30.Korpus czyli ukraińscy Marines

Po powstaniu niepodległej Ukrainy, ze stacjonujących na jej terytorium jednostek wojskowych utworzono Siły Zbrojne Ukrainy. Wyjątkiem była Flota Czarnomorska, której dowództwo zbuntowało się i nie podporządkowało nowemu zwierzchnictwu. Przyszłość Floty Czarnomorskiej stała się przedmiotem kilkuletnich negocjacji ukraińsko-rosyjskich. Spowodowało to, iż należąca do tej floty 810.Samodzielna Brygada Piechoty Morskiej nie weszła w skład Sił Wojenno-Morskich Ukrainy, a po latach trafiła do Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej. Podobny los spotkał początkowo czarnomorskie okręty desantowe, za wyjątkiem kilku, które trafiły pod ukraińską banderę.

Pomimo tej sytuacji Ukraińcy zdecydowali się na utworzenie własnej piechoty morskiej, mimo braku morskich środków desantowych. Pierwsze lata niepodległości Ukrainy obfitowały w problemach gospodarczymi i finansowymi. Posiadanie wielkiej armii było na dłuższą metę nierealne, dlatego przystąpiono do kolejnych faz redukcji stanu liczebnego żołnierzy i sprzętu wojskowego. W takich uwarunkowaniach było niezmiernie trudno rozwijać piechotę morską. W 1993 roku powstała 4.Samodzielna Brygada Piechoty Morskiej z podległymi batalionami. Już w 1996 roku brygada zmieniła numer na 1. i trafiła do Gwardii Narodowej Ukrainy. Historia tej brygady zakończyła się w 2003 roku. Została ona rozformowana, a pozostawiony z niej 1.Samodzielny Batalion Piechoty Morskiej trafił w podporządkowanie 36.Samodzielnej Brygady Zmechanizowanej Obrony Wybrzeża.

Brygada ta stała się największą jednostką lądową na Półwyspie Krymskim, pomimo iż podlegała Siłom Wojenno-Morskim Ukrainy. Sam 1.Batalion nie zagrzał długo miejsca w 36.Brygadzie. W 2007 roku został on z niej wyłączony i stanowił już osobną jednostkę. Niedługo później z 36.Brygady został wyłączony 501.Samodzielny Batalion Zmechanizowany i w 2013 roku przeformowany na 501.Samodzielny Batalion Piechoty Morskiej. Wcześniej, bo już w 2006 roku z 36.Brygady wyłączono 406.Samodzielną Brygadową Grupę Artylerii i utworzono z niej 406.Samodzielną Nadbrzeżną Grupę Artylerii. W czasie zajęcia przez rosyjskie „zielone ludziki” Krymu w 2014 roku, głównymi jednostkami lądowymi w tym rejonie były właśnie wspomniane jednostki piechoty morskiej czyli 36.Brygada, 1.Batalion, 501.Batalion i 406.Grupa.

Zajęcie Krymu przez Rosjan praktycznie bez walki było szokiem dla tej części ukraińskiego społeczeństwa i wojskowych, którzy twardo optowali za niepodległością. Z drugiej strony brak działań zbrojnych strony ukraińskiej spowodowany był tym, iż duża część tamtejszych zawodowych żołnierzy stanowili Rosjanie, a terytorialny pobór do służby zasadniczej również obejmował w dużej mierze Rosjan, zamieszkujących Autonomiczną Republikę Krym i Sewastopol.

Po wydarzeniach z 2014 roku Siły Zbrojne Ukrainy zaczęto reformować po raz kolejny. Nie ominęło to również piechoty morskiej, którą praktycznie trzeba było odtwarzać od początku.

W 2015 roku sformowano 36.Samodzielną Brygadę Piechoty Morskiej i podporządkowano jej odtworzone 1.Samodzielny Batalion Piechoty Morskiej i 501.Samodzielny Batalion Piechoty Morskiej. Dodatkowo utworzono dwa kolejne takie bataliony o numerach 503. i 137. Ten pierwszy włączono do 36.Brygady. Ten drugi wszedł w 2018 roku w skład nowej 37.Samodzielnej Brygady Piechoty Morskiej. Oprócz 123.Batalionu weszły w jego skład jeszcze dwa inne. Był to 88.Samodzielny Batalion Piechoty Morskiej, powstały z 88.Samodzielnego Batalionu Aeromobilnego oraz 18.Samodzielny Batalion Piechoty Morskiej, utworzony z 18.Samodzielnego Batalionu Piechoty Zmotoryzowanej.

Oprócz tych dwóch brygad ukraińska piechota morska otrzymała wsparcie artyleryjskie. W 2015 roku odtworzono 406.Samodzielną Brygadę Artylerii, a w 2016 roku utworzono nowy 32.Pułk Artylerii Rakietowej.

