Izraelska amunicja programowalna dla polskich Leopardów?

Koncern IMI Systems  opracował i wdrożył do seryjnej produkcji amunicję 120 mm M339, odłamkowo-burząca typu HE-MP-T (High Explosive Multi-Purpose Tracered) zastępującą kilka typów amunicji używanych dotychczas w czołgach Sił Obronnych Izraela. Obecnie jest ona proponowana polskiemu przemysłowi do produkcji w ramach współpracy z myślą o wprowadzeniu na uzbrojenie polskich czołgów Leopard 2.

Czołg jako specjalna konstrukcja i zarazem taktyczny system walki na współczesnym polu bitwy musi radzić sobie z wieloma różnorodnymi wyzwaniami. Oprócz zadań związanych ze zwalczaniem wrogich wozów bojowych i przetrwaniem w walce (wobec zagrożeń ze strony zróżnicowanych systemów broni przeciwpancernej) jego rolą jest wsparcie zarówno żołnierzy jak i innego uzbrojenia czy systemów walki. Obecnie może on obezwładniać piechotę (jej przenośne systemy walki), niszczyć umocnienia polowe czy specjalnie przygotowane schrony, burzyć budynki lub inną infrastrukturę a nawet walczyć z systemami powietrznymi w zawisie.

Obecnie jednym z obszarów ważnych dla spełnienia wymagań współczesnego pola walki jest posiadanie amunicji odpowiedniej do realizacji stawianych przed czołgiem, zróżnicowanych zadań. Efektywne wypełnianie tych misji przez czołgi wymaga jednak optymalizacji wykorzystywanej amunicji, a także opracowania zupełnie nowych jej wzorów. Dzisiaj oprócz typowych pocisków przeciwpancernych (głównie podkalibrowych i kumulacyjnych), burzących, odłamkowych coraz częściej wprowadza się do eksploatacji amunicję uniwersalną, zarówno o charakterze przeciwpancernym jak i odłamkowym, z możliwością programowania działania w zależności od konkretnego celu. Nowe systemy umożliwiają m.in.:

-      pokonywanie podwójnych ścian żelbetonowych, drewniano-ziemnych przeszkód polowych czy innych improwizowanych fortyfikacji/osłon polowych (takie jak bunkry);

-      łamanie takich przeszkód w celu ułatwienia walki piechocie np. w terenie zurbanizowanym;

-      penetrację pancerzy średnio i lekko opancerzonych wozów bojowych;

-      rozbijanie przeszkód terenowych i zapór inżynieryjnych;

-      zwalczanie pododdziałów piechoty w terenie otwartym jak i znajdującej się za schronami i umocnieniami polowymi (na dystansach przekraczających możliwości skutecznego użycia przez nią własnej broni przeciwpancernej);

-      walkę ze statkami powietrznymi;

-      zwalczanie lekkich środków desantowych (kutry desantowe, poduszkowce, łodzie szturmowe itp.).

W amunicji opracowanej przez IMI Systems zastosowano głowicę typu HE o rozszerzonych możliwościach fragmentaryzacji. Oprócz tego M339 jest zaprojektowana z zachowaniem wymogów dotyczących bezpieczeństwa użycia i łatwości eksploatacji.

System programowania elektronicznego składa się z

1-    elektronicznego urządzenia w części nosowej pocisku,

2-     dodatkowego przewodowego łącza danych

3-     i wielozakresowego programowalnego elektronicznego zapalnika w podstawie głowicy, który umożliwia trzy podstawowe tryby pracy:

-      wybuchu pocisku w powietrzu nad powierzchnią ziemi z wytworzeniem gęstego obłoku fragmentów odłamków rażących cele tj. oddziały przeciw-czołgowe bądź piechoty wroga (Air Burst);

-      operacyjny z opóźnionym działaniem, podczas którego pocisk eksploduje po uprzednim spenetrowaniu celu ataku i rozprzestrzenieniu się dużej liczby odłamków (Point Detonation Delay);

-      natychmiastowego działania, podczas którego pocisk eksploduje zaraz po uderzeniu w cel, aby np. złamać ścianę (Point Detonation).

Tryb pracy i zakres ustawiany jest na zapalniku przez elektroniczny programowalny mechanizm lub bezpośrednio z systemu kierowania ogniem czołgu. M339 jest zgodna z obowiązującym w armiach NATO standardem STANAG 4385 (czyli dotyczącym amunicji 120x570 mm do armat czołgów podstawowych) oraz STANAG 4493. W praktyce oznacza to, że może być używana w czołgach klasy Leoparda 2 czy M1A1/A2 Abrams różnych wersji, w Izraelu jest wykorzystywana w czołgach rodziny Merkava.

