US Army Europe cofa wcześniejsze deklaracje ws. lokalizacji brygady artylerii

W przesłanym Defence24.pl w sobotę 23 września oświadczeniu major Mark Miller z US Army Europe stwierdził, że przekazany przez niego w poniedziałek 18 września komunikat o treści: „Ocena za potencjalnym wzrostem (potencjału – red.) w Europie w odniesieniu do jednostek wymienionych wyżej, byłaby stałym dodatkiem do teatru europejskiego, a nie (opartym – red.) o jednostki rotacyjne. Z tego powodu, nie mogłyby one być zlokalizowane w Polsce, gdyż stanowiłoby to złamanie aktu stanowiącego NATO-Rosja” zawierał błędne informacje.

Major Miller wyjaśnił, że na razie jest zbyt wcześnie, aby określać lokalizację planowanych do sformowania jednostek. W skorygowanym oświadczeniu stwierdził: „Potencjalny wzrost, który podlega ocenie (dodatkowe jednostki, w tym bataliony MLRS, brane pod uwagę do sformowania – red.), jest planowany do implementacji poprzez wykorzystanie bieżących / istniejących instalacji Stanów Zjednoczonych w Europie. Ostateczna ocena, dotycząca rozmieszczenia nowych jednostek zostanie przeprowadzona po otrzymaniu zgody na zmianę struktur sił zbrojnych poza granicami Stanów Zjednoczonych (Overseas Forces Structure Change)."

Zgodnie z informacjami przekazanymi 23 września przez US Army Europe ostateczne decyzje dotyczące lokalizacji nowych jednostek USA w Europie będą podejmowane dopiero po uzyskaniu zgody Biura Sekretarza Obrony na zmianę struktur wojsk stacjonujących poza granicami Stanów Zjednoczonych, jak i po rozmowach z państwami przyjmującymi. Wstępnie planuje się wykorzystanie w tym celu istniejących instalacji USA w Europie (większość z nich jest na zachodzie kontynentu), ale ostateczne decyzje będą podejmowane po uzyskaniu odpowiednich zgód zwierzchników, w tym decydentów politycznych. 

Jak na razie wiadomo więc jedynie, że wojska lądowe USA planują rozmieszczenie na stałe na Starym Kontynencie nowej brygady artylerii rakietowej, dwóch batalionów MLRS, a także batalionu obrony przeciwlotniczej krótkiego zasięgu (zapewne z wyrzutniami Avenger) jak i kompanii materiałów pędnych i smarów (Petroleum Oil and Lubricants). Te zalecenia są formalnymi rekomendacjami Departamentu Dowództwa Armii USA. Ostateczne decyzje w tym zakresie muszą zostać zaakceptowane przez Biuro Sekretarza Obrony, jak i państwa przyjmujące.

Formowanie wszystkich jednostek wymienionych wyżej (…) oczekuje na zgodę Departamentu Obrony na OFSC. Następnie musi przejść przez proces notyfikacji i wyrażania zgody Państwa Przyjmującego (Host Nation). Wcześniej przerzut personelu i sprzętu na teatr europejski nie może mieć miejsca

Do chwili obecnej wzmocnienie wojsk amerykańskich w Europie odbywało się przede wszystkim przez czasowe przemieszczanie jednostek bazujących na stałe w USA na zasadzie rotacyjnej (np. brygad pancernych, brygad lotnictwa wojsk lądowych, czy pododdziałów logistycznych), podobnie o struktury 4. Dywizji bazującej na stałe w Stanach Zjednoczonych opiera się Mission Command Element – dowództwo szczebla dywizyjnego przeniesione niedawno do Poznania.

Inną metodą było (i jest) czasowe przemieszczanie jednostek bazujących na zachodzie kontynentu na wschodnią flankę (np. elementy 2. Pułku Kawalerii stanowiące podstawę grupy batalionowej NATO stacjonującej w Orzyszu). Natomiast Amerykanie nie planowali formowania stacjonujących na stałe, nowych jednostek w Europie – między innymi dlatego, że liczebność US Army była redukowana, co uległo zmianie dopiero wraz z przyjęciem budżetu na rok fiskalny 2017 (będącego podstawą dla rekomendacji ws. sformowania dodatkowych jednostek artylerii i OPL w Europie).

