750 mld dolarów dla Sił Zbrojnych USA. Priorytetem operacje zagraniczne i odstraszanie [ANALIZA]

W dniu 11 marca 2019 roku prezydent Donald J. Trump przesłał do Kongresu proponowane założenia budżetu na rok podatkowy 2020. Zakłada on, że na wszystkie obszary związane z zapewnieniem bezpieczeństwa państwa ma być wydatkowana kwota 750 miliardów dolarów, z czego 718,3 miliarda jest bezpośrednio przeznaczone dla Departamentu Obrony (DoD). Obecnie wniosek budżetowy podlega rozpatrzeniu w Kongresie (przechodzi przez procesy autoryzacji i oceny).

Budżet wykazuje więc kolejną tendencję rosnącą co m.in. wynika z trwałego wzrostu finansowania zapoczątkowanego jeszcze w 2017 roku a następnie kontynuowanego w latach 2018 i 2019. Waszyngton przewiduje bowiem dalszy wzrost gospodarczy, w roku fiskalnym 2020 udział nakładów na obronę w PKB ma wynieść 3,1 proc.

Samo finansowanie ma również odzwierciedlać spełnienie założeń i wymagań wobec celów stawianych w funkcjonującej obecnie strategii obrony narodowej. A w niej przecież podkreślana jest kluczowa rola Sił Zbrojnych USA w procesie odstraszania i zwalczania agresji na świecie, co wymusza posiadanie odpowiednich sił, środków i przede wszystkim realnych możliwości. A więc odmiennie niż miało to miejsce w wypadku istniejącego wcześniej zaangażowania w postaci regionalnych konfliktów czy zwalczania organizacji ekstremistycznych i terrorystycznych.

Przygotowując nową strategię oparto się bowiem na czterech głównych założeniach:

• obronie kraju;
• pozostania największą militarną potęgą na świecie;
• zapewnia równowagi sił w kluczowych regionach na własnych warunkach;
• kształtowania międzynarodowych relacji w sposób najbardziej sprzyjający własnemu bezpieczeństwu.

Jednym z kluczowych założeń jest również zbudowanie silnej współpracy z państwami sojuszniczymi oraz dokonanie wewnętrznej reformy armii.

Po zakończeniu zimnej wojny Siły Zbrojne USA właściwie uzyskały pełną dominację militarną na świecie. W wyniku różnych przyczyn gospodarczych, politycznych czy ekonomicznych finansowanie armii ulegało jednak zmianie a zaangażowanie w lokalne konflikty, jak w byłej Jugosławii, Iraku czy Afganistanie spowodowało spadek jej gotowości i możliwości do odparcia oraz pokonania przeciwnika w pełnoskalowym konflikcie zbrojnym. Obecnie Chiny i Rosja w wielu obszarach prowadzenia walki uzyskują wysokie możliwości a do tego dochodzą i mniejsze państwa (takie jak Iran czy Korea Północna), które za pomocą broni atomowej czy innych form oddziaływania (terroryzm, cyberataki itp.) skutecznie zwiększają stopień istniejących zagrożeń na świecie.

Założenia ogólne

Główne kierunki zmian w organizacji, szkoleniu i modernizacji technicznej Sił Zbrojnych USA idą w kierunku osiągnięcia przez nie następujących założeń:

• przygotowanie do wygrania w pełnoskalowym konflikcie zbrojnym oraz do prowadzenia efektywnej walki w obszarze cyberprzestrzeni;
• usprawnienie zdolności w prowadzeniu walki w powietrzu, na lądzie i morzu;
• przyspieszenie rozwoju i kolejno wprowadzenie do eksploatacji systemów uzbrojenia i wsparcia walki kolejnej generacji;
• podtrzymanie posiadanego potencjału oraz budowa zupełnie nowych zdolności w wybranych obszarach walki.

Założenia wobec nowego budżetu i wielkość przeznaczonych w nim środków finansowych mają więc na celu uzyskanie przewagi w każdej dziedzinie (technicznej, taktycznej i szkoleniowej) nad potencjalnym przeciwnikiem (przeciwnikami) oraz przygotowanie do prowadzenia działań nie tylko w obecnie definiowanych obszarach walki, ale również w przestrzeni kosmicznej i cyberprzestrzeni (co również znacznie zwiększy ich złożoność).

