T-90M Proryw – nowa generacja rosyjskiego czołgu

Prace nad modernizacją czołgów T-90 i T-90A trwały etapowo, niemal dekadę, i zawierały różny zakres modernizacji wozu, np. modernizacja T-90AM Proryw-2 to de facto wersja eksportowa T-90MS. Ostatnia wersja, określana jako T-90M Proryw-3, pokazana została na forum „Armija-2017” i w oparciu o nią zapewne modernizowane są obecnie wozy dla SZ FR. Ponieważ jednakże sprawa jest aktualna, a sama architektura czołgu dość otwarta, trudno jednoznacznie wskazać z całą pewnością jaki wariant modernizacji zawierają czołgi dostarczane obecnie, w ramach najnowszego kontraktu, i czy będzie to wariant docelowy.

Przykładowo, jedną z największą niewiadomych jest armata instalowana na najnowszych wozach T-90M Proryw. Mimo, że jest taka teoretyczna możliwość, oczywiście po pewnych zmianach konstrukcyjnych, wydaje się, że wciąż montuje się w nich armaty gładkolufowe 2A46M-5 o lepszych parametrach niż poprzednie, a nie najnowszą armatę 2A82-1M, taką samą, jak w czołgu T-14 Armata. Nie można jednakże całkowicie wykluczyć, co wciąż jest zapowiadane, że już teraz – lub za niedługo – wozy T-90M Proryw (wg wersji Proryw-3) będą miały zainstalowaną armatę 2A82-1M, z czym związane będą konieczne zmiany konstrukcyjne w wieży. Armata 2A82-1M oznaczałaby, po odpowiedniej aranżacji składowania i ładowania amunicji, dostęp do nowych pocisków, na przykład przeciwpancernych 3BM69 „Wakuum-1” i 3BM70 „Wakuum-2” o dużej mocy penetracji pancerza. T-90M ma także nową wersję czołgowego wielkokalibrowego karabinu maszynowego Kord-MT kal. 12,7-mm w wersji zdalnie sterowanego modułu i kaem sprzężony z armatą. Wieża nie jest odlewana jak w pierwszych T-90, ale nowa - całkowicie spawana, o zmienionej konstrukcji i wzmocnionym opancerzeniu.

W czołgu zainstalowano zautomatyzowany, nowoczesny system kierowania ogniem „Kalina” z cyfrowym przelicznikiem balistycznym, czujnikami temperatury i ciśnienia powietrza itp. W skład „Kaliny” wchodzą wielokanałowy, modułowy celownik PNM Sosna-U, a dowódca wozu ma do dyspozycji panoramiczny przyrząd obserwacyjny PK PAN Sokolinyj Głaz. Łączność zapewnia cyfrowa radiostacja typu R-168-25U-2 systemu Akwieduk i nowoczesny interkom. W czołgu zastosowano silniki W-92S2F o mocy 1130 KM oraz pomocniczy agregat prądotwórczy DGU7-27. Poprawiono komfort załogi instalując klimatyzację, poprawiono system wentylacji i system grzejny.

Dużą uwagę zwrócono na wzmocnienie opancerzenia i przeżywalności czołgu. Czołg chroniony jest przez wielowarstwowy pancerz nowego pokolenia oraz elementy pancerza reaktywnego (ERA). Zamiast kostek pancerza reaktywnego Kontakt-5 zainstalowano modułowy pancerz reaktywny 4S23 Rielikt. Rielikt jest cięższy od Kontakta i ma osłabiać efektywność także podkalibrowych pocisków przeciwpancernych ze stabilizatorem brzechwowym (APFSDS). Założono także, widoczne na pierwszy rzut oka, ekrany listwowe (prętowe). Czołg testowany w lutym br. miał na styku wieży i kadłuba stalową siatkę przeciwkumulacyjną, jednak trudno powiedzieć, czy będzie ona montowana seryjnie. Wedle dostępnych informacji w korpusie jakoby zoptymalizowano rozmieszczenie paliwa i amunicji, wprowadzono ekrany chroniące załogę oraz wykorzystano wykładzinę przeciwodłamkową, co ma mieć przełożenie na żywotność czołgu i samej załogi.