Powyższe jednostki spinało Dowództwo Piechoty Morskiej, które zostało utworzone w 2018 roku. Dowództwo to podlegało bezpośrednio Dowództwu Sił Wojenno-Morskich Ukrainy. W następnym 2019 roku sformowano jeszcze 140.Samodzielny Batalion Rozpoznawczy oraz wyłączono ze 160.Brygady Rakiet Przeciwlotniczych - 7.Samodzielny Dywizjon Rakiet Przeciwlotniczych i włączono go do piechoty morskiej.

Reasumując na początku 2022 roku ukraińska piechota morska składała się z dowództwa, dwóch brygad z podległymi sześcioma batalionami, brygady artylerii z podległymi czteroma dywizjonami, pułku artylerii rakietowej, batalionu rozpoznawczego i dywizjonu rakiet przeciwlotniczych.

Na początku 2022 roku ukraińska piechota morska liczyła około 9000 żołnierzy i dysponowała m.in.:

• 60 czołgami T-80
• 58 bojowymi wozami piechoty BMP-1;
• 84 bojowymi wozami piechoty BMP-2;
• 11 bojowymi wozami rozpoznawczymi BMR-1K;
• 22 transporterami opancerzonymi BTR-60;
• 8 transporterami opancerzonymi BTR-70;
• 66 transporterami opancerzonymi BTR-80;
• 40 transporterami opancerzonymi MT-LB;
• 48 samobieżnymi haubicami kalibru 122 mm 2S1;
• 24 haubicami kalibru 122 mm D-30;
• 71 haubicami kalibru 152 mm 2A36;
• 42 moździerzami kalibru 120 mm 2S12;
• 12 moździerzami kalibru 120 mm M-120-15;
• 6 moździerzami kalibru 120 mm PM-38.

W tym miejscu warto zwrócić uwagę na dokonany rozwój organizacyjny piechoty morskiej pomimo braku posiadania morskich jednostek desantowych. Oznaczało to dużą determinację ukraińskiego dowództwa w rozwoju tych wojsk.

W wyniku podziału Floty Czarnomorskiej pomiędzy Rosję i Ukrainę, tej ostatniej dostało się stosunkowo niewiele okrętów desantowych. Były to tylko:

• duży okręt desantowy projektu 1171 (wg NATO Aligator);
• duży okręt desantowy projektu 775 (wg NATO Ropucha);
• średni okręt desantowy projektu 773 (wg NATO Polnocny);
• 3 małe okręty desantowe (poduszkowce) projektu 1232.2 (wg NATO Pomornik).

Aligator został szybko przerobiony na transportowiec, Ropucha w 2014 roku została pozostawiona Rosjanom, a Pomorniki szybko wycofano ze służby (jeden z nich sprzedano do Marynarki Wojennej Grecji). W 2022 roku Siły Wojenno-Morskie Ukrainy dysponowały pojedynczym okrętem desantowym projektu 773, zbudowanym w 1971 roku w Stoczni Północnej w Gdańsku. Był on zdolny do przewozu tylko kilku pojazdów i kilkudziesięciu żołnierzy piechoty morskiej.

Jasno to wskazuje, iż Ukraina rozwijając mocno piechotę morską po 2014 roku wiedziała, iż przyjdzie jej walczyć jak „zwykła” piechota, tylko lepiej wyszkolona i lepiej wyposażona. W tym okresie nie planowano nawet zakupu lub budowy nowych okrętów desantowych.

Pierwsze dni lutowej rosyjskiej agresji w 2022 roku potwierdziły, iż ukraińska piechota morska jest dobrze wyszkolona oraz bardzo waleczna. Jej taktyczne grupy bojowe były kierowane na najtrudniejsze miejsca frontu rosyjsko-ukraińskiego. Miedzy innymi to spowodowało dalszą rozbudowę tego typu jednostek.

Na przełomie 2022 i 2023 roku sformowano nowe 37. i 38.Samodzielną Brygadę Piechoty Morskiej. 32.Pułk Artylerii Rakietowej został przezbrojony i przeformowany na 32.Samodzielną Brygadę Artylerii. Formowano również mniejsze jednostki wielkości batalionu. Niektóre z nich rozrastały się organizacyjnie. Najlepszym tego przykładem są słynne „Ptaki Madziara”. Powstały one w piechocie morskiej jako 414.Samodzielny Batalion Uderzeniowych Bezzałogowych Latających Systemów. Następnie zostały przeformowane na 414.Samodzielny Pułk, by ostatecznie stać się 414.Samodzielną Brygadą Bezzałogowych Systemów. W czerwcu 2025 roku brygada ta została wyłączona z piechoty morskiej i podporządkowana nowym Siłom Bezzałogowych Systemów. Ale ukraińska piechota morska pozostała nadal ze swoją drugą jednostką tego typu czyli 426.Samodzielnym Batalionem Bezzałogowych Systemów.

