Aktywna ochrona dla T-72 i T-90. Nowa wersja Areny

Według agencji TASS „Kонструкторское Бюро Mашиностроения” (KБM) z Tuły wraz z Urałwagonzawod z Niżnego Tagiła otrzymały umowę dotyczącą instalacji nowego systemu ochrony aktywnej na najnowszych czołgach eksploatowanych w Rosji.

Według specjalistów z KБM nowy model Areny korzysta, przede wszystkim, z doświadczeń z walk prowadzonych na Bliskim Wschodzie. Możliwości amerykańskiego sprzętu (choć nie tylko), taktyka użycia różnych zestawów ppk (czy innej broni przeciwpancernej) oraz taktyka użycia samych pojazdów pancernych wykazały, że możliwości obecnych ASOP opracowanych w ZSSR/Rosji są niewystarczające wobec różnych zagrożeń. Z drugiej strony z przeprowadzonych analiz wynika, że sam system osłony biernej/pasywnej (nowoczesny pancerz warstwowy, wzmocniony modułami dodatkowymi jak np. Kontakt czy Relikt) nie jest obecnie w stanie zapewnić skutecznej ochrony w takim stopniu, by - biorąc pod uwagę różne możliwe systemy przeciwpancerne i formy ataku z ich użyciem - dać wysokie prawdopodobieństwo przetrwania załogi i samej maszyny na polu walki.

Czytaj też: Broń przeciwpancerna w Syrii. "Pociski z USA, Rosji, Europy, Chin, Iranu...".

O dużym znaczeniu podjętych prac modernizacyjnych świadczy dwukrotna wizyta dowódcy Wojsk Lądowych gen. płk. Olega Saljukowa w KБM. Konstruktorzy podkreślają, że już wcześniej kilkukrotne modernizowano ten system, ale Arena-M to zupełnie nowy system ochrony.

Większość państw przygotowujących wymagania wobec ASOP stara się je utajnić. Związane jest to z możliwością wprowadzenia przez potencjalnego przeciwnika systemów uzbrojenia zdolnych je pokonać lub wypracowaniem metod zapewniających skuteczne obejście możliwości systemu ochrony.

Rosyjski ASOP Arena jest aktywnym systemem typu „hard-kill” składającym  się z  wielofunkcyjnego radaru o wysokiej odporności na zakłócenia (przeznaczonego do wykrywania i śledzenia zagrożeń), oraz specjalnych antypocisków o dużej prędkości, rozmieszczonych na całym obwodzie wieży czołgu w specjalnych zasobnikach/wyrzutniach. Ten ASOP jest zintegrowany z systemami zarządzania wozem bojowym oraz wkomponowany w całkowity system jego ochrony.

Dokładna budowa tego kompleksu nie jest znana, ale przeciwpocisk najprawdopodobniej składa się z wkładki zakrytej lekką osłoną i jest obracany w kierunku zagrożenia po wystrzeleniu. W stanie gotowości wkładka jest prawdopodobnie zlokalizowana na jego górnej powierzchni.

Pomimo ujawnienia ASOP Arena oraz przeznaczenia go na eksport, nie był  on w ZSSR/Rosji traktowany jako najbardziej perspektywiczny. Oceniany był wówczas jako gorszy niż Drozd-2 (którego wersją rozwojową jest Afganit) czy Zasłona/Dożda.

Jedną z wad pierwszych wersji Areny (również innych ówczesnych ASOP) był brak możliwości zwalczania pocisków atakujących z górnej półsfery (tzw. top attack).

Afganit prawdopodobnie od podstaw był projektowany jako zdolny do walki z pociskami atakującymi z górnej półsfery - przynajmniej tak podają źródła rosyjskie. Do końca nie wiadomo jest, czy przeciwpocisk zwalcza zagrożenie poprzez wytworzenie w jego obszarze podpocisków o pewnej gęstości czy samym podmuchem eksplozji.  Pojawiały się twierdzenia, że przeciwpocisk wykorzystuje ładunek EFP (czy MEFP lub nawet EFA). Wszystko to stoi w sprzeczności z deklarowanymi możliwości samego Afganita co do zwalczania zarówno przeciwpancernych pocisków kierowanych, pocisków wystrzeliwanych z ręcznych wyrzutni przeciwpancernych, min kierowanych z ładunkiem EFP czy pocisków podkalibrowych.

Czytaj też: Zwycięstwo w walce pocisku z pancerzem? Aktywne Systemy Ochrony Pojazdów.

Małe zbitki EFP są bardzo poważnym zagrożeniem dla pocisku typu APFSDS. Przy odpowiednim kącie EFP o średnicy 25 mm i masie 75 g może połamać rdzeń. Ale podmuch eksplozji już takiego zagrożenia nie spowoduje. System ten ma również niewielkie możliwości w zwalczaniu min kierunkowych z ładunkiem EFP.

Wydaje się jednak, że Afganit zapewnia możliwość obrony pojazdu tylko w wybranym sektorze (w tym przypadku kąt w azymucie to ok. ± 60^o czasami określany na maksymalnie ± 100^o). Ten typ ASOP ze względu na tzw. punkt przechwycenia (ang. Intercept Point - IP) działa w odległościach od 2 do  30 m od bronionego pojazdu i posiada czas reakcji powyżej 1 ms. Jego anteny  służą jako elementy wykrywania nadlatujących pocisków (oraz wspomagają użycie multispektralnych granatów systemu a także prawdopodobnie jako element walki radioelekronicznej – zakłócania naprowadzania nadlatujących pocisków), chociaż niektóre opinie dają im dodatkową funkcję emiterów elektromagnetycznych służących do prowadzenia walki radioelektronicznej.

Arena-M raczej wykorzystuje przeciwpocisk generujący „chmurę” podpocisków. Jest to system, w którym punktu przechwycenia wynosi od 2 do 30 metrów a sam system ma czas reakcji określony w milisekundach. Główna modyfikacja poszła zapewnie w kierunku zwalczania pocisków atakujących z górnej półsfery. Istnieją techniczne możliwości dostosowania tego systemu do takiej roli. Poza tym ten ASOP można łatwo zintegrować z rodziną czołgów T-72/T-90, jednak jego możliwości zwalczania min kierunkowych z ładunkiem EFP są niewielkie.

Sami Rosjanie mogą przetestować w warunkach bojowych nową Arene-M bez obawy konsekwencji utraty tajemnic jej konstrukcji, a jednocześnie „bezpiecznie” wprowadzać zdobyte dane w modyfikowanym Afganicie.