Nowa Kaledonia: Kontrowersje wokół referendum niepodległościowego

"Ta niegodziwa decyzja jest polityczną prowokacją i podważa jakąkolwiek możliwość dialogu na temat przyszłości kraju” – napisało w oświadczeniu Biuro Polityczne Palik, jednego z dwóch głównych oddziałów Frontu Narodowego i Socjalistycznego Wyzwolenia Kanaków (FLNKS), który wzywa do odroczenia referendum z powodu epidemii Covid-19.

"Opór państwa (...) może spowodować sytuację niebezpiecznego napięcia dla pokoju obywatelskiego” – ostrzegał dalej Palik, którego przywódca Paul Neaoutyine jest prezydentem prowincji Północnej. Wysoki Komisarz Republiki (Francuskiej) na Nowej Kaledonii Patrice Faure poinformował w piątek podczas oficjalnej wizyty w rządzonym przez separatystów rejonie, że rząd podjął decyzję o utrzymaniu terminu referendum w dniu 12 grudnia.

Referendum jest częścią trwającego od trzech dekad procesu dekolonizacji, mającego rozwiązać napięcia na archipelagu między opowiadającą się za pełną niezależnością rdzenną ludnością Kanaków a mieszkańcami pragnącymi utrzymania formalnych więzi z Francją. Grudniowe referendum niepodległościowe będzie ostatnim z trzech, na których przeprowadzenie do 2022 roku zezwala podpisane w 1998 r. porozumienie, zwane porozumieniem z Numei.

Niepodległościowe ugrupowanie FLNKS zapowiada, że nie weźmie udziału w referendum i nie uzna jego wyniku, twierdząc, że nie można "przeprowadzić uczciwej kampanii" i ludność Kanaków pogrążyła się w żałobie" – ponad 50 proc. ze 272 osób zmarłych to na Covid-19 to Kanakowie.

W ramach procesu dekolonizacji Porozumienia z Noumei z 1998 roku, który przewidywało przeprowadzenie trzech referendów, dwa odbyły się w latach 2018 i 2020, w wyniku czego niepodległość odrzucono większością 56,7 proc., a następnie 53,3 proc. głosów. W głosowaniu ws. niepodległości Nowej Kaledonii mogą brać udział tylko osoby wpisane na specjalną listę wyborczą, które muszą udowodnić swój nieprzerwany pobyt w regionie od co najmniej 31 grudnia 1994 r.

Położona w zachodniej części Pacyfiku Nowa Kaledonia stała się kolonią francuską w 1853 r.; od 1946 roku jest terytorium zamorskim Francji, a od 1998 roku jest też francuską "wspólnotą sui generis" o szerokiej autonomii. W gestii rządu francuskiego pozostają sprawy polityki zagranicznej i obrony. Rząd Francji reprezentuje wysoki komisarz mianowany przez prezydenta. Gospodarka Nowej Kaledonii jest w znacznej mierze uzależniona od otrzymywanych z Paryża subsydiów w wysokości ok. 1,3 mld euro rocznie. Opiera się także na eksporcie niklu (25 proc. światowego eksportu tego surowca, wykorzystywanego m.in. do produkcji baterii) i na turystyce.