Ośrodek szkolenia obsług systemów bezzałogowych statków powietrznych (OSOSBSP) powstał w 2014 r., kiedy do Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych (WSOSP) w Dęblinie zostali po raz pierwszy przyjęci kandydaci na przyszłych operatorów oraz pilotów dronów taktycznych oraz MALE - średniego pułapu oraz dużej autonomiczności (Medium Altitude, Long Endurance).

Zgodnie z przyjętym w Siłach Zbrojnych RP podziałem, w przypadku operatorów chodzi o osoby kierujące działaniem bezzałogowców o wadze do 150 kg. Natomiast piloci i operatorzy to są osoby kierujące dronami ważącymi więcej niż 150 kg. W przypadku większych bezzałogowców występuje już bowiem najczęściej podział zadań pomiędzy dwuosobową obsługą, a dron niewiele różni się od załogowych statków powietrznych.

Sześciu podchorążych przyjętych w 2014 r. już we wrześniu 2017 r. zakończyło szkolenie praktyczne na systemach bezzałogowych klasy mini i zdobyło pierwsze świadectwa kwalifikacji w wykonywaniu lotów na platformach samolotowych i wielowirnikowych poza zasięgiem wzroku. Jest to ich pierwszy etap szkolenia i na początku 2018 r. mają oni trafić do 12. Bazy Bezzałogowych Statków Powietrznych w Mirosławcu, gdzie dalej będą trenowani w tym zakresie.

Kolejny rocznik liczy już siedem osób, następny piętnastu, a od 2017 r. będzie to zawsze (zgodnie z obecnymi deklaracjami) około dwudziestu podchorążych. W przypadku żołnierzy zawodowych uczących się obsługi dronów o wadze do 150 kg w ramach szkolenia kursowego, to przez cały okres działania ośrodka (od 2014 r.) wyszkolono ich już ponad trzystu.

Zadania ośrodka szkolenia obsług systemów bezzałogowych statków powietrznych

Ośrodek szkolenia obsług systemów bezzałogowych statków powietrznych ma dwa główne zadania:

1. Kursowe szkolenie doskonalące żołnierzy zawodowych a w tym:

• kandydatów na operatorów i techników systemów bezzałogowych statków powietrznych (BSP) do 150 kg;
• kandydatów na instruktorów operatorów BSP do 150 kg i instruktorów pilotów - operatorów systemów BSP powyżej 150 kg;
• kandydatów na operatorów i techników Zestawów Sterowanych Manewrujących Celów Powietrznych (ZSMCP). Przy czym chodzi w tym przypadku zarówno o cele jednorazowego użytku (do których się bezpośrednio strzela) jak i o środki ciągnące rękaw-tarczę.

     2. Szkolenie specjalistyczne podchorążych i studentów cywilnych specjalności BSP w zakresie:

• zasad użycia, taktyki działania, procedur operacyjnych, budowy i eksploatacji systemów BSP;
• szkolenia praktycznego z użyciem symulatorów i trenażerów BSP;
• szkolenia praktycznego w powietrzu z użyciem systemów BSP.

Dodatkowym zadaniem OSOSBSP jest również:

• Prowadzenie egzaminów i wydawanie stosownych certyfikatów (licencji);
• Współudział w procesie nadawania i podwyższania klas kwalifikacyjnych dla podoficerów i szeregowych zawodowych jednostek BSP;
• Prowadzenie kursów dla dowódców misji BSP;
• Uczestniczenie w tworzeniu doktryn, procedur, norm i zasad realizacji zadań z użyciem systemów BSP w SZ RP;
• Opiniowanie instrukcji, regulaminów i innych dokumentów normatywnych związanych z funkcjonowaniem systemów BSP w SZ RP;
• Inicjowanie i organizacja połączonych szkoleń kompleksowych w oparciu o inne jednostki organizacyjne Sił Zbrojnych RP oraz zabezpieczenie jednostek BSP w niezbędne materiały szkoleniowe;
• Wznawianie aktualności operatorów na systemach BSP będących na wyposażeniu Ośrodka. Przyjęto bowiem zasadę wprowadzoną wcześniej w lotnictwie, że jeżeli pilot/operator dronu ma zbyt długą przerwę w lataniu, to trzeba takiego operatora „wznowić” (nie w każdej jednostce jest instruktor z uprawnieniami, który mógłby to zrobić).

Najogólniej rzecz biorąc Ośrodek wspiera WSOSP w Dęblinie w szkoleniu specjalistycznym z zakresu: zasad użycia dronów, taktyki działania, procedur operacyjnych, budowy, eksploatacji systemów, szkolenia praktycznego na symulatorach i trenażerach oraz szkolenia praktycznego w powietrzu na bezzałogowcach znajdujących się na wyposażeniu OSOSBSP.

By to wsparcie było formalnie możliwe, 8 maja 2017 roku Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego na podstawie ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. „Prawo lotnicze” wpisał OSOSBSP do rejestru podmiotów szkolących dając Ośrodkowi uprawnienia do szkolenia teoretycznego i praktycznego pozwalającego na uzyskanie:

• świadectwa kwalifikacji operatora bezzałogowego statku powietrznego używanego w celach innych niż rekreacyjne i sportowe;
• uprawnienia podstawowego do wykonywania lotów jedynie w zasięgu wzroku operatora (VLOS);
• uprawnienia podstawowego do wykonywania lotów w zasięgu i poza zasięgiem wzroku operatora (BVLOS).
• uprawnienia instruktora (UAVO) – INS.

