Duńska artyleria strzela na amerykańskim poligonie

Dania w marcu roku 2023 zakupiła od izraelskiego koncernu Elbit Systems 19 armatohaubic ATMOS (Autonomous Truck Mounted howitzer System) 2000 za sumę 119 mln dolarów, które zostały posadowione na czeskim nośniku w postaci samochodu ciężarowego Tatra T-815-7 w układzie 8x8. Było to podyktowane chęcią szybkiego uzupełnienia luki powstałej po przekazaniu Ukrainie 19 sztuk francuskiej artylerii CAESAR 8x8. Pierwsze egzemplarze ATMOS-a dotarły do Danii już w sierpniu.

Nie jest wiadome, ile ich dotychczas dostarczono, niewykluczone są tutaj opóźnienia z racji na wiele problemów wynikłych po czasie. W maju duńskie ministerstwo obrony poinformowało, że jedna z armatohaubic ATMOS należąca do 1. pułku artylerii wzięła udział w strzelaniu na terenie amerykańskiego poligonu Yuma w Arizonie. Informacja została opublikowana z niemałym opóźnieniem, ponieważ wydarzenie to miało miejsce w styczniu.

Podczas testów po raz pierwszy przeprowadzono strzelania z użyciem różnych typów amunicji, w tym M982 Excalibur, Nammo HE-ER oraz pocisku odłamkowo-burzącego z modułem korygującym PGK. Duńska artyleria potwierdziła tym samym swoją kompatybilność z tymi systemami i zaprezentowała możliwości, jakie oferują na polu walki. Amunicja ta zwiększa celność ognia – w przypadku PGK rozrzut względem punktu celowania zmniejsza się z 200 do 50 metrów. Każdy z testowanych typów pocisków został pozytywnie oceniony przez wojsko.

W komunikacie duńskiego ministerstwa obrony podkreślone zostały walory samego poligonu Yuma, który z racji na swoją charakterystykę pozwala na testowanie środków bojowych o zasięgu nawet 50 km. Według słów majora Jakuba (nie zostało podane jego nazwisko), tego typu strzelania nie są dostępne na terenie Danii, a tutaj nie dość, że można je realizować na tak dalekim dystansie, to jednocześnie szybko i sprawnie otrzymuje się wszystkie niezbędne dane.

Warto wspomnieć, że na początku kwietnia Dania pozyskała dla swoich ATMOS-ów zapasowe lufy. Kupiono je także dla moździerzy Cardom kal. 120 mm oraz czołgów Leopard 2A7DK. W tym celu wyasygnowano środki w wysokości około 36 mln USD.

W sierpniu ubiegłego roku Departament Stanu USA zatwierdził sprzedaż do Danii 339 pocisków M982A1 Excalibur wraz z przenośnymi systemami kierowania ogniem PEFCS, zestawami integracyjnymi, wyposażeniem dodatkowym i częściami zamiennymi o łącznej wartości do 121 mln dolarów. Transakcja może obejmować także pakiet szkoleniowy i logistyczny. Dodatkowo Kopenhaga uzyskała zgodę na zakup 5832 modułów korygujących PGK.

ATMOS 2000 to 155 mm kołowa armatohaubica samobieżna na podwoziu samochodu ciężarowego. System został zaprojektowany przez izraelską firmę SOLTAM Systems w ramach prywatnego przedsięwzięcia. Pierwsze informacje o ATMOS 2000 pojawiły się w 2001 r. Jest to ulepszona wersja haubicy ATMOS. Nowy wariant powstał głównie z myślą o rynkach eksportowych, chociaż został już zademonstrowany Siłom Obrony Izraela. Obecnie jest produkowany i sprzedawany przez koncern Elbit Systems. Umożliwia eliminację celów znajdujących się w odległości ponad 40 km.

Rozwój ATMOS 2000 rozpoczął się od haubicy 155 mm (lufa długości 52 kalibrów) zamontowanej na podwoziu Tatry 6x6. System jest kompatybilny z innym uzbrojeniem, m.in. rosyjską armatą M-46 kal. 130 mm, haubicą D-30 kal. 122 mm oraz lufami 155 mm o długości 39, 45 i 52 kalibrów. Elbit Systems stworzył też warianty na podwoziach 6x6 i 8x8. ATMOS znajduje się na wyposażeniu m.in. Azerbejdżanu, Danii, Kolumbii, Filipin, Tajlandii, Ugandy i Zambii. Powstała też rumuńska wersja ATROM z haubicą Soltam 155 mm na podwoziu ROMAN 26.360 DFAEG 6x6. Zmodyfikowany ATMOS posłużył również do budowy prototypu polskiego Kryla.

M982 Excalibur to pocisk artyleryjski kal. 155 mm opracowany w wyniku współpracy pomiędzy US Army Research Laboratory (ARL) i United States Army Research, Development and Engineering Center (ARDEC) oraz Raytheon. Jest produkowany przez Raytheon Missile Systems we współpracy z BAE Systems AB. Jest naprowadzany za pomocą GPS, co pozwala na znaczne zwiększenie precyzji uderzenia . Może on eliminować cele w odległości 38-40 km przy wystrzeleniu z armatohaubicy o długości lufy wynoszącym 39 kalibrów (M777 czy M109A4) lub ponad 50 km przy systemie artyleryjskim posiadającym przewód lufy o długości 52 kalibrów (np. Krab czy PzH 2000). Błąd trafienia wynosi według oficjalnych danych mniej niż 2 m.

Producent wskazuje, że zastosowanie Excalibura pozwala uzyskać efekt, możliwy dotychczas do osiągnięcia jedynie przy użyciu ok. 10 konwencjonalnych pocisków artyleryjskich. Amunicji tej można używać niezależnie od warunków pogodowych, bazując na naprowadzaniu opierającym się o system GPS i nawigację inercyjną. Raytheon rozwija też podwójny system naprowadzania, który oprócz wspomnianego systemu INS/GPS ma zdolność do użycia półaktywnego laserowego systemu namierzania celu. Pozwala to na skuteczne i precyzyjne użycie pocisków nawet w przypadku zakłócenia sygnału z systemu GPS. Dzięki takim rozwiązaniom amunicja oznaczona jako Excalibur-S ma też zdolność do rażenia celów znajdujących się m.in. w ruchu.