Amunicja ta ma długość 984 mm, masę 26,7 kg, prędkość początkową 900 m/s (strzał z armaty o długości 44 kalibrów) a ciśnienie maksymalne w lufie podczas wystrzału wynosi 365 MPa. Efektywny zakres działania wynosi do 5000 metrów z dokładnością wynoszącą mniej niż 0,3 miliradianów.

Pocisk jest w stanie spenetrować podwójną ścianę żelbetonową o grubości 200 mm, przebić średniej grubości pancerz lekkiego transportera opancerzonego z zapewniając skuteczne rażenie za pancerzem czy pokryć odłamkami obszar o wymiarach 50x40 metrów w trybie Air Burst. Cechą amunicji M339 jest możliwość wyboru czasu detonacji, optymalnego z punktu widzenia porażenia danego celu bądź np. umożliwienia piechocie pokonania przeszkody.

Jako jeden z przykładowych celów, które mogą być zwalczane za pomocą amunicji tego typu wskazuje się bojowe wozy piechoty, takie jak BMP. Pociski mogą też zostać wykorzystane do penetrowania bocznych pancerzy czołgów, czy nawet zwalczania śmigłowców w zawisie. Mogą również służyć do zwalczania zakrytych (w tym stanowisk przeciwpancernych pocisków kierowanych).

Zakres temperatur użycia tej amunicji wynosi od - 40º do + 63ºC a przechowywania również od - 40ºC do + 52ºC. Sam pocisk ma masę 17,8 kg i zawiera 2,3 kg kruszącego materiału wybuchowego (IHE). Kontrolowana jednostka fragmentacji zawiera tysiące odłamków z wolframu i stali. Do wystrzelenia pocisku zastosowano proch typu M26 o masie 4,6 kg.

Dodatkowo, wdrożenie metody łączy danych do procesu programowania opracowanej przez IMI Systems, nie wymaga dokonywania specjalnych zmian w konstrukcji armaty czy jej zamka.

Amunicję przechowuje się i przewozi na specjalnych paletach zawierających 25 pojemników. Masa palety wynosi ok. 900 kg a wymiary 1230 x 990 x 1145 mm. Natomiast sam pojemnik metalowy ma masę 36 kg i wymiary 1230 x 196 x 196 mm (klasyfikacja zagrożeń 1.1E).

Pierwsza partia nowej amunicji została dostarczona do izraelskiej armii w 2012 r. w ramach pilnej potrzeby operacyjnej a następnie w latach 2013-2014 dostarczono jej kolejną partię.

Latem 2014 r. M339 był intensywnie eksploatowany przez pododdziały IDF w operacji “Protective Edge”. Jedno z najnowszych zamówień dla IDF dotyczy kilkudziesięciu tysięcy sztuk M339. Izraelczycy wskazują, że użycie pocisków M339 w połączeniu z efektywną amunicją przeciwpancerną daje załodze czołgu oprócz możliwości walki z bronią pancerną również możliwość realizacji związanych z konfliktami asymetrycznymi czy chociażby prowadzeniem działań w terenie zurbanizowanym. Podkreślają, że jednym z czynników, które wpłynęły na decyzję o wprowadzeniu M339 do użycia w Siłach Obronnych Izraela była uniwersalność tej amunicji. IMI Systems oferuje polskiemu przemysłowi wprowadzenie tej amunicji do produkcji w Polsce, na uzbrojenie czołgów Leopard 2, jest też liderem izraelskiej oferty w programie Homar.

Firma IMI Systems opracowuje również ten rodzaj amunicji HE-MP-T do armat kalibru 125 mm, używanych w czołgach konstrukcji radzieckiej/rosyjskiej typu T-72/80/90, który otrzymał oznaczenie M710.

Systemy amunicji programowalnej zapewniają minimalizację zagrożenia wobec ludności cywilnej w porównaniu do konwencjonalnego ostrzału artyleryjskiego czy ataku lotnictwa. Jej wdrażanie jest obecnie jednym z podstawowych kierunków rozwoju amunicji czołgowej. Obok Izraela, podobne zdolności są wprowadzane między innymi do wojsk wiodących państw NATO, jak Stany Zjednoczone czy Niemcy.