Siły zbrojne

Fot. Defence24.pl

Oferta MEADS dla Wisły [Defence24.pl TV]

„MEADS dostarcza dokładnie takich zdolności, jakich poszukują Polacy. Szukają oni nowoczesnego systemu obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej, który będzie w stanie zabezpieczyć ich w zakresie pełnych 360 stopni, który jest mobilny i jest w stanie poruszać się, gdy chcemy by się poruszał, i który posiada otwartą architekturę sieciową.” – mówi w rozmowie z Defence24.pl Marty Coyne, Dyrektor Rozwoju Biznesu w MEADS International.

MEADS International prezentował na targach w Kielcach ofertę zestawu przeciwlotniczego i przeciwrakietowego średniego zasięgu, proponowaną Polsce w programie Wisła. W rozmowie z Defence24.pl Marty Coyne, Dyrektor Rozwoju Biznesu MEADS International podkreśla, że system charakteryzuje się zdolnością do zwalczania celów w zakresie 360 stopni i otwartą architekturę sieciocentryczną, jest też mobilny i może być przerzucany.  

Czytaj więcej: PGZ rozszerza współpracę z MEADS. Podpisano list intencyjny

W odniesieniu do możliwości przemysłowych. W przypadku MEADS i polskiego przemysłu - to prawdopodobnie jeden z najmocniejszych aspektów naszej oferty. Oferujemy Polsce prawdziwe partnerstwo, w ramach którego zapewnimy polskiemu przemysłowi pełen dostęp do technologii, które mieliśmy szczęście rozwijać z naszymi partnerami z MBDA.

Marty Coyne, Dyrektor Rozwoju Biznesu w MEADS International

Marty Coyne zaznacza, że oferta przemysłowa obejmuje nie tylko współpracę przy budowie zestawów przeciwlotniczych i przeciwrakietowych przeznaczonych dla Sił Zbrojnych RP, ale też kooperację przy perspektywicznej sprzedaży systemu. Podczas targów spółka podpisała list intencyjny z Polską Grupą Zbrojeniową, dotyczący współpracy przemysłowej.

W ramach naszej propozycji, zapewniamy 150 proc. całkowitej wartości kontraktu, wyłącznie w ramach wytwarzania systemów MEADS, które będziemy rozwijać i produkować tu na miejscu, w Polsce, ale także w ramach przyszłościowej sprzedaży.

Marty Coyne, Dyrektor Rozwoju Biznesu w MEADS International

System MEADS (Medium Extended Air Defense System) został wybrany w ubiegłym roku przez Niemcy jako podstawę dla perspektywicznego systemu obrony powietrznej TLVS, który ma zastąpić używane obecnie zestawy Patriot PAC-3. Wartość programu zakupu systemu przeciwlotniczego i przeciwrakietowego Bundeswehry szacowana jest na około około 4 miliardy euro. Wiadomo, że fundusze na przyszły system obrony powietrznej zostały zaplanowane w projekcie niemieckiego budżetu na przyszły rok.

Szczęśliwi jesteśmy także, z uwagi na niemiecką decyzję, wedle której MEADS stanie się fundamentem programu TLVS. Otrzymaliśmy propozycję, nad którą pracuje nasz zespół, jesteśmy bliscy jej przedłożenia, z pewnością zrobimy to dobrze. Niemieckie Ministerstwo Obrony jest bardzo dobrze umotywowanym i oddanym klientem, i jesteśmy niezwykle podekscytowani w odniesieniu do szansy zapewnienie Niemcom tych zdolności, ale także skorzystania z efektu dźwigni w odniesieniu do ich prośby, by sprawdzić, czy będziemy w stanie rozszerzyć te zdolności we wszystkich europejskich państwach członkowskich NATO. Oczekujemy podpisania kontraktu z niemieckim Ministerstwem Obrony, albo do końca roku, albo na początku roku 2017.

Marty Coyne, Dyrektor Rozwoju Biznesu w MEADS International

Reklama

Komentarze (21)

  1. Strażak

    Powiem Tak! Małą Litwę stać na zakup nowego uzbrojenia w tym obrony rakietowej a u nas jak zwykle tylko listy intencyjne co to jest ? jestem Patriotą ale to już mnie całkowicie rozbraja gdzie ten system Wisła, Narew, Pilica, Homar .

