System zarządzania własnością intelektualną w MON opóźniony

Minister powołuje zespół zadaniowy

16 marca 2015 r. decyzją Nr 74/MON szef resortu obrony powołał zespół do opracowania systemu zarządzania prawami własności intelektualnej (PWI) w resorcie obrony narodowej. Dla wyjaśnienia warto wskazać, że do PWI można ogólnie zaliczyć prawo autorskie regulujące m.in. problematykę udzielania licencji i własność przemysłową obejmującą w szczególności ochronę patentową. Przewodniczącym zespołu został zastępca szefa Inspektoratu Implementacji Innowacyjnych Technologii Obronnych (I3TO). Na zastępcę przewodniczącego szef resortu wyznaczył zastępcę Dyrektora Departamentu Nauki i Szkolnictwa Wojskowego MON. Członkami zespołu zostali również przedstawiciele Departamentu Polityki Zbrojeniowej MON i Inspektoratu Uzbrojenia.

Zadania zespołu

Minister postawił przed nowym zespołem zadanie polegające na dokonaniu analizy obecnych uwarunkowań prawnych i organizacyjnych w zakresie zabezpieczenia, zarządzania i wykorzystania PWI w obszarze zainteresowania resortu. Na tej podstawie zespół miał opracować koncepcję systemu zarządzania PWI w MON, a konkretnie:

a)    zaproponować rozwiązania organizacyjne oraz

b)    przygotować procedury planowania i zarządzania środkami finansowymi przeznaczonymi na pozyskiwanie i utrzymywanie praw wyłącznych będących w gestii MON.

Finalnie zespół miał opracować projekt decyzji Ministra Obrony Narodowej w sprawie organizacji i funkcjonowania systemu zarządzania PWI w resorcie obrony narodowej.

Decyzja szefa resortu nałożyła na przewodniczącego zespołu szereg obowiązków organizacyjnych. Odpowiadał m.in. za terminowe wykonywanie zadań oraz merytoryczną zawartość opracowanych dokumentów. Co istotne, przewodniczący miał obowiązek przedłożyć ministrowi, za pośrednictwem sekretarza stanu w MON, koncepcję zarządzania PWI w resorcie obrony narodowej, w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie decyzji, a więc najpóźniej do 16 czerwca 2015 r. Następnie w terminie 6 miesięcy od dnia akceptacji przedłożonej koncepcji przewodniczący miał za zadanie zaprezentować projekt aktu prawnego w postaci decyzji Ministra Obrony Narodowej w sprawie organizacji i funkcjonowania systemu zarządzania prawami własności intelektualnej w resorcie obrony narodowej. Dzień ogłoszenia tej decyzji w dzienniku urzędowym Ministra Obrony Narodowej został oznaczony jako dzień zakończenia prac zespołu zadaniowego. 

I3TO przejmuje kompetencje zespołu zadaniowego

2 maja 2016 r. szef resortu obrony wydał decyzję Nr 139/MON w sprawie opracowania systemu zarządzania prawami własności intelektualnej w resorcie obrony narodowej przez Inspektorat Implementacji Innowacyjnych Technologii Obronnych. Wymieniony akt prawny uchylił wskazaną wyżej decyzję Nr 74/MON. W myśl nowej regulacji to szef I3TO, a nie zespół zadaniowy, opracuje i uzgodni projekt decyzji szefa MON w sprawie organizacji i funkcjonowania systemu zarządzania PWI w resorcie obrony narodowej. Decyzja została wydana niedługo po tym, jak szefem I3TO został płk dr hab. inż. Sławomir Augustyn, który objął kierownictwo Inspektoratem w kwietniu 2016 r. Minister zobowiązał go do przedstawienia projektu decyzji do akceptacji za pośrednictwem Sekretarza Stanu w MON w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie decyzji, tj. najpóźniej do 5 listopada 2016 r.

Decyzja nie sprecyzowała, co ma się stać z dotychczas funkcjonującym zespołem zadaniowym. Można przyjąć, że został rozwiązany, a efekty jego prac zostały przekazane szefowi I3TO. Taki wniosek można wysnuć na podstawie treści decyzji Nr 139/MON, która stanowi, że dyrektorzy (szefowie) komórek i jednostek organizacyjnych resortu obrony narodowej, w zakresie swojej właściwości, udzielą szefowi I3TO niezbędnej pomocy w realizacji zadań wynikających z decyzji.

