Raport NIK ws. afery wizowej. R. Sikorski: Wprowadziliśmy działania naprawcze

Najwyższa Izba Kontroli (NIK) przeprowadziła kontrolę nadzoru Ministerstwa Spraw Zagranicznych nad działalnością konsularną w latach 2018–2024. Kontrola miała miejsce w okresie 4 października 2023 - 17 maja 2024 r.

Wizy dla Rosjan

„Materiał dowodowy wykazuje szereg nieprawidłowości ministra (byłego szefa MSZ Zbigniew Raua – red.), stanowiących działania niezgodne z prawem, nierzetelne i niecelowe” – usłyszeliśmy na konferencji.

Ponadto – zdaniem NIK – ówczesne władze ministerstwa miały nie stworzyć żadnych regulacji, które pozwalałyby na weryfikację wniosków wizowych. Od listopada 2022 do maja 2023  w MSZ miał też funkcjonować „nietransparentny i korupcjogenny mechanizm wpływania na niektórych konsulów RP w zakresie przyspieszenia uzyskiwania korzystnych rozwiązań wizowych”. Z kolei w okresie 2021-2023 miał istnieć system „sprzyjający firmom pośredniczącym w zatrudnianiu cudzoziemców, co prowadziło do wydawania wiz poza kolejnością”. W samym programie „Poland. Business Harbour” w latach 2020-2023 wydano 95 tysięcy wiz (udział ministerstwa w tym programie został zawieszony w styczniu br.).

Jak jeszcze prezentują się liczby podane w raporcie Najwyższej Izbie Kontroli? W latach 2018-2023 złożono 6,5 miliona wniosków wizowych. Zdecydowana większość – 6,1 mln wiz – została pozytywnie rozpatrzona i wydana. Przez ten czas 3 mln 400 tys. wiz wydano obywatelom Ukrainy, 1,6 mln Białorusi, a 357 tys. otrzymali obywatele Federacji Rosyjskiej. W kontekście rosyjskim warto też zauważyć, że już po ataku Rosji na Ukrainę w lutym 2022 roku polskie władze wydały Rosjanom 1837 wiz.

Działania naprawcze w MSZ

Do raportu odniósł się obecny minister spraw zagranicznych Radosław Sikorski.

„W latach 2018-2023 w MSZ utracono kontrolę nad systemem wizowym, wprowadzając na życzenie niektórych spółek Skarbu Państwa oraz agencji pośrednictwa tzw. uproszczone procedury/ścieżki priorytetowe” – powiedział szef resortu, nadmieniając również o wspomnianych przez NIK „niedozwolonych naciskach na konsulów”.

„Polska wiza była jedną z najtańszych w Unii Europejskiej. Nie dziwmy się zatem, że obywatele krajów tzw. Globalnego Południa udawali się do polskich konsulatów” – mówił Radosław Sikorski, informując jednocześnie o swojej decyzji ws. podwyższenia wysokości opłat za wizy (do 90 euro w przypadku Wizy Schengen i do 135 euro w przypadku wizy krajowej).

Polityk powiedział też o innych działaniach naprawczych wprowadzonych przez MSZ w ostatnich miesiącach. „Współdziałanie w wyjaśnianiu afery, uszczelnianie systemu wizowego, racjonalizacja i uszczelnianie systemu oczekiwania na wizę oraz udział w tworzeniu kompleksowej polityki migracyjnej (nawiązanie do ostatniej zapowiedzi premiera Donalda Tuska - red.)” – wymieniał minister Sikorski, który dodał, że wprowadzone przez resort zmiany miały skutkować „wyraźnym spadkiem wiz w porównaniu do pierwszego półrocza roku 2023 – z 299 tys. do 203 tys.”.