Polska zwiększa eksport uzbrojenia. Ukraina i co dalej? [KOMENTARZ]

Jak co rok Ministerstwo Spraw Zagranicznych przygotowało raport dotyczący polskiego eksportu sprzętu wojskowego. Publikacja dokumentu dotyczącego 2023 roku wynika z obowiązku ustawowego oraz międzynarodowych zobowiązań Polski w zakresie przestrzegania zasady przejrzystości transferów uzbrojenia.

Po raz drugi, tak jak za 2022 roku, raport nie zawiera danych dotyczących sprzętu wojskowego, który został przekazany Ukrainie jako polska donacja. Informacje dotyczące polskiego wsparcia militarnego Ukrainy nadal pozostają niejawne.

Dokument ten natomiast zawiera dane dotyczące sprzedaży w 2023 roku broni do tego kraju. Huta Stalowa Wola sprzedała Ukrainie w 2023 roku 18 samobieżnych armatohaubic Krab. Tyle samo wynosił analogiczny eksport w 2022 roku. Należy spodziewać się, iż ostatnie 18 Krabów z zamówionych 54 zostanie wyeksportowanych w 2024 roku. Do tego dochodzi jeszcze 54 Krabów przekazanych w 2022 roku przez Polskę jako donacja walczącej Ukrainie.

Inne polskie podmioty gospodarcze sprzedały Ukrainie:

• 49 pojazdów opancerzonych Oncilla;
• 1 transporter opancerzony SKOT R-3M;
• 1 pojazd opancerzony Curt Spartan;
• 22 moździerze kalibru 120 mm.

Zgodnie z raportem MSZ w kategoriach zgodnych z rejestrem broni konwencjonalnej ONZ polskie firmy sprzedały również:

• 1 bojowy wóz piechoty BMP-1 do Czech;
• 8 wozów zabezpieczenia technicznego WZT-3 do Czech;
• 1 transporter opancerzony MT-LB do Niemiec;
• 1 transporter opancerzony BTR-60 do Niemiec;
• 1 transporter opancerzony MT-LB do USA;
• 2 haubice kalibru 122 mm do Niemiec;
• 8 rakiet RBS15 Mk2 do Szwecji;
• 17 przenośnych zestawów przeciwlotniczych Piorun do Estonii;
• 84 przenośne zestawy przeciwlotnicze Piorun na Łotwę;
• 70 przenośnych zestawów przeciwlotniczych Piorun do Norwegii.

Tradycyjnie już dane przekazane przez Polskę do rejestru ONZ nie są zgodne z danymi z raportu MSZ. Za 2023 r. do ONZ zgłosiliśmy eksport na Ukrainę 87 transporterów opancerzonych różnych typów, a MSZ wymienił ich łącznie tylko 51.

Warto zwrócić uwagę na sprzedaż, a właściwie odsprzedaż Szwecji rakiet RBS15 Mk2. W ramach kontraktu na modernizację małych okrętów rakietowych projektu 660 do wariantu 660M zakupiono dla nich rakiety RBS15 Mk 3. W ramach offsetu Polska otrzymała jako tymczasowe rozwiązanie 8 rakiet w starszej wersji Mk2. Po dostawie nowo wyprodukowanych Mk3 rakiety Mk2 trafiły do Agencji Mienia Wojskowego, a w zeszłym roku odsprzedano je do Szwecji.

Raport MSZ podaje zarówno wartość wydanych zezwoleń eksportowych, jak i wartość rzeczywistego eksportu. Wartości te w 2023 r., podobnie jak i w latach ubiegłych, bardzo odbiegały od siebie. Zezwoleń eksportowych wydano na łączną sumę 10,788 mld euro, podczas gdy rzeczywisty eksport polskiej broni i amunicji wyniósł 1,753 mld euro, czyli 16 % wartości zezwoleń.

Część eksportu, na który wydano zezwolenia w 2023 r., zostanie zrealizowana w latach następnych, ale do większości nie dojdzie. Świadczą o tym opublikowane dane za poprzednie lata. W 2018 r. eksport wynosił 31% zrealizowanych zgód, w 2019 r. 20%, w 2020 r. 28%, w 2021 r. 9%, a w 2022 roku 21%.

Tab. 1 #PHOTO[ id: 1679398 | desc: Polski eksport ogółem w latach 2020-2023. ]

Polski eksport sprzętu wojskowego zgodnie z międzynarodowymi ustaleniami został podzielony na 22 kategorie. Największą część eksportu, prawie 590 mln Euro, zaliczono do kategorii ML, czyli amunicja i zapalniki nastawcze oraz specjalnie zaprojektowane do nich elementy składowe.

Na drugiej pozycji, o wartości ponad 497 mln euro, znalazła się kategoria ML 4, czyli bomby, torpedy, rakiety, pociski rakietowe, inne urządzenia i ładunki wybuchowe oraz związane z nimi wyposażenie i akcesoria specjalnie zaprojektowane do celów wojskowych oraz specjalnie zaprojektowane do nich elementy składowe.

Miejsce trzecie, o rzeczywistym eksporcie prawie 237 mln euro, zajęła kategoria ML 6, czyli pojazdy lądowe i ich elementy składowe, a czwarte, w kwocie ponad 236 mln euro, kategoria ML 10 czyli statki powietrzne, statki powietrzne lżejsze od powietrza, bezzałogowe statki powietrzne, silniki lotnicze i wyposażenie statków powietrznych, pokrewne wyposażenie. Przy tej okazji warto odnotować, że według raportu polskie podmioty gospodarcze nie wyeksportowały w 2023 r. żadnego śmigłowca uzbrojonego w całości zmontowanego w kraju.

Ciekawie przedstawiają się dane dotyczące importerów polskiego sprzętu wojskowego. Na pierwszej pozycji jest oczywiście Ukraina z wyeksportowaną bronią za 1,419 mln euro. Na drugim miejscu są Stany Zjednoczone (118 mln Euro), na trzecim Hiszpania (26 mln Euro), a na czwartym Niemcy (24 mln Euro). Kolejne państwa na liście największych importerów zakupiły w Polsce broń za jeszcze mniejsze sumy. Są to m. in. Norwegia (21 mln Euro), Szwajcaria (21 mln Euro), Czechy (19 mln Euro), Łotwa (18 mln Euro) i Francja (16 mln Euro). Pozostałe państwa zrealizowały w Polsce śladowe zakupy, poniżej 10 mln Euro.

Polski eksport w 2023 r. był realizowany przez bardzo dużą grupę polskich firm. Są wśród nich zarówno duże polskie spółki produkcyjne, jak i małe podmioty gospodarcze.

Lepszy wynik polskiej zbrojeniówki w 2023 r. w porównaniu z 2022, a w szczególności z latami wcześniejszymi, niestety jest efektem trwającej wojny na Ukrainie. Dostarczono tam sprzęt wojskowy, amunicję, materiały wybuchowe za 1,419 mld euro, a cały ubiegłoroczny eksport wyniósł 1,753 mld. Oznacza to, że Ukraina odebrała 81% polskiego eksportu zbrojeniowego. W 2022 r. było to 68%.

Kwotowo polski eksport w latach 2022-2023 znacznie wzrósł do słabszych lat wcześniejszych. To cieszy. Ale niepokojem napawa fakt, że oprócz Ukrainy polska zbrojeniówka nadal nie znalazła sobie innych dużych rynków zbytu.