. Producent wspomniał o zwiększeniu dostaw części i poprawieniu systemu serwisowania"
wawa
Najlepszym wyborem jest Caracal, poza dyskusją, pod kazdym względem. Jak minister dokładnie pozna szczegóły to zmieni zdanie
olo
Maciarewicz niech WOJSKO decyduje jaki chce miec sprzęt a ty mów tylko czy nas stać czy nie bo na uzbrojeniu znasz się jak ja czy 99,9 % komentujących. Moi znajomi z gliwickiego Agata powiedzieli wprost że z tych 3 maszyn tylko Caracal a reszta na drzewo banany prostować. To tak jakby zaoferować żołnierzom zamiast broni kij tylko dlatego że ktoś go chce nam go wcisnąć.
Dumi
Trochę przesadzasz. Myślisz, że ktoś taki jak Macierewicz nie ma znajomych w jednostkach specjalnych wśród komandosów? Chyba trochę odwalasz pokazówkę. Szanuję Twoje zdanie, ale trochę pojechałeś po bandzie. Jeżeli chcesz być wiarygodny przeprowadź anonimową ankietę wśród wszystkich komandosów. Wyniki z pewnością będą obiektywne.
Zdzich
Macierewicz. Chcesz robić za eksperta, a podstawowe rzeczy mylisz...
trycykl
Nasze wojsko nie potrafi nawet zdecydować, jakie chce mieć gacie, a jeśli przypadkiem zdecyduje, to Boże broń... A co do Agata, to bardzo wątpię, żeby tam służyli samobójcy. Z pewnością wiedzą, jak szybko się wchodzi i wychodzi z Caracala, jaka jest szerokość przedziału transportowego, jaką ma on odporność na kraksy, jak długo może pracować nie smarowana przekładnia główna tej maszyny... Żaden specjals, który to wie, nie powie, że "tylko Caracal".
Pavelsky
Ten już miesza. Caracal to najlepszy wybór spośród startujących i tyle. G.... BH i AW Litościiiii
Davien
Masz rację ale Macierewicz i tak chce postawić na swoim
Lucek
ŚWIDNIK made in ITALY&UK a MIELEC made in USA takie to polskie zakłady. Mielec nawet jak wygra przetarg to i tak jest już zaorany bo kupiła go LM a ci raczej zmniejszają ilość zakładów.
dudek
Dokładnie, najwyższy czas pozbawić te zakłady nazwy PZL- TO JUŻ NIE JEST PZL ale naszym posłom te trzy magiczne literki robią wodę z mózgu....
bryk
Sikorsky przeszedł pod LM, a to UTC nie pozwalało na handlowanie bronią, więc teraz już mogą być uzbrojone w sprzedaży.
pozdro
to kongres USA decyduje czy można sprzedać US technologię
Mariusz
mantra o polskim /pseudo/przemyślem obronny oznacza jedno program modernizacji technicznej ZOSTAŁ ZAKOŃCZONY, kto skorzystał wiadomo ...
new
Do rzeczy gość gada, podoba mi się.
maniek
"Polskie zakłady" - w Mielcu i Świdniku nie ma polskich zakładów produkujących śmigłowce, a w Łodzi mają być - co prawda - jedynie montujące śmigłowce, ale jednak to polskie zakłady
dropik
z tych 3 smiglowcow tylko BH wyglada jak wojskowy. Potezne podwozie gotowe na przygodne niezbyt miekkie ladowanie . A że nie mały ? żadne z tych 3 nie zastapi mi8/17. kupic specjalistyczne a z reszta poczekać lub kupic inne. Jeden tym smiglowca na wszystkie potrzeby to zbyt piekne żeby mozliwe. A Macierewicz ? Będzie fatalnym ministrem
qwer
Będzie pewnie tak jak z prezydentem dudą. Po zapoznaniu się z dokumentacją przetargową i ofertami nagle zamilkł i się już nigdy nie wypowiadał o jakichkolwiek nieprawidłowościach. Ciekawe co w tych dokumentach wyczytał, a po tonie wypowiedzi nowego ministra widać, że i on odpuszcza.
Jarg
Prezydent Andrzej Duda wykazał, jak widać, pragmatyzm w tej sprawie. Nie liczyłbym na to samo w przypadku min. Macierewicza, biorąc pod uwagę jego wiadome szaleństwa. Pewnym opornikiem w jego przypadku mogą być natomiast koszty rezygnacji z oferty Francuzów bez sensownej przyczyny. W grę wchodzą przecież miliardy euro i Francuzi w takim przypadku na pewno nam się zrewanżują, a jako druga siła w NATO są bardzo wpływowi.