  2. Darek S.

    Nieważne który system jest lepszy dla Polski.Ważne kto i w czyim interesie podejmuje decyzje. Nie da się przy tej decyzji niczego wytłumaczyć głupotą decydentów.

  3. Miro

    1. MEADS jest dookólny tylko do momentu wykrycia celu. 2. Zasilanie MEADS jest znacznie słabsze niż PATRIOT'a, który przez to (PATRIOT) jest mniej mobilny. PATRIOT jednak będzie zapewniał dookólność bez względu na ilość wykrytych celów dzięki znacznie potężniejszemu zasilaniu dla kilku radarów jednocześnie. 3. W praktyce nasze 8 baterii to 16 baterii klasycznych. 4. W MEADS już zostały włożone znaczne pieniądze, system nie jest operacyjny. 5. MEADS został odrzucony przez USA.

    1. BUBA

      Ale Patriot PAC-3 nie wykryje celu w autonomicznym trybie pracy poza polem obserwacji 120 st. Ułatwia to jego zniszczenie a załoga Patriota nawet nie będzie wiedziała skąd przyleciał pocisk. MEADS wykryje. Wyselekcjonuje największe zagrożenie w promieniu 360 st obserwacji i je zniszczy, następnie przejdzie do kolejnego wykrytego celu o odpowiednim wysokim priorytecie do zniszczenia. Poza tym PAC-3 ma problemy z małogabarytowymi celami jak drony i to bez przeciwdziałania radioelektronicznego - patrz użycie bojowe w Izraelu. Gdyby prawdopodobnie syryjski dron był bojowy a nie obserwacyjny to Izrael stracił by zestaw przeciwlotniczy. Wojna rewiduje jedynie słuszne i prawdziwe poglądy bardzo szybko. Będąc współwłaścicielem MEADS masz prawo do wpływów z sprzedaży i serwisu posprzedażowego produktu, technologii które współfinansujesz i dochodu z tego tytułu. W Patriocie jeszcze długo będziesz dzwonił po serwis, bo największe dochody są z serwisu i zapewniają producentowi utrzymanie przez wiele lat.

    2. Darek S.

      USA nie kupią nic istotnego dla jej obrony, a produkowanego np. w Niemczech lub Włoszech. To nie Polska.

  4. Afgan

    Efektory dla MEADS ograniczają się do PAC-3MSE (zasięg 60km) i IRIS-T-SL (zasięg 30km). Może i ten system ma sens, ale jako "Narew", choć jako "Narew" jest za drogi. Przestańcie się zachwycać tym MEADS bo to jest zwykły bubel.

    1. Max Mad

      MEADS można podłączyć pod każdy system, czy może nie doczytałeś tej informacji?