Piechota morska zaczęła również być wzmacniana istniejącymi jednostkami, ale działającymi w innych rodzajach sił zbrojnych, wojsk i służb. Wiosną 2024 roku do piechoty morskiej przeniesiono 124.Samodzielną Brygadę Obrony Terytorialnej, którą na początku 2025 roku przeformowano w 34.Samodzielną Brygadę Obrony Wybrzeża. Podobnie postąpiono z 126.Samodzielną Brygadą Obrony Terytorialnej, która stała się 39.Samodzielną Brygadą Obrony Wybrzeża oraz 150.Samodzielną Brygadą Zmechanizowaną, która z końcem 2024 roku stała się 40.Samodzielną Brygadą Obrony Wybrzeża.

Dowództwo Piechoty Morskiej było dowództwem stacjonarnym, bezpośrednio podległym Dowództwu Sił Wojenno-Morskich. Rozrost organizacyjny oraz nowa ukraińska koncepcja wprowadzenia korpuśnego szczebla dowodzenia doprowadziły do powstania Dowództwa 30.Korpusu Piechoty Morskiej. Powstało ono na przełomie 2023 i 2024 roku. Dowództwu temu podporządkowano większość liniowych jednostek marines. Dowództwo Piechoty Morskiej oprócz podporządkowania sobie 30.Korpusu Piechoty Morskiej pozostawiło sobie w podporządkowaniu tylko nieliczne jednostki dowodzenia, zabezpieczenia oraz szkolenia.

Obecnie Dowództwu Piechoty Morskiej podlegają:

• Dowództwo 30.Korpusu Piechoty Morskiej;
• 80.Samodzielny Batalion Dowodzenia;
• 67.Samodzielny Batalion Logistyki;
• 319.Samodzielny Informacyjno-Telekomunikacyjny Węzeł Łączności;
• 89.Centrum Operacji Informacyjno-Psychologicznych;
• 241.Centrum Szkolenia Piechoty Morskiej.

Samemu Dowództwu 30.Korpusu Piechoty Morskiej podlegają natomiast:

• 34.Samodzielna Brygada Obrony Wybrzeża;
• 35.Samodzielna Brygada Piechoty Morskiej im. kontradmirała Mychajło Ostrogradskiego z podporządkowanymi 18.Samodzielnym Batalionem Piechoty Morskiej, 88.Samodzielnym Batalionem Piechoty Morskiej i 137.Samodzielnym Batalionem Piechoty Morskiej;
• 36.Samodzielna Brygada Piechoty Morskiej im. kontradmirała Michaiła Bilińskowo z podporządkowanymi 1.Samodzielnym Feodosyjskim Batalionem Piechoty Morskiej im. Kostiantyna Olszańskiego, 501.Samodzielnym Batalionem Piechoty Morskiej i 505.Samodzielnym Batalionem Piechoty Morskiej;
• 37.Samodzielna Brygada Piechoty Morskiej z podporządkowanym 505.Samodzielnym Batalionem Piechoty Morskiej;
• 38.Samodzielna Brygada Piechoty Morskiej im. hetmana Piotra Sahajdacznego;
• 39.Samodzielna Brygada Obrony Wybrzeża;
• 40.Samodzielna Brygada Obrony Wybrzeża;
• 32.Samodzielna Brygada Artylerii;
• 406.Samodzielna Brygada Artylerii im. generała brygady Olieksija Ałmazowa z podporządkowanymi 64.Samodzielnym Dywizjonem Artylerii Armat, 66.Samodzielnym Dywizjonem Artylerii Armat i 67.Samodzielnym Dywizjonem Artylerii Armat;
• 15.Samodzielny Pułk Wsparcia;
• 7.Samodzielny Dywizjon Rakiet Przeciwlotniczych;
• 140.Samodzielny Batalion Rozpoznawczy;
• 310.Samodzielny Batalion Walki Radioelektronicznej;
• 380.Samodzielny Rezerwowy Batalion Piechoty Morskiej;
• 426.Samodzielny Batalion Systemów Bezzałogowych.

Ukraina obecnie nie ma zdolności do przeprowadzenia morskiej operacji desantowej. Jej jednostki czynnie biorą udział w walkach na lądowym froncie ukraińsko-rosyjskim. Front ten ciągnie się obecnie również wzdłuż rzeki Dniepr. W tym rejonie ukraińska piechota morska działa również na lekkich łodziach desantowych i kutrach szturmowych, których już całkiem sporo Ukraina otrzymała od zachodnich sojuszników.