Transformacja to więcej niż modernizacja. Szef Sztabu Generalnego przedstawia plan zmian w armii

Podczas warsztatów „Odstraszanie a Komunikacja Strategiczna” w Sztabie Generalnym przedstawiono założenia zupełnie nowego podejścia do rozwoju Sił Zbrojnych RP. Swoje wystąpienia w trakcie konferencji wygłosili Szef SG WP generał Wiesław Kukuła, I zastępca Szefa SG WP gen. broni Piotr Błazeusz, zastępca Szefa SG WP gen. dyw. Karol Dymanowski, gen. broni Krzysztof Król oraz płk Bogdan Sowa i płk Janusz Misiak. W trakcie warsztatów przedstawiono różne aspekty związane z rozwojem Sił Zbrojnych, ale też odstraszaniem w kontekście NATO i ewolucji zagrożeń oraz budowaniem odporności Państwa.

Jeśli chodzi o nowe podejście do rozwoju SZ RP, to głównym założeniem jest transformacja, czyli kompleksowa budowa zdolności w sposób zrównoważony, zgodnie z zasadą DOTLMPFI (doktryna, organizacja, szkolenie, przywództwo, wyposażenie, personel, infrastruktura, interoperacyjność – ang. Doctrine, Organization, Training, Leadership, Materiel, Personnel, Facilities, Interoperability).

Oznacza to odejście od podejścia skupiającego się tylko na modernizacji, czyli skupianiu się na wypełnianiu zidentyfikowanych luk przez zakupy sprzętu, ale niekoniecznie z odpowiednim zapleczem. Generał Kukuła zaznaczył, że konieczność transformacji Sił Zbrojnych, wprowadzenia zmian w sposób kompleksowy, to jeden z wniosków pierwszej wizyty, jaką złożył w Stanach Zjednoczonych na tym stanowisku.

Transformacja Sił Zbrojnych to jedna z czterech linii wysiłku, które zostały zdefiniowane przez szefa Sztabu Generalnego. Pozostałe to odstraszanie i gotowość do obrony, rozwijanie świadomości obronnej i odporności państwa oraz budowa dobrej wartości służby wraz ze wsparciem rodzin i weteranów.

Jeśli chodzi o odstraszanie i gotowość do obrony, to planuje się przyjęcie nowego podejścia do gotowości, zgodnego z NATO New Force Model. Oznacza to – w uproszczeniu – podział sił na trzy kategorie gotowości do użycia. Jednostki pierwszej kategorii mają mieć najwyższą gotowość i być zdolne do reakcji natychmiast w wypadku zagrożenia, z czym wiąże się wysokie ukompletowanie żołnierzami zawodowymi. Z kolei jednostki trzeciej kategorii, mają być w zdecydowanej większości złożone z żołnierzy aktywnej rezerwy i osiągać zdolność do działań po 180 dniach od aktywacji. To powinno zabezpieczyć Siły Zbrojne na czas długotrwałego konfliktu i jest zbieżne z danymi NATO.

Generał Kukuła odniósł się też do tego, czym dla Sił Zbrojnych RP jest gotowość bojowa, a czym transformacja. Gotowość bojowa to zadanie na dziś, a transformacja jest budowaniem i utrzymywaniem stałej przewagi nad przeciwnikiem. Do procesu transformacji niezbędna jest zmiana mentalności, ale też odpowiednia instytucja. Proces ten ma być koordynowany przez przewidziane do sformowania dowództwo transformacji, na wzór amerykańskiego TRADOC. Obok wdrażania nowych zdolności w sposób kompleksowy, nowa struktura ma też zajmować się szkoleniem indywidualnym nowo przyjętych żołnierzy i ich dalszym rozwojem osobistym. Dlatego dowódcy dywizji będą mogli zajmować się w większym stopniu szkoleniem i utrzymaniem gotowości związków taktycznych, a nie szkoleniem podstawowym, jak ma to miejsce obecnie.

