Koncern Raytheon w swojej prezentacji na MSPO w Kielcach „Patriot dla Polski. Skuteczny dzisiaj. Gotowy na wezwania jutra” przedstawił: co na razie wynika z negocjacji z polskim Ministerstwem Obrony Narodowej, jakie są cechy proponowanych dla Polski rozwiązań oraz jak będą wyglądały trzy fazy przejścia do docelowej konfiguracji systemu Patriot POL.

Zgodnie z amerykańskimi założeniami w pierwszej kolejności mają zostać Polsce przekazane obecne możliwości operacyjne systemu Patriot (czyli baterie dysponujące sektorowym radarem z pewnymi „polonizacjami”).

Druga faza ma obejmować proces rozwijania nowych możliwości, zgodnych z polskimi wymaganiami. Na tym etapie mają zostać opracowany nowe: radar obserwacji dookólnej ze światłowodową jednostką kierowania RWCIU (radar weapon control interface unit), system dowodzenia i kontroli o otwartej architekturze, mobilny system antenowy AMG (Antenna Mast Group) oraz nowa wyrzutnia o zmiennym kącie podniesienia w elewacji (Multi-Elevation Launcher).

W fazie trzeciej rozpocznie się produkcja docelowego systemu dla Polski. W żadnym z tych faz nie podano dat, kiedy się one rozpoczną.

Aktywna antena lepsza niż pasywna, technologia azotku galu bardziej przydatna od arsenku galu

Koncern Raytheon potwierdził w czasie konferencji, że nowy radar systemu Patriot POL będzie posiadał trzy nieruchome anteny aktywne (z wieloma modułami nadawczo – odbiorczymi), które są lepsze od anteny pasywnej (gdzie jest tylko jeden nadajnik dużej mocy, z którego energia jest rozdzielana do poszczególnych elementów promieniujących).

Cechą rozwiązania proponowanego przez koncern Raytheon jest również technologia, jaką wykorzystano do wytwarzania modułów nadawczo – odbiorczych. W przypadku radaru Patriot mają to być podzespoły w technologii azotku galu, nad którą koncern pracuje od piętnastu lat.

W odróżnieniu od takich samych podzespołów zbudowanych na bazie arsenku galu są one przy tych samych parametrach „mocowych” - tańsze, mniejsze i lżejsze. Mają m.in. większą gęstość mocy 5-7 W/m² (w porównaniu do (0,5-1,5 W/m²), większą odporność na wysokie napięcia powodujące uszkodzenia - powyżej 100 V (w porównaniu do 15-48 V) i siedmiokrotnie większą przewodność cieplną (wymagają mniejszego chłodzenia przy tej samej mocy wyjściowej).

Jaki jest stan pracy nad radarem docelowym dla systemu Patriot POL?

Koncern Raytheon potwierdził, że jak dotąd zbudowano z modułów nadawczo-odbiorczych opartych na azotku galu model jednej z dwóch anten „tylnych” (tzw. „panel”). Dodatkowo sprawdzono oprogramowanie sterujące tą antenę we współdziałaniu z „demonstratorem” pasywnej anteny głównej (przedniej). Według Raytheona były to więc badania „realne” z rzeczywiście istniejącymi elementami elektronicznymi i oprogramowaniem.

Obecnie trwa budowa modelu drugiej anteny – głównej, która ma być gotowa w przyszłym roku. Będzie ona zamontowana na takim samym kontenerze z wyposażeniem elektronicznym na naczepie, która jest obecnie wykorzystywana w amerykańskiej armii.

Wtedy będzie można sprawdzić współpracę dwóch anten aktywnych i rozpocząć budowę trzeciej „ściany” (drugiej tylnej anteny). Jednak według specjalistów Raytheon nie ma żadnego ryzyka w tych pracach, po już przeprowadzonych testach np. by wystąpiły problemy przy elektronicznym przeszukiwaniu przestrzeni w kącie 360° i przekazywaniu sobie celów (pomimo nachodzenia się na siebie wiązek przy nieruchomych antenach).

