Porozumienie z Iranem napędzi bliskowschodni wyścig zbrojeń?

Porozumienie Wiedeńskie stanowi zdaniem wielu polityków i ekspertów istotny krok w stronę uspokojenia sytuacji w regionie, rozrywanym dziś nie tylko przez tradycyjne konflikty i animozje narodowe, ale przede wszystkim zagrożonym przez ekspansję Państwa Islamskiego i lokalnych grup ekstremistycznych. Konflikt w Syrii, walka z Państwem Islamskim w Iraku, niestabilna sytuacja w Jemenie – wszędzie tam, mniej lub bardziej otwarcie, widać wsparcie szyickiego Iranu. Rządzone przez Sunnitów kraje – Arabia Saudyjska, Kuwej, Katar, Bahrajn, Oman i Zjednoczone Emiraty Arabskie, oraz uważający Teheran za głównego wroga Izrael, obawiają się skutków militarnych tego układu. Widzą przede wszystkim zagrożenia wynikające ze „zdjęcia uzdy”, którą były sankcje oparte o ograniczenia handlu z Iranem, zakaz sprzedaży uzbrojenia oraz zamrożenie ogromnych aktywów Teheranu znajdujących się na zagranicznych kontach. Postrzegają też Wiedeńskie porozumienie jako rodzaj zawoalowanej zgody na pojawienie się kolejnego kraju dysponującego bronią atomową.

Część przywódców obawia się też, że Waszyngton zawarł jakieś dodatkowe, niejawne porozumienia z Teheranem. Krajek Zatoki Perskiej widzą, iż obecnie USA więcej uwagi poświęca problemom terroryzmu i postępów Państwa Islamskiego niż „starym wrogom”, takim jak reżimy w Syrii czy Iranie. Problemy w zakresie współpracy arabskich potęg i Ameryki generuje również sprzeciw Izraela i silnego lobby w samej administracji USA. Szczególnie widoczne było to podczas szczytu USA i Rady Współpracy Zatoki w Camp Dawid, w maju bieżącego roku.

Jak zbroić kraje Zatoki i zabezpieczyć Izrael? – dylemat Waszyngtonu

Obecnie amerykańska administracja stoi przed nie lada wyzwaniem. Z jednej strony potrzebuje pomocy krajów Zatoki Perskiej, aby ustabilizować region i powstrzymać ekspansję ISIS, z drugiej strony nie chce zwiększać zagrożenia dla swojego głównego sojusznika na Bliskim Wschodzie jakim jest Izrael. Władze w Tel Awiwie są zaniepokojone zarówno potencjałem atomowym Iranu jak też rosnącą sprzedażą nowoczesnego uzbrojenia do krajów Zatoki Perskiej.

W ostatnim czasie, prawdopodobnie w związku z planowanym porozumieniem z Iranem, amerykańska administracja zezwoliła na duże kontrakty zbrojeniowe na rzecz bliskowschodnich sojuszników. Są wśród nich: warta 130 mln dolarów sprzedaż 1600 bomb kierowanych laserowo i kontakt na wyrzutnie HIMARS oraz 100 pocisków ATACMS za 900 mln dla Zjednoczonych Emiratów Arabskich, jak również sprzedaż dodatkowych systemów Patriot i ponad 200 nowych rakiet PAC-3 dla Arabii Saudyjskiej za 1,7 mld dolarów. W planach są również kontrakty na śmigłowce morskie Sikorsky SH-60B SeaHawk. USA wspomagają też wysiłki krajów członkowski Rady Współpracy Zatoki (do której należą: Arabia Saudyjska, Katar, Kuwejt, Bahrajn, Oman, Zjednoczone Emiraty Arabskie) w zakresie stworzenia wspólnego systemu obrony przeciwrakietowej i przeciwlotniczej. Ale zakupy nowego uzbrojenia realizowane są również u innych dostawców. Są wśród nich przede wszystkim kraje europejskie, takiej jak Francja czy Niemcy. Katar zdecydował się na zakup myśliwców Dassault Rafale, a podobny krok rozważa też Kuwejt i Zjednoczone Emiraty Arabskie. Wszystkie kraje zatoki inwestują w ostatnim czasie znaczne sumy w zbrojenia.

Pomoc dla Izraela – niemal nieograniczona

W tej sytuacji ważną kwestię stanowi dla USA „równoważące” te działania wsparcie dla Izraela, którego władze czują się zagrożone zarówno irańskim potencjałem atomowym jak też dostawami nowoczesnego sprzętu dla niezbyt przyjaznych sąsiadów. Dlatego Kongres zezwolił w ostatnim czasie na sprzedaż do Izraela znacznej ilości broni, w tym na wart niemal dwa miliardy dolarów pakiet, złożony z 250 pocisków AIM-120C AMRAAM, 3 tys. rakiet Hellfire, oraz ponad 3 tys. bomb kierowanych i kolejnych 8 tys. klasycznych oraz kilkunastu tysięcy zestawów umożliwiających ich konwersję na amunicję precyzyjną. Wśród zamówionych pocisków jest też 50 ciężkich bomb do niszczenia bunkrów BLU-113, które doskonale sprawdziłyby się w niszczeniu irańskich instalacji atomowych. Amerykańska administracja nie wyklucza też zwiększenia pomocy wojskowo-finansowej dla Izraela, która obecnie przekracza 3 mld rocznie. Tel Awiw będzie też nadal mógł na specjalnych warunkach kupować najnowsze systemy uzbrojenia, takie jak myśliwce piątej generacji F-35 czy maszyny pionowego startu Osprey. Chcący zachować anonimowość eksperci biorący udział w rozmowach Izrael-USA, poinformowali Bloomberg o możliwych ustaleniach dotyczących np. dofinansowania zakupu przez Izrael maszyn V-22 Osprey, czy też zwiększenie, ponad obecne 33 samoloty, dostaw myśliwców F-35.

Wszystko to oznacza potencjalny, znaczący wzrost zamówień z tej części świata. Amerykanie szacują, że kraje Zatoki Perskiej i Izrael mogą w najbliższym czasie zakupić w USA sprzęt o wartości ponad 6 mld dolarów. Ale Iran również nie będzie próżnował. Dysponując zamrożonymi obecnie środkami ze sprzedaży ropy szacowanymi na około 100 mld dolarów, Teheran będzie chciał możliwie szybko uzupełnić obecne braki w wyposażeniu. Nawet pomimo sankcji na broń i systemy rakietowe pozostających w mocy, odpowiednio przez kolejno pięć i siedem lat, możliwe będzie gwałtowne przyspieszenie prac nad nowoczesnym uzbrojeniem, dzięki dostępowi do wielu komponentów podwójnego zastosowania.

Jest też przynajmniej kilku oferentów, którzy oczekują na otwarcie tego rynku. Rosja będzie miała wreszcie okazję zrealizować odwlekane przez lata zamówienie na nowoczesne systemy obrony powietrznej S-300, podpisane w 2007 roku. Można się też spodziewać dalszych, choć mniej ostentacyjnych, prac nad programem atomowym i balistycznymi środkami do przenoszenia głowic jądrowych. W perspektywie może to pchnąć co najmniej część krajów Zatoki Perskiej, w szczególności Arabię Saufysjką, do poszukiwania partnerów takich jak Pakistan w kontekście rozwoju własnego programu jądrowego. Są to wyzwania, zarówno polityczne jak i militarne, które w dużym stopniu zależne będą od sposobu w jaki Teheran będzie wywiązywał się z ustaleń porozumienia w Wiedniu.