Pełny planowany budżet DoD na rok 2020 ma wynieść 718,3 mld USD z czego bazowo byłoby 544,5 mld USD, na prowadzenie różnego rodzaju operacji militarnych łącznie 164,6 mld USD a na nagłe (nieprzewidziane) sytuacje kolejne 9,2 mld USD. Dodatkowo Departament Energii i inne Agencje otrzymają 32 mld USD. Oznacza to nominalny wzrost o 4,9% (o 33 mld) i realny o 2,8% w stosunku do roku budżetowego 2019,

US Army otrzyma 191,397 mld (co daje 27% ogólnej kwoty), US Navy 205,572 mld (29%), US Air Force 204,757 mld (29%) a na pozostałe obszary związane z obronnością przeznaczone będzie 116,623 mld (16%).

Utrzymanie stanów osobowych pochłonie 155,779 mld USD (co daje 22% całości budżetu), modernizacja techniczna 143,052 mld USD (20%), utrzymanie infrastruktury 22,5 mld USD (3%), zapewnienie eksploatacji sprzętu 292,691 mld USD (41%) a badania i rozwój 104,294 mld USD (15%).

Co warto podkreślenia to w proponowanym budżecie zagwarantowane zostaną zwiększone środki na prowadzenie prac badawczo-rozwojowych nad nowymi systemami walki czy poszukiwaniem zupełnie nowych technologii (najwyższe w ostatnich siedemdziesięciu latach). Zagwarantowano też 3,1% podwyżkę płac dla żołnierzy (najwyższą od dziesięciu lat). 

Wybrane szczegóły

Biorąc pod uwagę kluczowe obszary walki, a więc operacje prowadzone na lądzie, morzu, w powietrzu, w cyberprzestrzeni i przestrzeni kosmicznej w proponowanym budżecie na rok finansowy 2020 można wyszczególnić następujące ważniejsze programy modernizacyjne/pozyskiwane nowe wzory uzbrojenia i systemy wsparcia walki:

1. Działania w cyberprzestrzeni na prowadzenie których przeznaczonych ma być łącznie 9,6 mld USD (w tym na wykonywanie ofensywnych i defensywnych operacji - 3,7 mld, zapewnienie bezpieczeństwa sieciom przesyłu danych – 5,4 mld oraz dokonania modyfikacji tzw. środowiska chmurowego – 61,9 mln).
2. Działania w przestrzeni kosmicznej realizowane będą w oparciu o budżet wynoszący 14,1 mld USD (w tym na dalszy proces tworzenia Dowództwa Sił Kosmicznych Stanów Zjednoczonych przeznaczone ma być – 72,4 mln, aktywowanie 4 National Security Space Launch (EELV) – 1,7 mld, realizacje projektów i budowę GPS III – 1,8 mld, budowę eksploatowanych w przestrzeni kosmicznej systemów ostrzegania w podczerwieni – 1,6 mld czy prace nad zredukowaniem zakłócania komunikacji satelitarnej – 1,1 mld).
3. Pozyskanie nowych samolotów i śmigłowców na które przeznaczone ma być 57,7 mld USD (w tym na  78 nowych F-35 A/B/C – 11,2 mld,  12 samolotów tankowania powietrznego KC-46 Pegasus– 2,3 mld, 24 wielozadaniowych F/A-18E/F Super Hornet – 2 mld, 48 śmigłowców uderzeniowych AH-64E Apache - 1 mld, 6 śmigłowców do przewozu VIP VH-92 – 0,8 mld, 6 morskich samolotów patrolowych P-8A – 1,5 mld, 6 ciężkich śmigłowców transportowych CH-53K King Stallion – 1,5 mld oraz 8 myśliwców przewagi powietrznej F-15EX – 1,1 mld).
4. W obszarze działań na morzu i zakupów nowych okrętów proponuje się wydatkowanie 34,7 mld USD (w tym na program nowych SSBN typu Columbia – 2,2 mld, kolejny lotniskowiec CVN-78 typu Ford – 2,6 mld, 3 nowe SSN typu Virginia – 10,2 mld,  3 niszczyciele rakietowe DDG-51 typu Arleigh Burke – 5,8 mld, program nowych fregat FFG (X)) – 1,3 mld,  2 nowe okręty zaopatrzeniowe – 1,1 mld,  nowe holowniki, okręty ratownicze i pomocnicze – 0,2 mld, 2 duże bezzałogowe okręty - 447 mln oraz 48 pocisków przeciwokrętowych dalekiego zasięgu LRASM – 209 mln i 90 pocisków Maritime Strike Tactical Tomahawk – 707 mln).
5. Dla wzmocnienia możliwości prowadzenia operacji na lądzie zakupiony ma być sprzęt za 6 mld USD (w tym 4090 najnowszych pojazdów Joint Light Tactical Vehicles za – 1,6 mld, modernizacja 165 czołgów M-1 Abrams – 2,2 mld, pozyskanie 56 Amphibious Combat Vehicles – 0,4 mld oraz 131 gąsiennicowych AMPV - 0,6 mld).
6. Systemy obrony i odstraszania nuklearnego pochłoną kwotę 31 mld USD (w tym programy budowy nowego bombowca strategicznego B-21 – 3,0 mld, SSBN typu Columbia– 2,2 mld, pocisków typu Long Range Stand-Off Missile – 0,7 mld, systemów strategicznego odstraszania bazowania lądowego – 0.6 mld.
7. Na zakup amunicji w roku 2020 przewidziano środki mające zabezpieczyć m.in. pozyskanie 40 388 pocisków JDAM – 1,1 mld, 10 193 rakiet GMLRS – 1,4 mld, 125 pocisków SM-6 – 0,7 mld, 1 925 bomb SDB II – 0,4 mld, 9 000 pocisków przeciwpancernych Hellfire– 0,7 mld USD, 430 rakiet JASSM-ER – 582 mln, 389 rakiet p-p AMRAAM – 651 mln).
8. Na nowe uzbrojenie i wyposażenie dla wojsk specjalnych – 3,4 mld USD (w tym samoloty wsparcia AC/MC-130J – 342,8 mln, zmiennowirnikowce CV-22 – 45,3 mln, dodatkowe nawodne i podwodne łodzie specjalne – 105,7 mln czy rozwój systemów wysokoenergetycznych – 27,2 mln).