Szef Sztabu Generalnego podkreślił, że najważniejszym elementem Sił Zbrojnych są ludzie, a żołnierze muszą być cały czas gotowi na zarządzanie zmianą. W Siłach Zbrojnych RP ma zostać stworzony system zarządzania talentem, tak by stanowiska żołnierzy były dopasowane do ich kompetencji. Podano przykład amerykańskiego testu ASVAB, który w którym uczestniczy każdy żołnierz po przyjęciu do służby. Dzięki temu może być kierowany na stanowisko zgodne z jego predyspozycjami. Podobne rozwiązanie – wojskowy test kompetencyjny – ma funkcjonować również w Polsce, a następnie za rozwój talentów poszczególnych żołnierzy odpowiadać ma nowo powołane dowództwo transformacji.

W trakcie konferencji zapowiedziano, że będą prowadzone prace w kierunku wdrożenia koncepcji służby powszechnej (rozwiązania z Total Force Concept), w tym wprowadzenia jednorodnego standardu kompetencji dla wszystkich form służby wojskowej. Szczególnie w prostszych specjalnościach taki jednolity standard między żołnierzami zawodowymi i aktywnej rezerwy jest do osiągnięcia. Szef SG WP podkreślił też, że łącznie z aktywną rezerwą – która ma zapewnić bardzo poważny wzrost potencjału osobowego Sił Zbrojnych RP – docelowa liczebność ma osiągnąć 450 tys. żołnierzy. Zostanie wypracowany nowy model szkolenia i utrzymywania gotowości rezerw.

Będą też wprowadzane rozwiązania mające na celu zwiększenie retencji, czyli utrzymania liczby żołnierzy w służbie. Zarząd Organizacji i Uzupełnień Sztabu Generalnego (P1) ma budować system zarządzania karierami w SZ RP, a także pracować m.in. nad wdrożeniem systemu kontraktów dla wybranych specjalności, jak dla pilotów wojskowych, reformą systemu dodatków dla żołnierzy oraz niefinansowymi formami motywacji.

Generał Kukuła mówił też, że odstraszanie będzie zawsze tańsze od obrony (nawet, gdybyśmy wydawali na nie 6 proc. PKB rocznie), dlatego trzeba nie tylko rozwijać, ale też komunikować posiadane zdolności w sposób spójny. Jeśli chodzi o obszary rozwoju zdolności operacyjnych Sił Zbrojnych w perspektywie 2024-2039, to najważniejszym pozostaje obrona powietrzna i przeciwrakietowa, ale też równoważenie rosyjskiej przewagi w systemie rażenia, także na dalekie odległości. Innym ważnym działaniem jest zmiana struktur batalionów ogólnowojskowych, poprzez zmniejszenie liczby ciężkiego sprzętu (np. czołgów, BWP) do 44, z jednoczesnym dodaniem komponentu rozpoznawczego i bezzałogowego.

Symulacje prowadzone w Centrum Doktryn i Szkolenia Sił Zbrojnych wykazały, że taka jednostka ma przewagę nad klasycznym, 58-wozowym batalionem bez elementów wsparcia, a jednocześnie ma mniejsze emisje elektromagnetyczne czy zapotrzebowanie na logistykę. Zintensyfikowana ma zostać dronizacja Sił Zbrojnych, czyli zastosowanie systemów bezzałogowych i sztucznej inteligencji, wraz z tworzeniem kosztowo efektywnych systemów działających w całym łańcuchu dowodzenie, rozpoznanie, rażenie. Ma też zostać sformowany i być rozwijany połączony komponent systemów bezzałogowych.

Generał Kukuła mówił też o rozwoju zdolności do działań kognitywnych/informacyjnych oraz większym zaangażowaniu Wojska Polskiego w domenie kosmicznej. Wreszcie, ważnym obszarem działań jest „Operacja Szpej” – szybkie zwiększenie liczby nowoczesnego wyposażenia indywidualnego, bo jego obecny stan po kilkudziesięciu latach zaniedbań negatywnie wpływa na morale żołnierzy, także rezerwy.