Duńskie problemy z izraelską artylerią

Dania w styczniu zeszłego roku zdecydowała się na przekazanie Ukrainie swoich wszystkich lufowych systemów artyleryjskich Caesar w liczbie 19 sztuk. Po przeprowadzonej analizie tamtejsze ministerstwo obrony podjęło decyzję o zastąpieniu ich w stosunku 1:1 izraelskim ATMOS-em 2000, również osadzonym na podwoziu samochodu ciężarowego Tatra T-815-7 w układzie 8x8. Oprócz nich zakupiono także osiem sztuk systemu rakietowego PULS produkowanego również przez Elbit System. Wartość zakupu obu systemów uzbrojenia wynieść miała około 220 mln euro. Pierwsze egzemplarze dotarły do zamawiającego już w sierpniu. Teraz jednak pojawiają się informacje ukazujące, że przeprowadzone wtedy analizy może i były wykonane prawidłowo, jednak rzeczywistość w przypadku obu zakupów okazała się znacznie gorsza. O jakiej skali problemów mowa?

W przypadku systemu artyleryjskiego ATMOS, który ma zastąpić przekazane Ukrainie Cezary (których wdrożenie także się opóźniało ze względu na problemy z wypełnieniem oczekiwań duńskiej armii), problemem jest opóźnienie o rok czasu osiągnięcia wstępnej gotowości operacyjnej. Powodem ma być m.in. przedłużający się proces integracji na ATMOS-ach wyposażenia, dzięki któremu będą one kompatybilne z innymi używanymi przez Danię systemami. Pierwotnie miało to trwać 6 miesięcy, jednak teraz mówi się już 18.

Mogę potwierdzić, że Sztab Obrony oraz Organizacja ds. Zakupów i Logistyki Obrony uważają obecnie, że systemy ATMOS i PULS będą gotowe do użytku operacyjnego dopiero w 2026 r., czyli rok później niż oczekiwano.
Minister Obrony Danii Troels Lund Poulsen

Podobne problemy mają dotyczyć wieloprowadnicowych wyrzutni PULS, jednak tutaj dojść mają kwestie wynikające z braku podpisania odpowiednich umów na zakup towarzyszących im wozów wsparcia, budowę zaplecza logistycznego czy nawet amunicji. Tym samym kontrakt na PULS-a jest znacząco niekompletny, więc konieczne jest poniesienie dodatkowych kosztów. Niemniej jest to bardzo dziwne, że zdecydowano się na pozyskanie systemu uzbrojenia bez należytego zabezpieczenia jego eksploatacji. Wskazuje to brak systemowego podejścia do tych zakupów po stronie zamawiającego.

Niezwykle problematyczny jest fakt, że politycy nie podjęli świadomej decyzji o zakupie systemu PULS. Obecnie ryzykujemy, że zostaniemy ze znacznym dodatkowym rachunkiem, który musi zostać pokryty z funduszy rozliczeniowych obronności. To bardzo rozczarowujące, że nie otrzymaliśmy pełnych informacji przed podjęciem decyzji.
Minister Obrony Danii Troels Lund Poulsen

Zakup izraelskiego uzbrojenia jest na tyle kontrowersyjny w Danii, że od paru miesięcy ma być on przedmiotem śledztwa parlamentarnego prowadzonego ze wsparciem ministra obrony. Po wyjściu na jaw wspomnianych opóźnień i problemów ma ono zostać rozszerzone. Cała sytuacja po raz kolejny osłabia duńskich artylerzystów, którzy od lat nie posiadają nowoczesnego uzbrojenia i jak widać, na jego kompletację jeszcze będą musieli poczekać. W tle oczywiście działają zapewne Francuzi, którzy zwiększyli znacząco produkcję Cezarów i zapewne mogą proponować jego ponowny zakup Kopenhadze.

To poważna sprawa. To także sprawa budząca poważne pytania, ponieważ komitet pojednawczy i komisja ds. finansów nie uzyskały wszystkich elementów, na których opiera się decyzja podjęta w styczniu 2023 roku.
Minister obrony Danii Troels Lund Poulsen

ATMOS 2000 to 155 mm kołowa armatohaubica samobieżna na podwoziu samochodu ciężarowego. System został zaprojektowany przez izraelską firmę SOLTAM Systems w ramach prywatnego przedsięwzięcia. Pierwsze informacje o ATMOS 2000 pojawiły się w 2001 r. Jest to ulepszona wersja haubicy ATMOS. Nowy wariant powstał głównie z myślą o rynkach eksportowych, chociaż został już zademonstrowany Siłom Obrony Izraela. Obecnie jest produkowany i sprzedawany przez koncern Elbit Systems. Umożliwia eliminację celów znajdujących się w odległości ponad 40 km.

Rozwój ATMOS 2000 rozpoczął się od haubicy kalibru 155 mm z lufą o długości 52 kalibrów, którą zamontowano na podwoziu ciężarówki Tatra z napędem 6x6. System jest również kompatybilny z innymi typami uzbrojenia, w tym rosyjską armatą polową M-46 130 mm, haubicą D-30 122 mm, a także lufami kal. 155 mm o długości przewodu wynoszącej 39, 45 i 52 kalibry. Elbit Systems opracował również różne warianty wykorzystujące inne podwozia ciężarówek w konfiguracjach 6x6 i 8x8. ATMOS jest używany w kilku krajach, m.in. w Azerbejdżanie, Danii, Kolumbii, Filipinach, Tajlandii, Ugandzie i Zambii. Istnieje również wersja rumuńska, zwana ATROM, która wykorzystuje haubicę Soltam 155 mm na opracowanym lokalnie podwoziu ciężarówki ROMAN 26.360 DFAEG 6x6. Zmodyfikowaną haubicę ATMOS 2000 zastosowano również na prototypie polskiej armatohaubicy samobieżnej Kryl.

PULS to wieloprowadnicowa wyrzutnia rakiet opracowana przez izraelską spółkę Elbit Systems. Stanowi zmodernizowany wariant systemu Lynx, który został zakupiony przez kraje takie, jak Azerbejdżan i Kazachstan. Może być zintegrowana z różnego typu samochodami ciężarowymi (np. Tatra, MAN lub Scania) lub platformami gąsienicowymi. System ten może używać szerokiej gamy pocisków rakietowych kalibrów 122, 160, 306 i 370 mm, rażąc cele na dystansie 150 km (EXTRA kal. 306 mm) lub nawet 300 km (Predator Hawk kal. 370 mm). Oprócz tego można z niego wystrzeliwać amunicję krążącą SkyStriker o zasięgu rażenia 100 km. Dzięki otwartej architekturze PULS jest podatny na modernizacje, a także integrację z istniejącymi typami efektorów.