Ponadto biorąc pod uwagę znaczenie systemów obrony powietrznej i przeciwrakietowej w budżecie na rok 2020 zakłada dalsze podtrzymanie wzrostu planowanych inwestycji rozpoczętych jeszcze w 2018 i 2019 roku. Na ten cel zaplanowano 13,6 mld USD (z tego na 37 pocisków SM-3 dla systemu AEGIS wraz z ich instalacją – 1,7 mld, wsparcie dla programów zgodnych z Przeglądem Obrony Przeciwrakietowej - Land Launched Conventional Prompt Strike, Extended Range Weapon, Space-based Discrimination Sensor Study – 1,5 mld, Ground Based Midcourse Defense- 1,7 mld, pozyskanie 37 pocisków dla zestawów THAAD – 753,8 mln, 147 rakiet PAC-3 – 0,7 mld oraz rozwój systemów obrony wykorzystujących lasery i głowice kinetyczne – 331 mln).

Duże nakłady w propozycji budżetowej pochłoną prace związane z badaniami i rozwojem w obszarze nowych i innowacyjnych technologii. Ma to zapewnić SZ USA długookresową przewagę technologiczna nad „potencjalnymi rywalami” na polu walki a za priorytetowe systemy w tym obszarze uznano autonomiczne systemy bezzałogowe z funduszem – 3,7 mld USD, broń hipersoniczną - 2,6 mld USD, wprowadzenie sztucznej inteligencji (program Joint Artificial Intelligence Center i Advanced Image Recognition) – 927 mln czy prowadzenie dalszych prac nad systemami wysokoenergetycznymi (głównie laserowymi) - 235 mln USD.

Olbrzymie środki (co jest oczywiste) pochłonie utrzymanie gotowości i przygotowania poszczególnych rodzajów Sił Zbrojnych USA oraz zapewnienie ich współdziałania na polu walki. Szczególnie dotyczy to systemu eksploatacji sprzętu, szkolenia i wykonywania innych usług z proponowanym budżetem w wysokości 124,8 mld USD oraz dalszym zwiększeniem stanów osobowych o około 7 700 ludzi (w tym do 6200 nowych żołnierzy i z największym ich wzroście w USAF). Natomiast ok. 1500 nowych żołnierzy ma zasilić stany Gwardii Narodowej i Sił Rezerwowych.