tom
Ehhh nie wiem dlaczego tak wielu ciągnie do francuskich sprzętów, biorąc pod uwagę jak współcześnie są robione francuskie samochody to wręcz przerażenie mnie bierze na samą myśl o Caracallu. Oczywiście samochody to co innego niż śmigłowce ale Francuzi mają swoje specyficzne podejście do techniki. Druga sprawa jak wyglądały te testy u nas Caracalla bo jeżeli nie sprawdzono charakterystyk cieplnych, elektromagnetycznych, akustycznych itd. to raczej to był kabaret a nie testy. Ludzie skupiają się tylko na większej pojemności a co z innymi kwestiami związanymi z przetrwaniem na polu walki? Bo jeżeli może być tak że Caracalle zostawia dwa razy większe echo radarowe i z 50% większy ślad w podczerwieni względem np. AW149 to zaczynam się zastanawiać. Nie twierdzę że tak musi być, po prostu tylko się pytam jak wychodzi takie porównanie.
DDt
Niestety ale to bardzo smutna prawda że analityczne myślenie o przyszłości naszej armii i co za tym idzie bezpieczeństwie naszych żołnierzy jest w zaniku u decydentów. Dodam, że wojsko swoją decyzję podjęło po zweryfikowaniu zaledwie ok 35 parametrów z listy ponad 1500!!! AW na suchej przekładni jest w stanie kontynuować lot o niemal 3x dłużej zaś przy awarii odporność kadłuba jest 5x większa! OK 149 nie posiada wszystkich certyfikatów ale bliźniacza 139 ma wszystkie więc jestem przekonany, że nie należy demonizować tej kwestii.
Jarg
Idąc tym tokiem rozumowania.... a włoskie samochody to jaką mają opinię względem wykonania? :-)
Voodoo
Szanowny Przedmówco....każdy..ale to KAŻDY obiekt poruszający się w powietrzu prędkością postępową wytwarza "ślad cieplny" jest to tylko kwestia jaka predkość, jak wielki jest obiekt, jak czułe są radary "termiczne" . i nie pomogą tutaj żadne rozpraszacze gazów bo praw fizyki w zakresie tarcia nie da się na dzień dzisiejszy oszukać. Nie wiem o jakich charakterystykach elektromagnetycznych Sz. Przedmówca mówi....ale śmigłowiec ( tj jego wirniki) tworzą pole wokól siebie a jego wielkośc nie zależy od producenta śmigłowca.a od predkości obrotowej wirnika. Przetrwanie na polu walki nie zależy tylko li od samego śmigłowca ani jakie zadania mu przypisano ale od bardzo wielu parapetrów samego pola walki ( asymetryczne, przewaga OPL ich lub naszej itp) śmigłowce wybane przez nas mają przylecieć zrzucić desant i odlecieć a nie bawić się w Apacha Tigera czy innego Mi 28
lol
Zaskakująca informacja. MON sam siebie sprawdza:)
Luke
Mial byc 70 a nie 50, mysle z tych trzech ofert to byl najlepszy wybur, jak by oferowali cos innego no to bym sie buntowal ale ten wybur byl dobry bo H225M jest dluzo lepszy of BH in AW. Mysle ze musza podniesc numer z 50 sztuk do co majmniej 60 i przeliczyc czy i gdzie byly lapuwki.
Rezerwista
Ładny jest co chcecie... przypomina przepakowanego MI2 - czytaj rozciągniętego... A tak na poważnie uważam że sprzęt wybierają użytkownicy - czytaj armia - oczywiście nie patrząc na naciski związków itp... i oczywiscie z głową - patrz zakupy łodzi rozpoznawczych, Mercedesów dla gienierałów do jeżdżenia na inspekcje kupowane nie wiadomo po co....
test
"...polskie zakłady..." dobre hehe, lepiej od razu niech powie , że to decyzja polityczna a nie najlepsza militarnie...
qwer
widać tutaj ciekawa postawę PIS-u. Firmy z kapitałem zagranicznym są Polskie, gdy im to potrzebne, a jak szuka się kozła ofiarnego to już nie są. I jakoś ministrowi uciekło, ze tylko oferta AH oferuje powstanie montowni z większościowym udziałem państwowego zakładu,
DDt
Polskie zakłady nie w sensie nadzoru właścicielskiego ale produkcji realizowanej w Polsce! Najbardziej wartościowe zakłady są takie które oprócz samej produkcji posiadają u nas swoje ośrodki badawczo rozwojowe. To jest bardzo ważne bo pozwala nam "rosnąć".