Prace nad systemem zarządzania PWI są opóźnione

Mimo zbliżającego się terminu przedstawienia projektu decyzji dotyczącej systemu zarządzania PWI do akceptacji szefa MON w październiku 2016 r. I3TO poinformował, że prace nad projektem decyzji są kontynuowane, a termin ich zakończenia jest uzależniony od ostatecznych zapisów dotyczących obszaru praw własności intelektualnej zawartych w projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw określających warunki prowadzenia działalności innowacyjnej. I3TO wskazał, że termin wypracowania rozwiązań resortowych w obszarze systemu zarządzania PWI zostanie skorelowany z wejściem w życie ustawy. W ocenie Inspektoratu decyzja Ministra Obrony Narodowej w przedmiotowej sprawie wejdzie w życie w maju 2017 r.

O tym, że przedmiotowe prace nadal trwają informował również szef I3TO w trakcie posiedzenia sejmowej Komisji Obrony Narodowej (nr 40) dotyczącego informacji Ministra Obrony Narodowej na temat systemu ochrony myśli technologicznej i technologii innowacyjnych na potrzeby pozyskiwanego sprzętu wojskowego dla Sił Zbrojnych RP, które odbyło się 3 listopada 2016 r. Szef I3TO podkreślił, że system zarządzania PWI jest opracowywany we współpracy z Departamentem Nauki i Szkolnictwa Wojskowego MON oraz Departamentem Polityki Zbrojeniowej MON. Na marginesie można dodać, że płk Augustyn poinformował w trakcie posiedzenia Komisji, że w I3TO trwają prace nad strategią rozwoju nowych technologii dla zdolności operacyjnych Sił Zbrojnych RP na 25-35 lat.

Powyższe wskazuje, że wymogi wynikające z decyzji Nr 139/MON co do terminu przedstawienia projektu decyzji w sprawie organizacji i funkcjonowania systemu zarządzania PWI w resorcie obrony narodowej nie zostaną dochowane, a opóźnienie sięgnie kilku miesięcy.

Prezydent podpisuje ustawę z 4 listopada 2016 r. o zmianie niektórych ustaw określających warunki prowadzenia działalności innowacyjnej

23 listopada 2016 r. prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę z 4 listopada 2016 r. o zmianie niektórych ustaw określających warunki prowadzenia działalności innowacyjnej. Ustawa ma wejść w życie w terminie 30 dni od jej ogłoszenia z wyjątkiem wybranych przepisów, które mają wejść w życie 1 stycznia 2017 r. Ogłoszenie ustawy nastąpiło 30 listopada 2016 r., zatem wszystkie przepisy wejdą w życie w jednym czasie. Na gruncie tego aktu prawnego doszło m.in. do korzystnej dla przedsiębiorców zmiany art. 32 ustawy z 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju. Polega ona na tym, że właścicielem wynalazku, wzoru użytkowego lub wzoru przemysłowego oraz autorskich praw majątkowych powstałych w wyniku wykonania projektu dotyczącego badań naukowych lub prac rozwojowych na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa, finansowanych przez NCBiR, jest Skarb Państwa reprezentowany przez podmiot wskazany w umowie o wykonanie i finansowanie projektu, jeżeli umowa ta tak stanowi. Wcześniej właścicielem wskazanych praw był automatycznie Skarb Państwa, a umowa pomiędzy NCBiR a danym przedsiębiorcą nie mogła przewidywać żadnego rozwiązania alternatywnego. Zniechęcało to firmy do starania się o środki publiczne z uwagi na utratę kontroli nad opracowanymi rozwiązaniami technicznymi, mimo często znacznego finansowego wkładu własnego w proces badawczo-rozwojowy.

Podsumowanie

System zarządzania prawami własności intelektualnej w resorcie obrony narodowej zostanie przyjęty najprawdopodobniej w maju 2017 r. Oznacza to wielomiesięczne opóźnienie w stosunku do wymogów wynikających z treści decyzji Nr 139/MON. Uchwalenie przez Sejm z 4 listopada 2016 r. o zmianie niektórych ustaw określających warunki prowadzenia działalności innowacyjnej może jednak przyczynić się do szybszej finalizacji prac przez I3TO. Posługiwanie się przez resort obrony spójnym systemem zarzadzania PWI jest istotne z punktu widzenia należytego zabezpieczenia interesów Skarbu Państwa w obszarze kluczowym dla bezpieczeństwa państwa jakim jest obrona narodowa. Realizowany Program Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych RP na lata 2017-2022 przewiduje pozyskanie wielu rodzajów uzbrojenia od krajowych i zagranicznych dostawców, a dzięki systemowi zarządzania PWI resortowi obrony łatwiej będzie zadbać o bezpieczeństwo dostaw oraz możliwości rozwijania zakupionego sprzętu wojskowego w kraju. To samo odnosi się do projektowej przez I3TO strategii rozwoju nowych technologii dla zdolności operacyjnych Sił Zbrojnych RP na 25-35 lat.

Wojciech Pawłuszko