Ponadto US Army otrzyma z tej puli 1,7 mld na szkolenie ABCT oraz modernizację infrastruktury, US Navy 2,1 mld a US Air Force 1,2 mld, oba rodzaje wojsk głównie na utrzymanie zdolności. Kolejne 41,2 mld pochłoną inwestycje związane z eksploatacją techniki lotniczej oraz zwiększeniem nalotu, 1,5 mld na nowe możliwości w zakresie treningu wojsk a 2,6 mld na szkolenie w ofensywnych i defensywnych możliwościach w cyberprzestrzeni.

Jak to już wspomniano projekt budżetu na 2020 rok ma zapewnić największe podwyżki płac wojskowych w ciągu ostatnich 10 lat oraz różne formy wsparcia dla rodzin żołnierzy. Będzie więc 3,1% podwyżka pensji, kontynuacja zmian i reformy w systemie wojskowej opieki zdrowotnej, dalsze zmiany w programach wsparcia rodzin w ramach inwestycji (w wysokości prawie 8 mld USD) czy wsparcia społecznego. Ponadto z funduszy Departamentu Obrony finansowana jest nauka ponad 76 000 uczniów szkołach dla rodzin żołnierzy.

Stałą pozycją budżety są inwestycje w infrastrukturę w tym na utrzymanie, modernizowanie i budowę kluczowych obiektów związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa państwa czy prowadzeniem szkoleń. Szczególne zadania w tym obszarze związane będą z remontami obiektów w bazie  USMC Camp Lejeune i USAF w Tyndall po zniszczeniach dokonanych przez huragany.

Spora część środków budżetowych związana jest z prowadzeniem różnego rodzaju operacji militarnych (tzw. Overseas Contingency Operations - OCO) poza granicami kraju i tu głównie następuje znaczy wzrost w stosunku do budżetów w minionych latach. Na te cele przeznaczonych ma być łącznie do 173,8 mld USD w tym wyszczególniono koszty związane z prowadzeniem walki lub wsparcia bojowego, które nie będą kontynuowane po zakończeniu operacji bojowych – 25,4 miliarda, stałe wsparcie nawet po zakończeniu operacji bojowych – 41,3 miliarda, wymagania powiązane z zapewnieniem obrony narodowej a finansowane w budżecie OCO ze względu na limity środków obronnych budżetu podstawowego w ramach limitów budżetowych – 97,9 mld oraz tzw. sytuacje awaryjne, związane z nagłymi potrzebami   - 9,2 mld.

Podsumowanie

Proponowany budżet bazowy na rok podatkowy 2020 ma wynieść 544,5 mld USD i będzie mniejszy niż w roku 2019 (616,1 mld) natomiast wzrost całkowity wynika z dużo większej puli środków przeznaczonych na operacje OCO (w szczególności trwałą obecność w wybranych regionach świata) oraz tzw. sytuacje awaryjne (do których zalicza się też np. ochronę granic przed nielegalnymi imigrantami czy wsparcie w usuwaniu skutków klęsk żywiołowych). W dużej mierze jest to jednak spowodowane przez "przeniesienie" do OCO części wydatków, które powinny być finansowane z bazowgo budżetu, ale podlegają limitom zadłużenia (97,9 mld USD).

Co ciekawe w planach na lata 2023÷24 zakłada się stopniowe odchodzenie od finansowania OCO (planowany poziom wydatków to ok.10÷20 mld USD) na rzecz zwiększonego budżetu bazowego DoD w granicach 722÷737 mld. Oznaczać to może dążenie rządu USA do wywierania większego nacisku na sojuszników by jeszcze w większym stopniu (niż jest to obecnie) finansowali obecność wojsk amerykańskich stacjonujących w ich krajach.

Mniej niż w roku 2019 wydane będzie na modernizację techniczną (o 4,236 mld) a większe wydatki przeznaczone będą na zwiększenie stanów osobowych i eksploatację sprzętu (odpowiednio o ponad 5 mld i 13 mld).

Największy wzrost nakładów odnotuje US Army o ponad 12,5 mld, US Air Force o 11,8 mld a najmniej US Navy o ok. 10 mld. Natomiast bazowy budżet poszczególnych departamentów – armii i marynarki zmniejszony będzie odpowiednio o ponad 26 mld USD a sił powietrznych o ponad 16 mld USD. Ale co ciekawe tylko w wypadku US Navy zakłada się wzrost posiadanej floty okrętów z 296 w 2019 roku do 301 do końca 2020 roku. Ponadto liczebność floty maszyn USAF (jednostek czynnych) wzrośnie odpowiedni z 4050 do 4132. To m.in. skutek przenoszenia części wydatków z budżetu bazowego do OCO, aby ominąć ograniczenia związane z Budget Control Act.

