Kryzys ukraiński – nowe zagrożenia

Kołowe transportery opancerzone bardzo często są uważane za broń sprawdzającą się jedynie w działaniach ekspedycyjnych, takich jak w Afganistanie i Iraku. W konfliktach, które uważano za najbardziej prawdopodobne na europejskim teatrze działań za najefektywniejsze uznawano natomiast czołgi oraz bojowe wozy piechoty.

Przebieg aneksji Krymu był pierwszym, widocznym sygnałem, że sytuacja się zmienia. Jak się okazało Rosji wystarczyło do zajęcia półwyspu 10 000 żołnierzy. Najcięższymi pojazdami bojowymi rosyjskiej armii były kołowe transportery piechoty BTR-80 i ich wersje rozwojowe. Oddziały ukraińskie natomiast wyeliminowano blokując je w stałych miejscach dyslokacji – w portach, bazach i na lotniskach.

Działania wojenne na wschodniej Ukrainie już wyraźnie pokazały, że do opanowania obcego terytorium nie są niezbędne zmasowane uderzenia czołgów i bojowych wozów piechoty. Wystarczy tylko zająć bardzo precyzyjnie określone punkty i kontrolować linie komunikacyjne. Liczebność wojska nie ma tu już dużego znaczenia, ponieważ odpowiednio rozstawieni obserwatorzy koordynujący działania artylerii są o wiele bardziej skuteczni niż barykady i zapory drogowe. Przestały być również ważne umocnione linie obronne, ponieważ przeciwnik często nie działa po to by zająć teren, ale po prostu by go kontrolować lub destabilizować – np. oddziałami dywersyjnymi.

Działania terrorystyczne i asymetryczne a działania wojenne

Sposób działania Rosji na wschodzie Ukrainy czeka jeszcze na poważną i fachową analizę, ale już teraz widać, że zatarła się w nich granica pomiędzy walką z grupami bandyckimi, terrorystycznymi i partyzanckimi a standardowymi działaniami bojowymi. By wyeliminować zagrożenie pojawiające się w coraz to nowych miejscach potrzebne są bardzo szybkie środki transportu dla żołnierzy, które działałyby w oparciu o utwardzone szlaki komunikacyjne (co w pewnym stopniu ogranicza możliwość wykorzystania pojazdów gąsienicowych).

W takich warunkach kluczową rolę odgrywa świadomość sytuacyjna (jak najbardziej realny obraz sytuacji), mobilność, opancerzenie oraz siła ognia. Kołowe transportery opancerzone są do takich działań idealnym środkiem, ale często jest ich za mało i są zbyt duże, by je stosować w każdej sytuacji. Dlatego dobrym rozwiązaniem wydają się być pojazdy wcześniej zarezerwowane tylko dla wojsk specjalnych – niewielkie, najczęściej czterokołowe, lekkie, opancerzone i dobrze uzbrojone pojazdy rozpoznawcze. Charakteryzują się one m.in. mobilnością (prędkość i zwrotność w połączeniu z dużą autonomicznością) oraz uniwersalnością (mogą być one stosowane do rozpoznania, transportu oraz do walki).

Uzyskanie przewagi ogniowej nad przeciwnikiem działającym często z zaskoczenia i z wykorzystaniem metod partyzanckich ogranicza możliwość stosowania ręcznie sterowanego uzbrojenia (gdzie strzelec jest zabezpieczony tylko osłonami balistycznymi), a wymaga użycia zdalnie sterowanych systemów wieżowych, które poza swoimi możliwościami bojowymi muszą się charakteryzować również lekkością (poniżej 1000 kg) i kompaktowością. Tylko wtedy bowiem będzie je można zastosować na niewielkich pojazdach i to takich, które wcześniej nie były przewidziane do montażu wież.

CPWS - lekka wieża dla lekkich pojazdów

Wieża CPWS (Cockerill Protected Weapon Station) jest prawdopodobnie najlżejszym (masa poniżej jednej tony) rozwiązaniem tej klasy na świecie. Może ona być używana także na pojazdach o masie poniżej 6 ton, zapewniając siłę ognia zbliżoną do większości klasycznych bojowych wozów piechoty. Jest to system modułowy, który z łatwością można przystosować do całej gamy armat małego kalibru od 20 do 30 mm. Jak dotąd skompletowano m.in.:

• wieżę Cockerill CPWS 30 (wykorzystującą automatyczną armatę ZTM-1, strzelającą amunicją 30 mm x 165 mm), którą zamontowano na ukraińskich transporterach BTR-3E (8x8);
• system Cockerill CPWS 25 (wykorzystujący działko ATK M242 strzelające amunicją 25 mm x 137 mm), który zainstalowano na wozach VAB Mk3 (6x6);
• wieżę Cockerill CPWS 30 (wykorzystującą działko ATK M230LF strzelające amunicją 30 mm x 113 mm), którą zamontowano na opancerzonych, lekkich pojazdach CRAB (4x4).

W CPWS można również bez problemu zastosować np. działka firmy Nexter lub Oerlikon. Możliwości bojowe tego systemu wieżowego mogą zostać dodatkowo rozszerzone poprzez zamontowanie współosiowo z armatą małokalibrowego karabinu maszynowego 7,62 mm oraz np. wyrzutni granatów dymnych (66 mm, 76 mm…).

Wieża jest kompletnym systemem, który po zamontowaniu wymaga jedynie podłączenia zasilania i okablowania łączącego ją z pulpitem sterującym. Posiada też własny zapas amunicji (standardowo to 150 sztuk), który może być uzupełniany z wnętrza pojazdu. W zależności od zastosowanego działka naboje mogą być dostarczane dwutorowo, co pozwala w czasie strzelania na wybór co najmniej dwóch rodzajów pocisków. Od armaty zależy również możliwy kąt podniesienia lufy w elewacji, ale docelowo jest to od -10° do +60°. Instalacja wieży w znikomym stopniu ingeruje we wnętrze pojazdu, zatem w dyspozycji użytkowników pozostaje jego normalna przestrzeń ładunkowa.

Wieża posiada własny, w pełni stabilizowany cyfrowy system kierowania ogniem, który w zależności od zamówienia może być wyposażony w zestaw kamer telewizyjnych, kamerę termowizyjną oraz dalmierz laserowy. Układ celowniczy zapewnia operatorowi widok panoramiczny 360° niezależnie od położenia wieży.

Jest ona zdalnie sterowana przez jednego strzelca z wnętrza pojazdu za pomocą pulpitu operatorskiego wyposażonego w klawiaturę, joystick oraz monitor z obrazem kamer głowicy optoelektronicznej. Wraz z systemem obserwacji działko automatycznie nakierowuje się na cel po jego oznaczeniu, natomiast komputer balistyczny zapewnia bardzo wysokie prawdopodobieństwo trafienia - także podczas strzelania w ruchu (wykorzystując w tym celu dane m.in. z dalmierza laserowego). Możliwe jest przy tym zwalczanie wolnolecących celów powietrznych.

Istotną zaletą lekkiej wieży CPWS jest ukrycie za pancerzem całego systemu, co odróżnia go od innych, najczęściej odsłoniętych, zdalnie sterowanych stanowisk uzbrojenia. Założeniem konstruktorów była więc nie tylko ochrona załogi, ale również samego działka. Osłonę balistyczną zapewnia zarówno kształt, jak i materiał z jakiego zbudowano system wieżowy. Stopień ochrony można jeszcze zwiększyć (do poziomu 4 według STANAG 4569) poprzez instalację dodatkowych osłon.