  5. Marek1

    Warto przeczytać b. ciekawą dyskusję pomiędzy szefami Raytheon i MEADS : PATRIOT vs MEADS … B. ciekawa dyskusja Prezesa MEADS D.Berganini z dyrektorem Raytheon J. DeAntona : Dyrektor Joe DeAntona(Raytheon) zakwestionował obawy emerytowanego generała broni Howarda Bromberga dotyczące systemu rakietowego Patriot, na co odpowiedział Berganini : „o ile jest jasne, że mamy inne poglądy na to, który system jest najlepszy dla polskiego systemu obrony powietrznej i antyrakietowej średniego zasięgu Wisła, o tyle artykuł zawierał grube przerysowania i dezinformacje, których nie można pozostawić bez odniesienia się do nich. Podstawowa kwestia jest taka, ze Patriot to stary system, a MEADS nie. Sieciowy i 360-cio stopniowy MEADS jest przetestowany w próbach w powietrzu i sprawdzony, podczas gdy obiecywany Patriot nowej generacji w ogóle na razie nie istnieje. Strategiczna decyzja Polski zależy więc od tego, czy te różnice są istotne, czy nie powiedział Dave Berganini, prezes MEADS International. J. DeAntona stwierdza: MEADS musi dopiero zostać opracowany, zbudowany i przetestowany. Odpowiedź (Dave Berganini ): Żeby była jasność, MEADS ma za sobą dziesięć lat rozwoju, w czasie których powstały dwa systemy i przeprowadzono trzy udane próby w locie, w ramach programu prowadzonego przez agencję NATO i zaakceptowanego przez trzy kraje. MEADS został niedawno wybrany przez Niemcy, kraj ramowy NATO w zakresie europejskiej obrony powietrznej i antyrakietowej. W teście w roku 2013, który obserwowała delegacja z udziałem polskich wojskowych, MEADS zniszczył cele nadlatujące z dwóch przeciwnych kierunków, czyli pokazał coś, czego nie potrafi Patriot. Patriot potrzebuje znaczących inwestycji, by był w stanie sprostać dzisiejszym zagrożeniom, włączając w to wysoce manewrowe pociski cruise i drony. Zaledwie w tym miesiącu, izraelski Patriot GEM-2 nie tylko chybił celu – dwukrotnie – ale odmówił posłuszeństwa, podczas gdy dron bezpiecznie wrócił nad Syrię. Polska powinna być tym zaniepokojona, jako że staje w obliczu znacznie bardziej zaawansowanego zagrożenia. J. DeAntona stwierdza: Patriot jest skonstruowany w taki sposób, że można nieustannie wprowadzać do niego nowe technologie, aby sprostać bieżącym zagrożeniom. Dziś Patriot opiera się na fundamencie ponad 2500 testów naziemnych, 1400 prób w locie, niezliczonych misjach operacyjnych i dziesiątkach pocisków przechwyconych w walce. Odpowiedź: Patriot jest unowocześniany od dekad w granicach narzuconych przez jego architekturę, ale te podstawowe ograniczenia są niezmienione. O Patriocie trzeba wiedzieć cztery rzeczy: jest stary, strzela tylko w jednym kierunku, z trudem się porusza, a żeby wystrzelić jedną rakietę trzeba kupić cały system. Już 15 lat temu szef Dowództwa Rakietowego i Kosmicznego US Army omawiał trudności w wysyłaniu Patriotów na misje i powiedział: "Mamy mniejszy pocisk (PAC-3), ale nadal używamy bardzo dużej wyrzutni. Nasze pojazdy dowodzenia są przerośnięte. Nie za bardzo jesteśmy w stanie zmniejszyć radar". Piętnaście lat później, pomimo wydatkowania miliardów dolarów na unowocześnienia, podstawowe ograniczenia Patriota pozostają aktualne. DeAntona stwierdza: Projekt MEADS realizowany pod kierunkiem Niemiec został wymyślony w latach 80., zaprojektowany w latach 90. i częściowo zbudowany na początku nowego tysiąclecia. Wciąż nie przeszedł choćby jednej nadzorowanej przez rząd próby w locie. Odpowiedź Berganini : Każdy, kto ma dostęp do internetu może sprawdzić, że MEADS był wspólnie budowany przez Stany Zjednoczone, Niemcy i Włochy od roku 2004 i został z powodzeniem przetestowany w próbach w powietrzu w latach 2011, 2012 i 2013. Co więcej, dwa z trzech testów MEADS były testami kwalifikacyjnymi Sił Lądowych USA, zmierzających do wprowadzenia pocisku PAC-3 MSE. Delegacja z udziałem polskich wojskowych uczestniczyła w teście w roku 2013. MEADS działa, a jego ryzyka rozwojowe zostały przezwyciężone. Tak nie jest w przypadku Patriota Nowej Generacji. DeAntona stwierdza: Ponadto projekt MEADS nie został zmodernizowany. Niczym jurajski owad uwięziony w bursztynie, MEADS jest reliktem odległej przeszłości – technologii uważanej za najnowocześniejszą w połowie lat 90. ubiegłego wieku. Odpowiedź: MEADS nie potrzebuje unowocześnień. Został stworzony po to, by zastąpić Patriota i zniwelować jego ograniczenia. MEADS korzysta z technologii XXI wieku: pocisku kinetycznego „hit-to-kill”, aktywnego radaru AESA, bezpiecznej bezprzewodowej łączności, protokołów sieciowych, otwartej architektury, technologii „włącz się i walcz” oraz radykalnie zwiększonej niezawodności. Jeśli to ma być jurajskie, to jak stary jest Patriot? DeAntona stwierdza: Pierwsza faza będzie obejmować najbardziej zaawansowany system Patriot, jaki obecnie znajduje się na wyposażeniu wojsk, a pierwsza bateria zostanie dostarczona w ciągu 24 miesięcy od podpisania kontraktu. To jest coś, czego MEADS po prostu nie jest w stanie zrealizować. Odpowiedź: Jest jasne, że pierwsze systemy Patriot będą nadal musiały być znacząco zmodyfikowane. Polscy przywódcy mogliby spytać Holandię o to, dlaczego skromne modyfikacje ich trzech baterii zajmą Raytheonowi ponad cztery lata oraz ile euro będzie to kosztować. Ponadto, od czasu ostatniego zakupu Patriota przez kraj NATO minęło ponad 30 lat, a ostatnio Turcja i Niemcy powiedziały „nie”. DeAntona stwierdza: Podczas następnych faz polski przemysł i Raytheon opracują modernizację systemu, która m.in. umożliwi zwalczanie zagrożeń w zakresie 360 stopni. Raytheon zapewni tę możliwość w ciągu 65 miesięcy od podpisania kontraktu – na wiele lat przed tym, zanim MEADS zostanie dostarczony armii niemieckiej i to zdaniem nawet najbardziej optymistycznych zwolenników tego systemu. Odpowiedź: Logika nakazuje sądzić, że system już gotowy może zawsze być dostarczony wcześniej niż system, którego nie ma. Ponieważ 360-cio stopniowy MEADS został stworzony i zatwierdzony przez trzy kraje, zbudowany i kilkakrotnie przetestowany, ryzyko kosztowe i rozwojowe jest już całkowicie poza nim. Rozwijać za to trzeba będzie Patriota Nowej Generacji, jako że do tej pory pokazano jedynie makietę radaru. DeAntona stwierdza: 4 lipca tego roku PGZ i Raytheon poinformowały o podpisaniu nowego listu intencyjnego między obiema firmami. List przewiduje, że PGZ stanie się jednym z globalnych partnerów Raytheona. Odpowiedź Berganini : Wierzymy, że Polska ma o wiele większe ambicje, niż dostarczanie części do 50-cio letniego systemu. Dlatego właśnie oferta MEADS International to partnerstwo, a nie dostawa części. Nasz model opiera się na dzieleniu technologią i na doświadczeniach sukcesu kooperacyjnego z udziałem Lockheed Martin, MBDA i rządów trzech państw. Ciągle jest szansa, by polski przemysł dołączył do konsorcjum i skorzystał z wartej 4 mld dolarów technologii stworzonej w ramach MEADS oraz z własnościowego udziału w całej przyszłej sprzedaży MEADS i jego gotowych komponentów sieciowych. Jako partner, Polska będzie korzystała z pełnej przejrzystości, będzie miała równy głos w podejmowanych decyzjach, godny udział w produkcji i silne wsparcie bazy przemysłowej. Po 50 latach systemu Patriot, przyszłe wyzwania bezpieczeństwa każą pozwolić mu odejść. Wystarczy powiedzieć, że Stany Zjednoczone odchodzą od Patriota na korzyść systemu sieciowego tworzonego przez inna firmę.