Redukcji ulegną zamówienia związane z modernizacją lub zakupem nowych wozów bojowych. I tak w roku 2020 zmodernizowanych ma być 165 czołgów M-1, gdy w 2019 temu procesowi poddano 168 maszyn, ponadto zamówione ma być 131 AMPV (w 2019 -197) czy 4090 JLTV (w 2019 - 5093). Nieoficjalnie przedstawiciele US Army dążą do większego finansowania rozwoju systemów walki kolejnej generacji (w tym broni precyzyjnej i o zwiększonym zasięgu) kosztem ograniczenia (w przypadku czołgów) lub całkowitego zlikwidowania programów zakupów ciężkich śmigłowców transportowych CH-47 Chinook (poza wersjami dla jednostek specjalnych) i niektórych projektów modernizacji bwp M2/M3.

Również mniej zamówionych będzie samolotów piątej generacji F-35 (78 w 2020 wobec 93 w 2019) czy śmigłowców AH-64E (odpowiednio 48 i 66). Pojawi się natomiast nowa pozycja w postaci ośmiu samolotów myśliwskich przewagi powietrznej typu F-15EX.

Co ciekawe to również USAF żądają tylko 1 mld USD w roku 2020 na programy związane z uzyskaniem przewagi powietrznej (czyli głównie pozyskaniem maszyn kolejnej, perspektywicznej generacji). Jest to o około 356 mln mniej niż w budżecie na 2019 rok.

Natomiast spory wzrost wydatków zanotowano w realizacji programów związanych z realnym zwiększeniem możliwości umieszczenia i eksploatacji w przestrzeni kosmicznej potrzebnych systemów pozycjonowania, wykrywania czy rozpoznania.

Kolejny wzrost przewidziano też w procesie pozyskiwania nowych okrętów praktycznie wszystkich klas poza redukcją zamówienia na LCS na rzecz projektu nowych fregat FFG(X). Również w obszarze zamówień pocisków rakietowych różnych klas i amunicji specjalnej odnotowano zwiększone potrzeby.

Inny zauważalny wzrost nakładów przeznaczony będzie na prowadzenie szkolenia wojsk i rozbudowę istniejącej bazy szkoleniowej oraz zakup nowoczesnych (kolejnej generacji) systemów do prowadzenia symulacji i treningu.

DoD stawia na badania i rozwój nowych technologii, na które w wielu obszarach przeznacza się spore środki. Amerykanie zdają sobie sprawę, że zarówno zrównoważenie jak i pokonanie powstających zagrożeń zapewni im tylko zupełnie nowa taktyka walki i nowoczesna broń kolejnej generacji. Ważnym jej elementem (nie eksponowanym w poprzednich budżetach) jest też sztuczna inteligencja i jej szersza implementacji w zastosowaniach wojskowych.

Biorąc pod uwagę same przewidziane w planowanym budżecie na rok finansowy 2020 sumy odnosi się wrażenie bardzo dużych nakładów chociażby z porównania ze „znanymi” budżetami np. Chin czy Rosji. Ale należy pamiętać, że wobec tych drugich mamy do czynienia tylko z pewnymi ujawnionymi danymi oraz przy rzeczywistej analizie należy brać pod uwagę realia gospodarczo-ekonomiczne panujące w tych krajach w odniesieniu do adekwatnej sytuacji w USA (np. koszty pracy - zarówno żołnierzy, ale i np. pracowników przemysłu zbrojeniowego).

Przewaga jakościowa

Nie da się ukryć, że Waszyngton przede wszystkim stawia na technologię oraz dostosowanie organizacji i taktyki użycia czy szkolenie wojsk. Przewaga ma być zachowana w systemach precyzyjnych, dowodzenia, zbierania i analizy danych. Same wymagane stany ilościowe i uzbrojenie „konwencjonalne” ma spocząć na barkach sił sojuszniczych. One też w pewnym stopniu powinny zabezpieczyć manewr wojsk czy ich zaopatrzenie. Ciekawie więc to wygląda w porównaniu z polskimi planami, w których z kolei stawia się na powiększenie ilościowe wojsk, pozyskiwanie sprzętu „konwencjonalnego” (z niewielką ilością systemów najnowszej generacji – na razie są to tylko Wisła, Homar, itp.), a systemy kolejnej generacji takie jak nowe myśliwce są jak na razie wciąż tylko w planach.