Kuba W
Ładnie dyplomatycznie napisane. Ciekawi mnie czy minister może sobie od tak uwalić jakiś projekt z własnego widzi misie, czy musi znaleźć jakiś powód. Wszyscy wiemy że z zaproponowanych nam maszyn Caracal najlepiej pasował do naszego wojska, mam nadzieję że zamiast uwalać go dla zasady aby tylko zadowolić związkowców w "Polskich" zakładach lotniczych po prostu dopuszczą do rozpatrzenia pozostałe oferty dając punkty karne za niespełnianie założeń (brak integracji z uzbrojeniem w przypadku Sikorskiego i całkowitą nieobecność wersji specjalistycznych w przypadku Augusty) A już jeśli nawet jeśli mają przedkładać nad dobro wojska dobro zagranicznych koncernów to niech chociaż twardo wynegocjują obligatoryjne przekazanie zdolności serwisowych, integracji nowego sprzętu i praw do modyfikacji w wojskowych zakładach. Bo za 20 lat się okaże że bez zapłacenia grubej forsy producentowi wojsko nie będzie mogło np zintegrować innego systemu ostrzegania, głowicy optoelektronicznej albo silnika. Szkoda by było żebyśmy mieli sytuację jak z Sokołami gdzie AugustaWestland (Swidnik) leje na ich modernizacje bo chce wcisnąć wojsku inny produkt.
Kris
Minister przedstawił powód, powołał się na dokumenty do jakich miał wgląd jako poseł. Natomiast nie wiemy wszyscy, że śmigłowce te najlepiej odpowiadałyby naszym żołnierzom. Jak de facto sprawdzono tylko jedną ofertę, to sorry ale jest to mocno podejrzane. Definitywnie przedłożono tu dobro naszych zagranicznych partnerów nad dobro naszej armii, naszej gospodarki i naszego bezpieczeństw. Choćby dlatego proces trzeba powtórzyć na uczciwych zasadach. Powtarzanie kłamstw nie zmienia stanu faktycznego
DDt
"Wszyscy wiemy że z zaproponowanych nam maszyn Caracal najlepiej pasował do naszego wojska" - nie wszyscy a obecnie już zdecydowana mniejszość. Ta maszyna odpowiada - i to nie w pełni! - dla IU i jemu podobnych twardogłowych bawiących się w bezmyślne zastępowanie jednych pudełeczek innymi byle podobnymi. Na domiar złego lawirując w pogmatwanych gąszczach kwestii formalnych nie zaś merytorycznych (słynne "grzebanie w SIWZ-ach). Duża konserwa z doskonale wyszkolonymi żołnierzami + snajper = ogromna strata dla Polskiej Armii. Abstrahuję już od bezsprzecznego faktu wyczerpania przez ten wiropłat perspektyw modernizacyjnych. W/g przeprowadzonej kwerendy żołnierze Polskich Sił Zbrojnych wybraliby przygniatającą większością śmigłowce z rodziny UH-60 - nie mylić z S-70 International (!!!). A remonty i modernizacje W-3 oraz SW-4 bezwzględnie powinniśmy przenieść z AW do WZL-1, podobnie powinno się stać z M-28 czy PZL-130.
Beuzebub
Niech Ci politycy nie wtrącają się w kupno sprzętu wojskowego Caracal to świetna maszyna , wiele razy już były pisane plusy tego helikoptera ( nie chcę znowu pisać tego )
Marko
W czym ona taka świetna? Przy współczesnym nasyceniu środkami pl chyba tylko w locie nurkowym w kierunku ziemi. Za taką cenę to wyrzucenie pieniędzy w błoto. Można by je przeznaczyć na znacznie pilniejsze zakupy w WP.
g
No właśnie politycy muszą wtrącać się... jak sobie Pan wyobraża sytuację, że to wojskowi decydują jakie chcą zabawki? Przecież brak nad tym kontroli doprowadzi do absurdów bo wojsko może sobie zechcieć wszystko - niezależnie czy na to nas stać czy nie, czy jest to potrzebne czy nie, czy pasuje to do naszej strategii czy nie (mamy jakąś?) itd. Armia to tylko jeden z aspektów funkcjonowania państwa. Caracal to bardzo dobra maszyna, ale z pewnością zdolności bojowe nie ucierpią jak będzie to inny/tańszy/bezpieczniejszy w kwestii serwisu śmigłowiec. Cała dyskusja jest zresztą absurdalna bo nikt z nas nie widział dokumentów i nie wie jak było naprawdę.
Grzesiek
Niech lic,y się z tym że francuzi to aerbas. Mają w polsce 2 ,zakłady. 60% produkcji prywatnych polskich firm lotnic,ych produkuje dla niego . Świdnik i agusta też należą do tego koncernu a awionika aw149 jest francuzka w 40% nie licząc innych podzespołów. Silnik amerykański bez prawa sprzedarzy produkcji bez zgody kongresu. Produkcja polegać będzie na montażu o ile francuzi się zgod,ą na sprzedaż częsci. S70 i to śmigłowiec w wersji cywilnej nikt na nim nie zintegrował uzbrojenia. A h60 proponowany mw ma inny silnik itp.jedyne co ma podobne to kadłup. To dwa ruzne smigłowce. Pozatym produkcję obiecali turcji .