Ustawa o obronie Ojczyzny weszła w życie

Nowa ustawy zastępuje całkowicie 14 innych, wcześniejszych ustaw. Niewątpliwie najważniejszą z nich była ustawa z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej. Była ona już wielokrotnie nowelizowana, ale nadszedł najwyższy czas, aby zastąpić ją nową. Z ważniejszych aktów prawnych moc utraciła również ustawy z 25 maja 2001 roku o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz z 23 sierpnia 2001 roku o organizowaniu zadań na rzecz obronności państwa realizowanych przez przedsiębiorców. Polski porządek prawny pożegnały również ustawy np. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, o służbie zastępczej, o dyscyplinie wojskowej. Dodatkowo nowa ustawa wprowadziła zmiany do kilkudziesięciu innych ustaw.

Wojna w Ukrainie - raport specjalny Defence24.pl

Nowy regulacja ustawowa określa głównie zakres przedmiotowy i podmiotowy obowiązku obrony Ojczyzny, rodzaje i skład Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz ich zadania, organy właściwe w sprawach obrony państwa i ich zadania, zasady programowania i finansowania rozwoju Sił Zbrojnych,  sposób prowadzenia rejestracji i kwalifikacji wojskowej oraz ewidencji wojskowej, sposób prowadzenia rekrutacji do służby wojskowej, zasady kształcenia kandydatów do służby wojskowej oraz żołnierzy, zasady współpracy z organizacjami proobronnymi, rodzaje służby wojskowej, zasady powoływania do służby wojskowej, jej przebieg i zasady zwalniania z tej służby, uprawnienia i obowiązki służbowe żołnierzy, zasady i sposób wyróżniania żołnierzy oraz ponoszenia przez nich odpowiedzialności dyscyplinarnej, zasady otrzymywania uposażenia i innych świadczeń przez żołnierzy, zakres odpowiedzialności majątkowej żołnierzy, zakres świadczeń odszkodowawczych pozostających w związku ze służbą wojskową, zasady pełnienia służby wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji, stanu wojennego i w czasie wojny, inne formy spełniania obowiązku obrony Ojczyzny oraz sposób ustalania jednostek przewidzianych do militaryzacji, właściwość organów w tym zakresie oraz zasady pełnienia służby w jednostkach zmilitaryzowanych.

Największe zmiany Ustawa o obronie ojczyzny wprowadza w sferze finansowania Sił Zbrojnych, rekrutacji do służby wojskowej, niemilitarnej części zadań zarządzania kryzysowego oraz mobilizacyjnego zabezpieczenia Sił Zbrojnych przez gospodarkę. Wszystkie te zmiany spowodowane są bardzo niepewną sytuacją polityczno-militarną w naszym rejonie co pociąga za sobą decyzje polityczne dotyczące dużego zwiększenia liczebności polskiego wojska oraz przyśpieszenia modernizacji technicznej Sił Zbrojnych.

Źródłami finansowania polskiej armii będą od teraz budżet państwa, środki Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych oraz przychody ze zbycia akcji lub udziałów spółek przemysłowego potencjału obronnego. Zdecydowanie wrosną coroczne wydatki z budżetu państwa. Na finansowanie potrzeb obronnych Rzeczypospolitej Polskiej będzie przeznaczone nie mniej niż 2,2% Produktu Krajowego Brutto w roku 2022 oraz co najmniej 3% Produktu Krajowego Brutto w roku 2023 i latach następnych. Poza tymi środkami duże oczekiwania wiąże się z nowym Funduszem Wsparcia Sił Zbrojnych. Jest on tworzony w Banku Gospodarstwa Krajowego i zastąpił dotychczasowy Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych.