  6. SZELESZCZĄCY W TRZCINOWISKU

    MEADS ma jedną poważną wadę w zakresie deklarowanego radaru 360 stopni. Po namierzeniu celu radar się zatrzymuje, śledząc wyłącznie ten jeden cel druga sprawa..ułomnością MEDAS-a jest podatność na cele pozorowane ..wystrzelone efektory-wabiki powodują że cały system nawet pracujący w systemie "sieciocentrycznym" swoją moc obliczeniową ceduje na w/w wabiki ..uruchamiając gotowość systemu do zestrzelenia najbliższych celi ..druga salwa rakiet już bojowych następująca zaraz po wystrzelonych "wabikach " jest tylko obserwowana .przez radar ale już bez .komendy śledzenia przez anty pocisk ..spowodowane jest to że komenda została zaimplementowana niejako z automatu z układu naprowadzania do efektora niszczenia na pierwszą rakietę i to jest ułomność . oczywiście można przejść na sterowanie ręczne ..ale czy czynnik ludzki temu podoła ... eksperyment tj oślepianie w/w systemów przeprowadzono po niezbyt skutecznym zakłócaniu radioelektronicznym na którą w/w system był odporny ( i to jest na plus MEADSa ) więc ..wprowadzono prosty sposób wystrzeliwując . w pierwszej fazie ataku salwę kilkudziesięciu wabików o charakterystyce pocisku balistycznego ..system MEDAS przejmował je jak atak i koncetrował sie na zastrzelenie rakiety wabika których wartość od anty pocisku była kilkadziesiąt razy mniejsza ...nasuwa się pytanie ile baterii potrzebuje nasze państwo by być efektywne i druga sprawa koszt -efekt .. i następna sprawa czemu nie bierze się pod uwagę pocisków wykorzystujących impuls elektromagnetyczny ....zdetonowany na drodze przelotu nieprzyjacielskich efektorów tworzyłby niejako chmurę elektromagnetyczną o dużych anomaliach odkształcających sterowanie nadlatujących nieprzyjacielskich efektorów zakłócałby ich systemy elektroniczne .a co za tym zmieniał trajektorie lotu a nawet wyłączenie ich systemów