Z kolei Zapisy Aktu Stanowiącego NATO-Rosja z 1997 roku i stopień ich wdrażania po rosyjskiej aneksji Krymu są przedmiotem dyskusji wśród sojuszników. Sojusz deklarował bowiem powstrzymanie się od stałego stacjonowania „znacznych sił bojowych” na terytorium nowych państw członkowskich „w obecnym i przewidywalnym środowisku bezpieczeństwa”. Większość komentatorów jest zgodna, że Rosja złamała zapisy Aktu Stanowiącego. Przykładowo, podczas sierpniowej wizyty na Ukrainie sekretarz obrony gen. James Mattis stwierdził, że Rosja nie przestrzega ani litery, ani ducha wynikających z nich zobowiązań międzynarodowych.

Część krajów członkowskich NATO, w tym między innymi Niemcy (a także inne państwa na zachodzie kontynentu) domagają się w dalszym ciągu dochowania zobowiązania powstrzymania się od stałego stacjonowania bojowych jednostek na wschodniej flance, z uwagi na chęć deeskalacji sytuacji. Sojusznicy ci natomiast dopuszczają rozmieszczanie bojowych jednostek o charakterze rotacyjnym (przykładem jest grupa batalionowa dowodzona przez Niemcy na Litwie), co jest jakościową zmianą w stosunku do stanu sprzed szczytu NATO w Warszawie.

Z drugiej jednak strony, władze krajów bezpośrednio zagrożonych przez Rosję, w tym Polski, domagają się jeszcze istotniejszego zwiększenia obecności wojskowej NATO (i USA) na wschodniej flance. Podczas niedawnej wizyty w USA, w trakcie CEPA Forum o dodatkową obecność sił Stanów Zjednoczonych apelował między innymi szef MON Antoni Macierewicz, wskazując na zagrożenie uwidocznione przez skalę ćwiczeń Zapad-2017. Zaznaczył, że wysunięte jednostki NATO, czy nawet wspierające je siły natychmiastowego reagowania – tzw. szpica, mogłyby okazać się niewystarczające: ”Jak pokazał Zapad 17, Rosja mogłaby bardzo szybko przeprowadzić pełnoskalową inwazję (…) Jest to jeden z powodów, dla których potrzebujemy więcej zaangażowania USA w Europie i więcej amerykańskich wojsk („troops on the ground”)" – powiedział szef MON Antoni Macierewicz.

Wcześniej w podobnym tonie wypowiadał się między innymi podsekretarz stanu w MON Tomasz Szatkowski. W wywiadzie dla Defense News w lipcu 2017 roku podsekretarz stanu w MON Tomasz Szatkowski pytany, czy poziom obecności wojsk amerykańskich na wschodniej flance jest wystarczający w celu odstraszenia Rosji stwierdził: „To jest wystarczająca obecność jeżeli zamierzamy wysłać sygnał, że jeżeli coś będzie się działo, to (przeciwdziałanie temu zagrożeniu - red.), będzie z udziałem wojsk sojuszniczych. Ale to nie jest wystarczające, jeżeli chodzi o równowagę liczebną. Nadal jest niekorzystna dla NATO nierównowaga na wschodniej flance”.

Jak na razie kwestia ewentualnej lokalizacji dodatkowych jednostek US Army w Europie, jak i samego ich formowania, pozostaje nierozstrzygnięta. Wiadomo jednak, że podejmowane są pierwsze kroki w tym kierunku, o czym świadczy omawiana w treści rekomendacja dowództwa US Army – co już na obecnym etapie stanowi jakościową zmianę, gdyż jeszcze niedawno zakładano oparcie wzmocnienia wyłącznie o siły rotacyjne.