Za jedno z najważniejszych elementów modernizacji nowych T-90M, pod kątem zastosowania taktycznego, uznaje się możliwość wymiany danych między czołgami w czasie rzeczywistym. Zapewne chodzi o system dowodzenia i zarządzania polem walki szczebla taktycznego ESU TZ opracowany przez koncern „Sozwiezdie”. Zintegrowany system ESU TZ miał mieć eksportowy T-90M, czyli T-90MS, prezentowany na IDEX-2019 w Abu Dabi.

Co znamienne w T-90M zrezygnowano z systemu samoobrony Sztora, opcjonalnie można montować system obrony aktywnej „Ariena” lub analogiczny (np. Afganit), ale z racji wysokich kosztów, nie wydaje się to prawdopodobne w seryjnych czołgach przeznaczonych dla rosyjskiej armii.

Transfer nowej wersji zmodernizowanych czołgów T-90 może być dwojaki. Pierwszy i zapewne bardziej masowy sposób to kapitalny remont i modernizacja wozów T-90 do wersji T-90M Proryw. Drugi to montaż fabrycznie nowych czołgów T-90M.

W trakcie forum „Armija-2017” MO FR i Uralwagonzawod podpisały kontrakt dotyczący wozów T-90M (Obiekt 188M). UWZ miał dostarczyć partię ok. 30 czołgów T-90M, z tym, że tylko 10 miało być maszynami fabrycznymi, natomiast pozostałe 20 miało być wozami T-90 po kapitalnym remoncie i modernizacji. Nie udało się dotrzymać terminu zakładanego terminu (2018-2019) i czołgi zaczęto dostarczać dopiero w roku bieżącym.

Wedle niektórych źródeł także na „Armija-2018” w sierpniu 2018 r. podpisano kontrakt na jakoby partię 30 T-90M. Według niepotwierdzonych i nieoficjalnych informacji chodzić ma rzekomo o 30 fabrycznych T-90M z datą przekazania w roku bieżącym.

Tymczasem w czerwcu na forum „Armija-2019” podpisano z UWZ trzy kontrakty, w tym jeden dotyczył wozów T-90M. Kontrakt zakłada kapitalny remont i modernizację czołgów T-90A do wersji T-90M. Niektórzy rosyjscy eksperci sugerują, że nie chodzi chyba o czołgi T-90A, jak podano w oficjalnym komunikacie, ale raczej starsze T-90, jeszcze z lat 90-tych. Nieoficjalnie mówi się o modernizacji partii złożonej z 100 czołgów T-90.

Najnowsza wersja T-90M (T-90MS) miała w lutym 2019 r. kończyć cykl testów i prób, potwierdzając główne charakterystyki i parametry. W chwili obecnej zakłada się możliwość prac nad zrobotyzowaną wersją czołgu T-90M (T-90MS), co jednakże wydaje się mało prawdopodobne. Słowa szefa UWZ z marca br., o tym, że niedługo czołg będzie na takim poziomie cyfryzacji, że naturalnym będzie przejście do wozu bezzałogowego, wydają się - przynajmniej na razie - elementem gry marketingowo-reklamowej. Podobnie chyba należy traktować – przynajmniej na razie - powtarzaną przez część rosyjskich mediów informację, że seryjny czołg T-90M już dysponuje armatą 2A82-1M. Jej źródło to w dużej mierze zapowiedzi, jeszcze z około 2017 r., że istnieje opcja, by na T-90M instalować nową armatę i zunifikować tym samym armaty i arsenał amunicji czołgów T-90M i T-14.

Według dowódcy Centralnego Okręgu Wojskowego czołgi T-90M Proryw mają zostać przekazane w tym roku do 90. Dywizji Pancernej, której formowanie rozpoczęto w grudniu 2016 r. w obwodzie czelabińskim. Trudno jednak powiedzieć, czy UWZ będzie terminowo wywiązywał się z zamówień na modernizowane T-90.