Polacy: zwiększać wydatki obronne, nawet kosztem socjalnych

W sondażu pracowni IBRiS na zlecenie PAP respondenci zostali zapytani, czy ich zdaniem jakiś kraj obecnie zagraża istnieniu Polski. Jest tak według 63,3 proc. ankietowanych; to - jak wskazuje wzrost o 7,2 punktu procentowego względem poprzedniego roku. W tej grupie 29,8 proc. „zdecydowanie się zgadza” z takim stwierdzeniem, a 33,5 proc. „raczej się zgadza”. Przeciwnego zdania jest łącznie 26,6 proc. badanych, z czego 19,6 proc. „raczej się nie zgadza”, a 7,0 proc. „zdecydowanie się nie zgadza”. 10,1 proc. nie ma zdania w tej sprawie.

Na pytanie o reakcję w przypadku ataku na Polskę 21,3 proc. ankietowanych odpowiedziało, że uciekłoby za granicę, co stanowi wzrost o 3,2 pkt proc. w porównaniu z 2023 r. 15,4 proc. udałoby się z bliskimi w bezpieczne miejsce na terenie kraju. Łącznie 36,7 proc. badanych wybrałoby jakiś rodzaj ucieczki. Najwięcej osób, bo 42,5 proc., deklaruje, że starałoby się zabezpieczyć z bliskimi w miejscu zamieszkania – to aż o 14,8 pkt proc. mniej niż rok wcześniej.

Udział w formacjach wojskowych, paramilitarnych lub sanitarnych zadeklarowało 21,8 proc. badanych, wobec 30,1 proc. rok wcześniej. Na powołanie do służby czekałoby 5,1 proc. ankietowanych (spadek o 3,9 pkt proc.). 32,2 proc. respondentów zabezpieczyłoby swój majątek (spadek o 1,2 pkt proc.). Znacząco wzrosła liczba osób, które nie podjęłyby żadnych działań – z 1,5 proc. do 7,3 proc. Brak zdania zadeklarowało 7,4 proc. badanych.

Gotowość do obrony sąsiada przed agresją, nawet w przypadku złych relacji, zadeklarowało 73,3 proc. respondentów – w tym 32,5 proc. „zdecydowanie” i 40,8 proc. „raczej”. W porównaniu z ubiegłym rokiem to spadek o 5,6 pkt proc. Przeciwną opinię wyraziło 14,8 proc. ankietowanych, z czego 11,9 proc. „raczej się nie zgadza”, a 2,9 proc. „zdecydowanie nie”. Brak zdania wskazało 11,9 proc. respondentów.

Respondenci zostali też spytani, czy „ogólnie rzecz biorąc, większości ludzi można ufać, czy też powinno się podchodzić do ludzi z ostrożnością”. Jak ocenia IBRiS, „zaufanie społeczne wciąż pozostaje na niskim poziomie, choć odnotowano w tym aspekcie lekki wzrost”.

77,3 proc. ankietowanych uważa, że „należy być ostrożnym w kontaktach z innymi ludźmi” – to spadek o 6,5 pkt proc. względem 2023 r. Z kolei 21,4 proc. Polaków jest zdania, że „większości ludzi można ufać”, co oznacza wzrost o 5,7 pkt proc. Brak zdania wyraziło 1,3 proc. respondentów.

„Z badania wyłania się obraz społeczeństwa coraz silniej skoncentrowanego na indywidualnych strategiach przetrwania. Choć rośnie poczucie zagrożenia, maleje skłonność do wspólnotowych reakcji, takich jak pozostanie z bliskimi na miejscu, udział w walce czy pomoc sąsiadowi” – mówi cytowany w komunikacie IBRiS Kamil Smogorzewski, dyrektor ds. komunikacji pracowni. „Powolne obniżanie się poziomu solidarności sąsiedzkiej i niski poziom zaufania społecznego mogą osłabić potencjał społeczeństwa w sytuacjach kryzysowych” – ocenił.