Amerykanie zapewniają o mniejszym znaczeniu zasięgu bocznych anten w stosunku do tego, jaki ma większa antena przednia z uwagi na użycie technologii azotku galu. Zapas mocy jest bowiem na tyle duży, że manipulując mocą modułów nadawczo odbiorczych można zapewnić, by z każdej strony radar wykrywał cele powietrzne w wymaganej przez stronę polską odległości minimalnej 100 km. Raytheon nie ujawnił informacji, w jakiej odległości maksymalnej będą wykrywane cele powietrzne. Przypuszczalnie (uwzględniając ujawnione informacje o wielkości bocznych anten i budowie ich z takich samych modułów nadawczo-odbiorczych jak boczne) w przypadku anteny przedniej powinno to być co najmniej 300 km.

Wszystkie anteny będą miały dodatkowo możliwość współpracowania z rakietami naprowadzanymi na cele „komendowo” (Track via missile).

Współpraca z polskim przemysłem

Najważniejszym, wspólnie tworzonym projektem polsko – amerykańskim będzie prawdopodobnie system dowodzenia i kontroli, który według koncernu Raytheon ma być systemem o „otwartej” architekturze, w pełni przystosowany do polskich potrzeb.

Rzeczywistych rozmiarów współpracy nikt jednak nie jest w stanie określić, ponieważ „grupa robocza ds. offsetu” rozpoczęła dopiero pracę. Prowadzone są również dyskusje nad transferem technologii i wiedzy w ramach projektu offsetowego. Koncern Raytheon potwierdził, że w 2014 r. przeprowadzano analizę możliwości polskiego przemysłu zbrojeniowego prowadząc między innymi rozmowy z zakładami Mesko.

Okazało się również, że w propozycji Amerykanów jest nadal wspólne opracowanie taniego pocisku LCI, który pozwalałby na zwalczanie „klasycznych” celów powietrznych. Raytheon zwrócił przy tym uwagę, że w rozmowach offsetowych bierze też udział koncern Lockheed Martin, który w niektórych przypadkach jest konkurentem, ale w obecnie przygotowywanym kontrakcie dotyczącym systemu Patriot będzie współpracował jako dostawca rakiet PAC-3 MSE.

Nie będzie na razie przekazana technologia budowy modułów nadawczo – odbiorczych opartych na azotku galu. Przedstawiciel Raytheon stwierdził bardzo ostrożnie, że wszystko co dotyczy transferu nowych technologii i offsetu musi uzyskać akceptację rządu amerykańskiego. „Obecnie nie mamy zezwolenia na przekazanie technologii GaN (azotku galu) na pewnym poziomie. Dyskusja na ten może zostać podjęta w przyszłości.”

1. Antena boczna w technologii AESA opartej na wykorzystaniu azotku galu już jest opracowana i obecnie testowana w zakresie współpracy z dotychczasową anteną główną systemu Patriot; 2. Antena główna w technologii AESA i azotku galu będzie gotowa w przyszłym roku; 3. Testy oprogramowania sterującego nową, „boczną” anteną AESA - połączoną z pasywną anteną główną „starego” radaru - pokazały, że może być ono wykorzystane do sterowania trzema antenami AESA przy prowadzeniu obserwacji dookólnej. Wyniki tych testów będą bardzo przydatne dla budowy nowego systemu ponieważ większość układów elektronicznych nie wymaga zmian; 4. To prawda, że system antenowy nie ma takiego samego zasięgu z każdej strony, ale zapas mocy wszystkich anten powoduje, że z każdego kierunku radar znacząco przekracza wymagania zasięgowe postawione przez stronę polską (100 kilometrów); 5. Dzięki dużej elastyczności całego systemu, każda z trzech anten nowego radaru Patriot dla Polski będzie miała takie same możliwości wykrywania i zwalczania rakiet balistycznych.