W Stanach Zjednoczonych toczy się też dyskusja odnośnie sposobu kontynuowania procesu wzmacniania wschodniej flanki. Rotowanie dużych jednostek (takich jak pełna brygada pancerna) jest bowiem kosztowne i powoduje pewne obciążenie sił amerykańskich. Z kolei gdyby USA dysponowały na przykład bazującą na stałe brygadą pancerną w Europie, to jednostki zaangażowane w rotacje mogłyby pozostawać w gotowości do działań w różnych rejonach świata.

Nieprzypadkowo US Army rekomendowała sformowanie w Europie właśnie brygady artylerii rakietowej i jednostki OPL bardzo krótkiego zasięgu. Jednostki tego typu jeszcze kilka lat temu podlegały bowiem najgłębszym cięciom. Co za tym idzie, obecnie nie ma możliwości rotowania do Europy czynnych brygad artylerii wojsk lądowych USA na takiej zasadzie, jak na przykład jednostek pancernych czy lotnictwa wojsk lądowych. Takich związków jest bowiem w US Army po prostu za mało, a ich „zimnowojenne” zdolności okazują się bardzo potrzebne.

Władze USA już wcześniej podjęły decyzję o rozlokowaniu w Europie magazynów wyposażenia Army Prepositioned Stock (wstępnie, oficjalnie planuje się umieszczenie jednego z nich w Powidzu). W zestawie APS dla Europy znajduje się też sprzęt dla brygady artylerii rakietowej, który jest rozmieszczany w niemieckim Duelmen.

Major Miller stwierdził w oświadczeniu przesłanym Defence24.pl, że duża część wyposażenia nowo formowanych jednostek artylerii mogłaby pochodzić właśnie z zestawu Army Prepositioned Stock, co oznaczałoby przywrócenie tego sprzętu do służby w jednostkach stacjonujących na stałe.

Z projektu budżetu Departamentu Obrony na rok fiskalny 2018 wynika, że w celu wsparcia jednostek bazujących w Europie mogą zostać zakupione dodatkowe wyrzutnie (m.in. HIMARS). Potencjalnie więc Amerykanie mogą zdecydować się zarówno na sformowanie dodatkowych jednostek, jak i utrzymanie przynajmniej części rozmieszczonego sprzętu dla dodatkowych sił wzmocnienia.

W tym celu jednak najpierw musi zostać zatwierdzone stosowne finansowanie. Na rozpoczęcie formowania dowództwa brygady i dwóch dodatkowych batalionów artylerii, jak i batalionu Avenger pozwalają już zapisy przyjętego przez Kongres i prezydenta Trumpa budżetu na rok fiskalny 2017, zakładające niewielki wzrost liczebności US Army.

Kwestia stałego stacjonowania dodatkowych wojsk USA w Europie będzie jeszcze musiała zostać rozstrzygnięta. Przy obecnym poziomie liczebności wstępnie przewiduje się przede wszystkim rozmieszczenie dodatkowych jednostek artylerii, OPL (jak i kompanii materiałów pędnych i smarów). Ostateczne decyzje w tym zakresie będą musiały zostać zatwierdzone przez Pentagon wypracowane we współpracy z państwami przyjmującymi.

Otwartą kwestią jest więc lokalizacja tych jednostek (choć wstępnie planuje się ich umieszczenie w istniejących instalacjach, a więc na zachodzie Europy), jak i ewentualne formowanie kolejnych jednostek US Army na kontynencie. W tym ostatnim wypadku konieczne będzie jednak dodatkowe finansowanie, na co zgodę musi wyrazić Kongres.

Może to mieć miejsce w kolejnych latach, gdyż na razie priorytetem Pentagonu jest odtwarzanie gotowości istniejących jednostek i zamykanie najpilniejszych „luk” (jak OPL krótkiego zasięgu czy artyleria rakietowa) a nie formowanie nowych brygad ogólnowojskowych. Na decyzje Amerykanów w tym zakresie mogą mieć miejsce czynniki polityczne (ocena stopnia zagrożenia, ale też działania poszczególnych sojuszników), finansowe jak i operacyjne. Ewentualne wzmocnienie Europy stacjonującymi na stałe jednostkami będzie miało długotrwałe, pozytywne efekty, ale też jego kształt będzie w zasadzie dopiero wypracowywany.