  7. rolnik

    a nie lepiej za 20 MLD zł kupić dużą działkę i na niej umieścić rakiety : 128 szt SM3 krótkiego zasiegu , 128 szt SM3 dalekiego zasięgu , 128 szt SM6 i 128 szt rakiet z NASAMS i do tego podpiąć radar ?

  8. ministrant

    u nas to norma że kupujemy najdroższe uzbrojenie , kupiliśmy śmigłowce po 65 mln euro , a Niemcy w 2014 kupiły NH90 po 50mln euro

    1. Witold

      NH90 jest bardzo drogi, ale offset kosztuje jeszcze więcej. Wyobraź sobie, że wraz z kubkiem lodów, kupujesz całą lodziarnię. "Dialogi techniczne" też kosztują.

    2. Gość

      To spójrz jakie wersje zakupili Niemcy zanim zaczniesz porównywać!

    3. Jaksar

      a wieszile z nich lata ? Większość stoi z usterkami w hangarach pozatym zapoznaj się najpierw z tym, jakie to śmigłowce i w jakiej wersji !

  9. Janek

    Niemcy wydadzą 16 mld zł., a Polska od 25 do 50. Brawo!!!

    1. HM

      Niemcy już wydali 16 mld zł na badania i rozwój, a jeszcze nie mają ani ukończonego systemu ani żadnej fizycznej baterii. Zobaczymy czy te kolejne 4mld euro nie zwiększą się do kolejnych 8.

  10. HM

    Zawsze mówiło się o 2 jednostkach ognia po 3 wyrzutnie. Czyli w sumie 6 wyrzutni w polskich bateriach. Albo trzymamy się klasycznej nomenklatury Patriota i mówimy o 16 bateriach po 3 wyrzutnie.

  11. rozczochrany

    "Tom" sam sobie odpowiedziałes dlaczego kombinuja by kupić Patriot a nie MEADS. Bo nie dało by się zrobić wału. Bo porównali bysmy za ile ten sam system kupiła armia niemiecka (10 baterii) a za ile armia polska (8 baterii). Nawet z uwzględnieniem przekazania technologii gdyby Polska za 8 baterii zapłaciła więcej niz Niemcy za 10 to smierdziało by to na kilometr korupcją. A tak to się powie, że to inny system, że potrzebne były modernizacje w celu dostosowania Patriot do polskich wymagań i stąd ta cena. Ktoś weźmie łapówkę a polski podatnik zapłaci więcej.

    1. BUBA

      Nie podobał się koledze Patriot PL Next Generation? Przecież tak profesjonalnie brzmi podobnie jak Advanced+. a jakie pojecie pojemne, wszystko da się tam zmieścić.

    2. Davien

      Panie rozczochrany zapłacilibysmy znacznie więcej za MEADS niz Niemcy bo oni ponieśli koszty opracowania systemu i to by się im musiało zwrócić. wieć daruj sobie bajki.Zawsze kraj macierzysty kupuje sprzęt znacznie taniej niz sprzedaje na eksport .

  12. amator

    Różnica między Meads a Patriot jest taka że Meads strzelało co najwyżej do kasztanów (a realne możliwości to kwestia przypuszczeń) natomiast Patriot strzelał wielokrotnie do realnych celów w realnych warunkach bojowych i to wielokrotnie niezwykle skutecznie nawet bez swoich 360 stopni. Czy tak będzie naparzał Meads? Tego najstarsi górale nie wiedza.

