Lotnicze szkolenie w Polsce i Izraelu [ANALIZA]

Siły Powietrzne Polski i Izraela cechują się obecnie wieloma podobieństwami, jeżeli chodzi o eksploatowane platformy powietrzne. Wśród należących do tego samego typu maszyn wojskowych eksploatowanych przez obydwa państwa można wymienić chociażby C-130E Hercules, ale także bojowe F-16C/D, a w ostatnim czasie Jerozolima i Warszawa zdecydowały się na zakup samolotów szkolenia zaawansowanego M-346 Master/Bielik. Co za tym idzie, zbliżony stał się także system szkolenia pilotów samolotów wojskowych, szczególnie, że polskie centrum symulatorowe w Dęblinie powstało przy udziale firmy Elbit Systems.

Różnice i podobieństwa między polskim i izraelskim systemem szkolenia pilotów wojskowych

Przypomnijmy, że Polska zdecydowała się na zakup Masterów na początku lutego 2014 roku, a ostatecznie pierwsze samoloty tego typu zostały ostatecznie włączone w system szkolenia w roku bieżącym. Łącznie Polska zakupiła 16 Masterów (początkowo osiem, potem złożono jeszcze dwa zamówienia, każde na cztery samoloty, ostatecznie nadano im nazwę Bielk), ale także cały zestaw symulatorów, który ma ułatwić naukę i zwiększyć bezpieczeństwo, jak też obniżyć koszt szkolenia. 41. Baza Lotnictwa Szkolnego w Dęblinie otrzymała w ramach tej inwestycji tzw. Naziemny System Szkoleniowy (Ground Based Training Simulator - GBTS), zaprojektowany i zbudowany przez Elbit Systems, choć powstały w porozumieniu i we współpracy z Grupą Leonardo.

Izraelczycy zdecydowali się z kolei na zakup M-346, które także otrzymały „lokalną” nazwę - Lavi. Na nich odbywane są obecnie zbiorcze szkolenia kadetów na pilotów bojowych samolotów 4. generacji (różnych wersji F-15 i F-16), a od niedawna także 5. generacji (F-35I). W czasie szkolenia na Lavi prowadzona jest m.in. nauka wykonywania misji, które musi umieć wypełniać każdy pilot bojowy Israeli Air Force.  Tego ostatniego kadeci mogą się nauczyć w dużej mierze także dzięki zastosowaniu narzędzi treningowych i symulacyjnych dostarczanych przez Elbit Systems, w tym właśnie dzięki systemowi GBTS (w izraelskim centrum szkoleniowym wykorzystuje się cztery trenażery M-346, które są połączone z bogatym środowiskiem operacyjnym i w realistyczny sposób oddają wrażenie prawdziwego lotu). 

Z tego powodu systemy szkolenia i treningu w Polsce i Izraelu, ich koncepcja i zastosowana infrastruktura, są do siebie podobne. Obecnie przyszli izraelscy piloci lotnictwa bojowego przechodzą jedną trzecią szkolenia na M-346 na symulatorach. Jak podają przedstawiciele Elbit Systems, zapewnia to wysokiej jakości szkolenie wszystkich elementów lotu,  wykonywania lotów w formacji, przeprowadzania misji uderzeniowych, przechwyceń czy nawet złożonych, wieloaspektowych scenariuszy bojowych. Z kolei nowi kadeci, zanim przeprowadzą jakikolwiek manewr czy zadanie po raz pierwszy w powietrzu, najpierw muszą przećwiczyć to w symulatorze.

Zainstalowany w samolotach M-346 system EVA (Embedded Virtual Avionics) umożliwia  łączenie prawdziwego lotu z symulacją, także jeżeli chodzi o prowadzenie walki. Jest to możliwe dzięki emulowaniu wskazań sensorów (również takich, których na M-346 nie ma i są właściwe dla myśliwca), systemów uzbrojenia a także wirtualnych nieprzyjaciół i sojuszników.  To wszystko umożliwia trenowanie w powietrzu nawet bardzo złożonych i realistycznych scenariuszy taktycznych bez potrzeby podrywania w powietrze dużej liczby samolotów, co – znów – prowadzi do oszczędności. 

Skybreaker

Różnicę pomiędzy polskim a izraelskim systemem szkolenia stanowi obecność w tym drugim dodatkowego centrum treningowego misji Skybreaker, który w Izraelu jest użytkowany już od dekady. Obecnie rozwiązanie to jest wykorzystywane na potrzeby izraelskich dywizjonów wykorzystujących myśliwce F-15 i F-16. Personel poszczególnych dywizjonów szkoli się przy użyciu systemu Skybreaker w ramach cyklicznych tygodniowych kursów. 

System umożliwia personelowi latającemu i kontrolerom naziemnym przechodzenie wspólnie złożonych i bardzo wiernie odzwierciedlających rzeczywistość treningów w najbardziej aktualnych środowiskach operacyjnych. Chodzi tu oczywiście nie o szkolenie zupełnie nowych pilotów bojowych, ale o treningi dla pilotów służących w jednostkach operacyjnych. Dzięki Skybreakerowi piloci mogą trenować najróżniejsze scenariusze, w tym te najbardziej ryzykowne, a także eksperymentować bez narażania się na realne niebezpieczeństwo. Przekłada się to zarówno na poprawę umiejętności indywidualnych, jak i doskonalenie współdziałania w ramach jednostek.

„Współczesne siły powietrzne mierzą się obecnie z dwoma wielkimi wyzwaniami. Pierwszym jest złożoność używanych obecnie platform latających. Drugim cena godziny lotu. Skybreaker zapewnia optymalne i unikatowe rozwiązanie jeśli chodzi o oba te problemy” – ocenia jeden z emerytowanych dowódców sił powietrznych Izraela, generał Ido Nahushtan

Podsumowując, pomiędzy systemem szkolenia polskich i izraelskich sił powietrznych istnieje wiele podobieństw, również jeśli chodzi o chodzi o typy wykorzystywanych platform powietrznych – M-346 do szkolenia i F-16C/D jako maszyny bojowej. W tej sytuacji, jak sugerują przedstawiciele Elbit Systems, być może ciekawą propozycją dla strony polskiej byłoby rozwinięcie własnego systemu treningowego o rozwiązanie z powodzeniem użytkowane już w Izraelu, czyli właśnie o Skybreakera. To, jak przekonują, mogłoby stworzyć w Polsce zupełnie nowe możliwości, np. wspólnych szkoleń z wykorzystaniem posiadanego już systemu GBTS wspólnie z nowym rozwiązaniem symulującym F-16.

Takie rozwiązanie mogłoby wzmocnić interoperacyjność między poszczególnymi jednostkami, ale też zwiększyć ogólny poziom wyszkolenia polskich pilotów bez zwiększenia kosztów szkolenia, a być może nawet przy obniżeniu kosztów. Z uwagi na rozwój techniki w ostatnich latach i ten przewidywany w przyszłości, znaczenie symulacji w szkoleniu nowych pilotów i treningu tych służących w jednostkach liniowych i tak będzie coraz bardziej rosło, bo taki jest trend ogólnoświatowy, utrzymujący się w ciągu ostatnich kilku dekad.