Szkolenia i kursy realizowane w Ośrodku OSOSBSP

Baza szkoleniowa, uprawnienia instruktorskie kadry oraz odpowiednie dopuszczenia pozwalają Ośrodkowi OSOSBSP w Dęblinie nadawać żołnierzom zawodowym (i nie tylko):

• Świadectwo kwalifikacji Operatora UAVO;
• Uprawnienie podstawowe do wykonywania lotów w zasięgu wzroku operatora VLOS;
• Uprawnienie podstawowe do wykonywania lotów w zasięgu i poza zasięgiem wzroku operatora BVLOS;
• Uprawnienie dodatkowe na bezzałogowe samoloty UAV (A) lżejsze niż 25 kg;
• Uprawnienie dodatkowe na bezzałogowe wielowirnikowce UAV (MR) lżejsze niż 25 kg;
• Uprawnienie dodatkowe instruktorskie INS.

W ramach szkolenia resortowego nadawane są dodatkowo specjalności: operatora lub technika BSP i operatorów celów powietrznych oraz nadawane są świadectwa kwalifikacji operatorów bezzałogowych samolotów lub bezzałogowych wielowirnikowców (w obu przypadkach dla dronów lżejszych niż 25 kg).

Sam model szkolenia jest podobny zarówno w odniesieniu do operatorów, jak i techników. Najpierw przeprowadzana jest więc selekcja, potem odbywa się szkolenie podstawowe, szkolenie na typie, kurs w jednostce oraz szkolenie doskonalące.

Baza sprzętowa OSOSBSP

Po założeniu specjalistycznego Ośrodka w WSOSP w Dęblinie powstała tak naprawdę największa baza szkoleniowych operatorów, pilotów i techników dronów w Polsce. Przy czym zorganizowano tam zarówno zestaw symulatorów i trenażerów, jak i faktycznych dronów – wykorzystywanych na finalnym etapie szkolenia.

W Dęblinie stworzono m.in.:

• dwunastostanowiskowy symulator oparty o oprogramowanie VBS3 („wirtualnego pola walki”), pozwalający na tworzenie różnych scenariuszy działań, realizowanie ćwiczenia w zakresie koordynacji całego systemu, itd.;

• symulator proceduralny UAV, który jest wykorzystywany w procesie kształcenia podchorążych na przyszłe systemy taktyczne i systemy MALE;

• Dwustanowiskowy symulator RC Aerofly RC7 do szkolenia najprostszych dronów sterowanych radiowo;
• Jeden trenażer Micro Falcon;
• Trzy trenażery do szkolenia operatorów bezzałogowców  FlyEye.

Jak na razie Ośrodek OSOSBSP wykorzystuje do praktycznego szkolenia trzy rodzaje bezzałogowych samolotów:

• Jeden system FlyEye z trzema bezzałogowcami;
• Trzy systemy Micro Falcon, każdy z trzema bezzałogowcami, stacją kierowania i kontroli oraz trenażerem;
• Dwa systemy Neox, każdy z trzema bezzałogowcami.

Szkolenie jest dodatkowo prowadzone na bezzałogowych pionowzlotach. Ośrodek wykorzystuje w tym celu:

• dwa wojskowe systemy AtraxM opracowane przez ITWL;
• trzy systemy komercyjne Tarot;
• jeden system DJI Fantom.

Dla zabezpieczenia operatorów i techników Zestawów ZSMCP Dęblin posiada dodatkowo pięć celów powietrznych typu Komar, dziesięć typu Szerszeń oraz dwa typu RC Trainer (RC Trainer to w rzeczywistości zdalnie sterowany model samolot).

Przedstawiciele ośrodka wyraźnie zaznaczają, że nie prowadzą komercyjnej działalności w szkoleniu pilotów dronów, ponieważ nie są konkurencyjni. Drony wykorzystywane w Dęblinie są bowiem sprzętem bardzo drogim, wartym miliony złotych, dodatkowo z kosztownym ubezpieczeniem.

Przekłada się to jednak na większe możliwości bezzałogowców. Przykładowo drony Micro Falcon (o masie startowej 5 kg) są napędzane silnikiem elektrycznym i mogą wykonywać loty w promieniu 15 km od stacji kierowania i kontroli na pułapie do 500 metrów przebywając w powietrzu maksymalnie przez ponad trzy godziny. Ich głowica optoelektroniczna pozwala na działanie zarówno w dzień, jak i w nocy.

Nie można  więc wojskowych systemów bezzałogowych porównywać to tych urządzeń, które można kupić w sklepie za kilka, lub kilkanaście tysięcy złotych. Dęblin ma jednak ambicję, by stać się centrum szkoleniowym również dla niewojskowych służb porządku publicznego. Czeka również na nowe, większe drony by uruchomić również kursy dla operatorów/pilotów dedykowanych dla tego właśnie sprzętu.