Środki finansowe, które są na stanie likwidowanego Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych stały się na mocy nowej ustawy środkami finansowymi Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych. Kolejne środki nowego funduszu będą pochodziły z wielu różnych źródeł. Prawdopodobnie dużym źródłem tych środków będą wpływy ze skarbowych papierów wartościowych oraz z wyemitowanych obligacji. W latach, w których bieżący budżet MON nie będzie wykorzystany w całości można się spodziewać wpływów środków z budżetu państwa przekazywanych przez Ministra Obrony Narodowej. Pozwoli to finansować zakupy lub spłatę kolejnych rat za zakupy w latach następnych. Już poprzednio było to praktykowane z Funduszem Modernizacji Sił Zbrojnych. Innymi źródłami finansowania funduszu będą m. in. wpływy z tytułu wsparcia udzielonego wojskom obcym oraz udostępniania im poligonów, przychody Agencji Mienia Wojskowego, wpływy uzyskane ze sprzedaży mienia, odszkodowania lub kary umowne oraz zwrócone zaliczki otrzymane w toku realizacji umów, zawartych na rzecz Sił Zbrojnych i dotyczących zakupu sprzętu wojskowego i usług związanych z modernizacją, modyfikacją, naprawą lub remontem sprzętu wojskowego oraz wpływy z darowizn, spadków i zapisów. Fundusz może też być zasilany wpłatami wnoszonymi przez inne państwa członkowskie Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego w ramach refundacji wydatków poniesionych przez Rzeczpospolitą Polską na zadania realizowane w ramach Programu Inwestycji Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego w Dziedzinie Bezpieczeństwa (NSIP) oraz zwrotem podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego otrzymanych przez organy wojskowe z tytułu realizacji zadań na rzecz Sił Zbrojnych Stanów Zjednoczonych Ameryki oraz z tytułu udzielonego wsparcia pozostałym wojskom obcym.

W projekcie Ustawy o obronie Ojczyzny było przewidziane jeszcze jedno źródło finansowania Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych. Miały nią być wpłaty z ewentualnego zysku Narodowego Banku Polskiego, ale na etapie prac legislacyjnych zostało ono usunięte i nie znalazło się ostatecznie w uchwalonej ustawie.

Zdecydowanie zwiększone finansowanie wojska ma podnieść jego zdolności bojowe poprzez modernizację techniczną i zwiększenie liczebności. W oczach ustawodawców obecny system rekrutacji do służby wojskowej nie jest zadowalający. Również system motywacji do pełnienia i kontynuowania służby wojskowej ulegnie poprawie. Ustawa o obronie Ojczyzny likwiduje wojewódzkie sztaby wojskowe, wojskowe komendy uzupełnień i pracownie psychologiczne. W ich miejsce powstało Centralne Wojskowe Centrum Rekrutacji w Warszawie z 15 ośrodkami zamiejscowymi w pozostałych miastach wojewódzkich. Na mocy ustawy wszyscy żołnierze i pracownicy dotychczasowych 16 wojewódzkich sztabów wojskowych i Centralnej Wojskowej Pracowni Psychologicznej stali się odpowiednio żołnierzami i pracownikami Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji. Dotychczasowe 86 wojskowych komend uzupełnień i 35 pracowni psychologicznych z dniem wejścia w życie ustawy zostało przekształcone w 86 wojskowych centrów rekrutacji, przejmując ich żołnierzy i pracowników. Organizacja jednostek systemu wojskowych komisji lekarskich pozostała bez zmian.

Wraz z wejściem w życie nowej ustawy rośnie rola dowódcy Wojsk Obrony Terytorialnej, który nadal pozostaje w bezpośredniej podległości ministrowi obrony narodowej. Dowódca WOT teraz dodatkowo odpowiada za planowanie, koordynowanie i wykonywanie zadań związanych z udziałem oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych w zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, działań w zakresie ochrony mienia, akcjach poszukiwawczych oraz akcjach ratowania lub ochrony zdrowia i życia ludzkiego, a także udziału w realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego.

Inną ważną dla bezpieczeństwa państwa zmianą wprowadzoną przez nową ustawę jest likwidacja Programu Mobilizacji Gospodarki i wprowadzenie w jego miejsce nowego Planu Zabezpieczenia Sił Zbrojnych. Pierwsza edycja nowego planu zostanie wprowadzona zapewne z początkiem 2023 roku. Obecnie trwają bardzo ważne prace legislacyjne dotyczące wprowadzenia w życie rozporządzenia ministra obrony narodowej w sprawie opracowania tego planu. Dodatkowo potrzebne są jeszcze tymczasowe regulacje pozwalające w 2022 roku wypłacić należności przedsiębiorstwom objętym zadaniami dotychczasowego Programu Mobilizacji Gospodarki.

Nowa Ustawa o obronie Ojczyzny jest bardzo ważną regulacją prawną. Została wprowadzona w życie w bardzo trudnej dla Polski sytuacji polityczno-militarnej. Wydaje się, że już nie można było dłużej zwlekać z próbą uporządkowania wielu spraw dotyczących bezpieczeństwa militarnego. Następne miesiące pokażą na ile dobre i skuteczne będą jej zapisy. Okaże się również czy, a jeśli tak to, za jaki czas będzie wymagała nowelizacji i poprawek. Na razie wydaje się, że ustawa daje Polsce nowe możliwości i nadzieję na gruntowne zwiększenie bezpieczeństwa militarnego państwa oraz podniesienia zdolności bojowych naszej armii.