    1. Patriot to przestarzała droga chała

      Różnica jest taka że Patriot to przestarzały totalnie system, którego modernizacja wg audytu USA jest nieopłacalna, powstały pół wieku temu, którego koncepcja jest już totalnie przestarzała a MEADS jest systemem XXIw, ze wszystkimi wymaganymi obecnie możliwościami (mobilność itp.).

    2. Stach

      Nawet sceptyczni Górale wolą Mercedesa od Forda . Niemcy bardzo długo korzystali z Patriotów a jednak wybrali Meads , ciekaw jestem dlaczego?.

    3. antyagentura

      Takim debilnym argumentem uwalono już w Polsce bardzo dobry kontrakt na NT-D i wybrano F-16 zamiast tańszego, lepszego i bardziej perspektywicznego Gripena...

  13. AndyP

    Pewne jest tylko to że bogata Polska będzie samodzielnie (bo USA się wycofało) finansować rozwój Patriota...

    1. Courre de Moll

      Nie wycofało.

    2. Xe

      nie wycofało. nie powielaj kłamstw

  14. murison

    zapewniamy 150 proc ?

    1. Grzywa1989

      Może chodzi że 100% to sam system a dalsze 50% to offset?

  15. Cotozaróżnica.

    No i trzeba to wybrać, może z Bałtami, po cholerę był wybór Patriota ?

  16. olo

    ile bedzie w polskiej bateri wyrzutni rakiet bo mozrze byc od 4 do 6

  17. AS

    Wydaje się że Meads jest lepszym wyborem od Patriota.

    1. spr

      Wydaje się , że USA jest bardziej wiarygodnym sojusznikiem niż Niemcy, Francja i Włochy razem wzięte.

  18. Tom

    To bardzo ciekawe, Niemcy mają zapłacić za systemy MEADS ok. 4 mld euro za 10 baterii natomiast my za 8 baterii 40 mld zł. Rakiety użyte w systemach MEADS i Patriot są jak wiemy te same przy czym MEADS posiada dookólny radar, otwartą architekturę i jest w przeciwieństwie do Patriota mobilny, łatwy do przerzutu. Nie przemawia do mnie argument że chcemy kupić system amerykański bo przecież MEADS to również a może przede wszystkim Lockhed Martin. Dlaczego chcemy na system średniego zasiegu wydać kilkukrotność tego co na system o tych samych zdolnościach wydają Niemcy ????? O ofercie przemysłowej nawet nie wspominam ponieważ MEADS oferując że Polska będzie partnerem projektu przebija wszystko. Dziwna sprawa.

    1. kk

      a Niemcy przypadkiem nie wspolfinasowali tego projektu?

    2. HM

      Po pierwsze kupujemy 8 baterii po 2 jednostki ognia w każdej. Gdybyśmy stosowali nomenklaturę jak Niemcy albo Amerykanie to mówilibyśmy o 16 bateriach. Powtórzę, kupujemy 16 klasycznych baterii a to, że będą one parowane to już nasz pomysł. Po drugie Niemcy już wyłożyli gigantyczne pieniądze (ok 4mld euro bez żadnej fizycznej baterii) na powstanie systemu, dla nich już jest za późno żeby się wycofać. Po trzecie koszt naszego programu bierze się stąd, że zamierzamy wydać gigantyczne pieniądze na offset (tak offset się kupuje).

    3. vvv

      meads nie jest w 100% operacyjny i jeszcze dluga droga przed nim. oba systemy wykorzystuja rakiety pac-3mse a te 360` to jest tylko do momentu wyrycia celu bo wtexy radar jest kierunkowy i sie nie obraca. bateria baterii nie rowna i twoje szacowanie kosztów jest wysane z palca i wersje patriota jaka dostaniemy po 2020 bedzie z radarem 360` takim jakim wskazemy oraz bedzie miala otwarta arhiekture juz od 2018 bo to juz jest wprowadzane w usa

  19. f

    dziwne ale 150 procent

  20. Barburys

    TO RZECZYWIŚCIE MEGA CIEKAWE !!! MOŻE KTOŚ KOMPETENTNY WYJAŚNI TU NA FORUM NAM TE ZAWIŁOŚCI ?

  21. dk.

    A ile i czyjego dodają za to wojska ? W gotowości, na wschodnich granicach NATO ?