Pierwszy obszerny komentarz do nowej ustawy offsetowej

Planowana na  kwiecień 2016 r. publikacja CH Beck pt. „Ustawa o niektórych umowach zawieranych w związku z realizacją zamówień o podstawowym znaczeniu dla bezpieczeństwa państwa („ustawa offsetowa”). Komentarz” autorstwa prawników Filipa Seredyńskiego i Wojciecha Pawłuszko z Kancelarii SLS stanowi kompendium wiedzy o offsecie. W opinii autorów offset daje możliwość szybkiego zakupu uzbrojenia za granicą z zapewnieniem możliwie najszerszego udziału polskiego przemysłu obronnego w realizacji zamówienia. Ponadto autorzy stoją na stanowisku, że prawidłowo wykorzystany offset może stanowić istotny czynnik rozwoju polskiego przemysłu obronnego.

W Polsce tematyka regulacji prawnych dotyczących sektora zbrojeniowego, w tym instrumentów jego wspierania, jest zaniedbana. Niewielu autorów analizuje obowiązujące przepisy, które mają istotny wpływ na warty wiele milionów złotych transfer do polskiego przemysłu zaawansowanych technologii wojskowych. To zastanawiające, ponieważ inwestycje istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa i rozwoju gospodarczego Polski oraz związany z nimi offset stanowią realne wsparcie dla wielu krajowych zakładów zbrojeniowych. W interesie sektora zbrojeniowego i decydentów politycznych jest jak najtrafniejsza regulacja stosowania offsetu, która zabezpieczy interes Skarbu Państwa i pozwoli na zwiększenie konkurencyjności krajowego przemysłu obronnego.

30 kwietnia 2014 roku. weszła w życie ustawa z 26 czerwca 2014 roku r. o niektórych umowach zawieranych w związku z realizacją zamówień o podstawowym znaczeniu dla bezpieczeństwa państwa, potocznie zwana „ustawą offsetową”. Nowy akt prawny zastąpił dotychczas obowiązującą ustawę z 10.9.1999 r. o niektórych umowach kompensacyjnych zawieranych w związku z umowami dostaw na potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa. Nowe prawo zmieniło zasady związane z inwestycjami kompensującymi wybór dostawcy zagranicznego w przetargach na zakup i modernizację uzbrojenia dla Sił Zbrojnych RP.

Offset przestał być kompensatą postrzeganą przez pryzmat korzyści ekonomicznych i stał się instrumentem dopuszczalnym jedynie wyjątkowo ze względu na podstawowy interes bezpieczeństwa państwa. Przyjęcie takiej optyki wymusiło prawo unijne stojące na straży umacniania rynku wewnętrznego UE poprzez promowanie konkurencji między koncernami zbrojeniowymi zaburzanej przez offset w dotychczasowej postaci. Na mocy nowej ustawy umowa offsetowa towarzyszy umowie dostawy uzbrojenia zawieranej pomiędzy Skarbem Państwa a zagranicznym dostawcą. Celem umowy jest ochrona podstawowych interesów bezpieczeństwa państwa, wzmacnianie sił zbrojnych i krajowego potencjału przemysłu obronnego. Ustawa offsetowa zezwala jedynie na tzw. offset bezpośredni, czyli taki, który jest lokowany wyłącznie w zakładach zbrojeniowych.

Komentarz obejmuje analizę wszystkich przepisów ustawy offsetowej oraz powiązanych z nimi regulacji występujących na gruncie innych aktów prawnych, w tym licznych decyzji Ministra Obrony Narodowej. Autorzy pochylają się również nad pojęciem, historią i znaczeniem gospodarczym offsetu, przywołując szereg krajowych i zagranicznych publikacji dotyczących tego zagadnienia. Przedstawiają też dotychczasowe przepisy regulujące stosowanie offsetu. Wskazują programy offsetowe zrealizowane w Polsce. Opisują problematykę offsetu w kontekście regulacji ustawy Prawo zamówień publicznych oraz wytycznych dotyczących udzielania w resorcie obrony narodowej zamówień o podstawowym znaczeniu dla bezpieczeństwa państwa. Podkreśla się znaczenie ustawy offsetowej dla transferu zaawansowanych technologii wojskowych oraz tworzenia nowych miejsc pracy w polskim przemyśle zbrojeniowym. W komentarzu poruszane są także zagadnienia związane z konstytucyjnością ustawy offsetowej pod kątem trybu jej uchwalenia.

Autorzy Komentarza omawiają zagadnienia dotyczące m.in.:

• zawarcia umowy offsetowej (m.in.: negocjacje umowy offsetowej i jej zawarcie; założenia, ocena i negocjacje oferty offsetowej; określenie procedury zawarcia umowy offsetowej; dokonywanie wyboru najkorzystniejszej oferty; elementy i treść oferty offsetowej; okres wykonania umowy oraz forma jej zawarcia; wniosek o zaliczenie zobowiązania offsetowego na poczet umowy offsetowej);
• treści i wykonania umowy offsetowej (m.in.: sprawozdanie z wykonania umowy offsetowej; kontrola prawidłowości wykonania zobowiązań offsetowych; protokół z kontroli prawidłowości wykonania zobowiązań offsetowych; stwierdzenie wykonania zobowiązania offsetowego; odpowiedzialność zagranicznego dostawcy; zmiana zobowiązania offsetowego w przypadku istotnej zmiany okoliczności; prawo właściwe dla umowy; wygaśnięcie i skutki wygaśnięcia umowy offsetowej; odpowiedzialność za należyte wykonanie umowy offsetowej;  lider konsorcjum wykonującego umowę offsetową; zabezpieczenie należytego wykonania umowy offsetowej);
• działalności Komitetu Offsetowego – jego składu oraz ustawowych zadań;
• nadzoru nad wykonywaniem umów offsetowych (m.in.: podmiot odpowiedzialny za nadzór; zatwierdzanie umów offsetowych; wyłączenie stosowania przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów; sprawozdanie z wykonania zobowiązań offsetowych).

Komentarz jest przeznaczony dla praktyków na co dzień zajmujących się obsługą podmiotów działających w przemyśle zbrojeniowym, urzędników uczestniczących w przygotowywaniu założeń i umów offsetowych oraz monitorujących efekty inwestycji składających się na offset, decydentów politycznych, członków zarządów i rad nadzorczych spółek związanych z sektorem zbrojeniowym, dziennikarzy i analityków piszących o branży zbrojeniowej oraz dla wszystkich żywo zainteresowanych powyższą tematyką. Zapowiedź Komentarza tutaj.