Wydatki na obronność zwiększać, wydatki socjalne ciąć

50,6 proc. badanych zadeklarowało gotowość do zwiększenia wydatków państwa na obronność kosztem świadczeń społecznych; 42,8 proc. deklaruje, że oddałoby pieniądze na obronę państwa - wynika z sondażu IBRiS na zlecenie PAP.

Pracownia IBRiS w sondażu na zlecenie PAP zapytała respondentów m.in. o ich poparcie dla rosnących inwestycji w obronność. Jak wynika z udzielonych odpowiedzi, 73,5 proc. respondentów - 41,6 proc. „zdecydowanie”, a 31,9 proc. „raczej” - zgadza się, że powinno się przeprowadzać w sektorze cywilnym inwestycje zapewniające większą odporność w czasie konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych (np. budowa schronów, gromadzenie zapasów żywności i kluczowych materiałów), nawet jeśli może to doprowadzić do podniesienia cen określonych towarów i usług.

Przeciwnego zdania jest 20,3 proc. ankietowanych – 13,7 proc. „raczej się nie zgadza”, a 6,6 proc. „zdecydowanie się nie zgadza”. Jak wskazuje w komunikacie IBRiS, odsetek osób niezdecydowanych spadł w ciągu ostatnich dwóch lat z 14,6 proc. do 6,2 proc.

W kwestii przeznaczenia większych środków na wojsko i obronność, nawet kosztem innych ważnych obszarów, takich jak programy społeczne czy opieka medyczna, 50,6 proc. badanych wyraziło poparcie – 22,1 proc. „zdecydowanie” i 28,5 proc. „raczej” - dla tego typu polityki. Przeciwnych było 41,8 proc. (25,2 proc. „raczej” a 16,6 proc. „zdecydowanie”), a 7,6 proc. nie miało zdania.

Na pytanie, co badani byliby w stanie poświęcić na rzecz obrony Polski, 42,8 proc. wskazało środki pieniężne, co oznacza - jak podaje pracownia - spadek o 3,5 pkt proc. względem zeszłego roku.

Ponadto 16,2 proc. badanych zadeklarowało gotowość do poświęcenia własnego zdrowia (wzrost o 9,7 pkt proc.), a 14,0 proc. życia (spadek o 11,9 pkt proc.). 2,3 proc. byłoby gotowych poświęcić własne życie i życie bliskich (wzrost o 1,3 pkt proc.). 16,3 proc. odpowiedziało, że nie poświęciłoby nic, a 7,8 proc. nie potrafiło odpowiedzieć konkretnie na to pytanie (wzrost o 2,3 pkt proc.).

W przypadku militarnego ataku lub innego zagrożenia 24,4 proc. Polaków (suma 10,2 proc. „zdecydowanie” i 14,2 proc. „raczej”) uważa, że wiedziałoby, gdzie się schronić – to spadek o 18,5 pkt proc. względem 2023 roku. Przeciwną opinię wyraziło 46,8 proc. (32,4 proc. „raczej się nie zgadza”, 14,4 proc. „zdecydowanie nie”). 3,4 proc. badanych nie miało zdania.

„Wyniki badania pokazują, że Polacy oczekują od państwa realnych działań w zakresie bezpieczeństwa cywilnego, ale jednocześnie nie czują się wystarczająco przygotowani osobiście” – komentuje cytowany przez IBRiS Kamil Smogorzewski, dyrektor ds. komunikacji pracowni.

„Gotowość do przeznaczenia środków finansowych i poparcie dla inwestycji systemowych idą w parze z niepokojącym spadkiem elementarnej wiedzy o tym, jak postąpić w razie ataku, czyli w tym przypadku – gdzie się schronić. To oznacza, że same deklaracje to za mało – potrzebna jest praktyczna edukacja i lepsze przygotowanie obywateli” - ocenił.

Jak informuje IBRiS, zadanie zostało przeprowadzone w dniu 22 kwietnia 2025 roku na reprezentatywnej grupie 1068 dorosłych Polaków, metodą CATI. Badanie porównawcze przeprowadzono w dniach 19-20 maja 2024 r. na reprezentatywnej grupie 1000 dorosłych Polaków, metodą CATI (wywiadów telefonicznych).