Buty taktyczne i wojskowe – rozwiązania istotne dla ergonomii

Artykuł promocyjny przygotowany przez partnera SpecShop.pl

Nie można bowiem zapominać o konsekwencjach płynących z niepasującego do okoliczności lub niewłaściwie dostosowanego do anatomii człowieka obuwia. Nasze codzienne buty potrafią spowodować problemy jeśli są zbyt ciasne lub nieodpowiednio wyprofilowane. Buty wojskowe i taktyczne są specjalistyczną grupą obuwia, wykorzystywaną w szczególnych i często trudnych sytuacjach i warunkach. Nietrudno wyobrazić sobie zatem co dzieje się z naszymi stopami w sytuacji kiedy dodamy kilkudziesięciokilogramowe obciążenie, wzmożoną aktywność fizyczną i błotnisty teren.

Buty taktyczne powinny przede wszystkim:

• Zapewniać stabilizacje stawu skokowego
• Gwarantować stabilność stopy na nierównym podłożu
• Ograniczać zjawisko poślizgu na mokrych powierzchniach
• Izolować stopy użytkownika od niekorzystnych czynników zewnętrznych
• Skutecznie odprowadzać powstającą przy aktywności wilgoć
• Amortyzować wstrząsy powstające podczas biegu i skoków

Oczywiście założenia te są ogólne i jak można się domyślać w zależności od sytuacji, będą przejawiały się w kompletnie innych rozwiązaniach. W butach wojskowych zimowych izolacją od czynników będzie membrana i ocieplenie, w pustynnych natomiast przeciwnie - lekkie tkaniny tekstylne i cienka skóra. Istnieją również jednak rozwiązania, które zostały słusznie porzucone na przestrzeni lat, ze względu na bezwzględnie negatywne cechy - tu dla przykładu stalowe noski, które w gorących warunkach zatrzymują nadmiar ciepła, natomiast w zimnych odprowadzają je na zewnątrz, wychładzając stopy.

Czy buty wojskowe i taktyczne to to samo?

Wiemy jednak, że zupełnie różne cechy będą przydatne funkcjonariuszom operującym krótkotrwale w warunkach miejskich, a inne żołnierzowi, który w trudnym terenie przemierza kilkadziesiąt kilometrów dziennie. Warto zatem wykorzystać podział spotykany w krajach anglojęzycznych na buty wojskowe (combat boots) oraz buty taktyczne (tactical boots). Granica ta jest oczywiście płynna i spotykamy modele, które sprawdzają się w obu zastosowaniach, jednakże ułatwi nam to nieco opis cech. 

W przypadku butów wojskowych kluczowa jest odporność i wytrzymałość - korzystamy z nich w końcu długotrwale i w trudnym terenie. Nieobojętne będzie tutaj również dodatkowe obciążenie wywierające wpływ na konstrukcję. Waga wyposażenia noszone przez żołnierza w plecaku oraz na kamizelce taktycznej podczas marszu oscyluje w okolicach 40 kg. Sumując to zatem z masą osoby dzierżącej to obciążenie otrzymujemy 120 kilogramów - zdecydowanie więcej niż przeciętnie przenoszą podeszwy normalnych butów. Możemy zatem spodziewać się, że będą one wymagały nieco innych rozwiązań zarówno konstrukcyjnych jak i materiałowych.

Buty taktyczne natomiast tworzone są z myślą o wysokiej mobilności, głównie do pracy w warunkach miejskich. Ich konstrukcja jest zatem przemyślana głównie pod kątem jak największego komfortu oraz zapewnienia stabilności i bezpieczeństwa. Spotkamy tutaj rozwiązania mające na celu ograniczenie masy obuwia, co ma się przełożyć w efekcie na większą swobodę ruchu. Mniejsze obciążenie, które mają w założeniu przenosić, sprawia, że w ich strukturze mogą być wykorzystywane bardziej sprężyste, amortyzujące materiały. W połączeniu z dobrym wsparciem kostki oraz odpowiednio dobraną podeszwą gwarantuje to bezpieczeństwo podczas dynamicznego poruszania się po twardych, betonowych powierzchniach.

W kontekście zastosowanych materiałów i rozwiązań znajdziemy tu większą różnorodność - poza Cordurą, skórą wołową i gumą spotkamy elementy wykonane ze zróżnicowanych mieszanek poliuretanowych, kopolimeru EVA, a także sporo rozwiązań poprawiających komfort użytkowania butów. Wcześniej wymienione suwaki czy siatkowe wstawki są tu na porządku dziennym. W przypadku niektórych producentów takich jak Bates spotkać tu możemy również specyficzne rodzaje skór - na przykład Wolverine Warrior. Materiał jest o tyle ciekawy, że w odróżnieniu od większości wykorzystywanych do produkcji obuwia jest wykonany z odpowiednio zabezpieczonej skóry wieprzowej. Umożliwia to ograniczenie masy i grubości przy zachowaniu parametrów odporności cholewki.

Warto pamiętać zatem zarówno o możliwościach określonego typu obuwia jak i jego ograniczeniach. Solidne buty wojskowe zagwarantują nam ochronę i niezwykłą wytrzymałość jednakże kosztem ograniczonej mobilności. Modele wyposażone w pełną gumową podeszwę są trwałe i odporne na przekłucie, jednakże charakteryzują się dużą masą. Również właściwości amortyzacyjne tego materiału pozostawiają sporo do życzenia podczas dynamicznego poruszania się po utwardzonych powierzchniach. Typowo miejskie buty taktyczne natomiast zapewnią komfort podczas biegu i stabilność na gładkich powierzchniach. Jednakże materiały, z których wykonane są tego typu modele mogą nie zdać egzaminu w trudnych warunkach terenowych - nic w tym dziwnego, w końcu nie do tego zostały stworzone.

Gwarancja stabilności - buty taktyczne z podeszwą Vibram 

Przyjrzyjmy się szczegółom konstrukcyjnym, mającym zapewnić użytkownikowi komfort i bezpieczeństwo podczas korzystania z obuwia. Zacznijmy od samego dołu - podeszwy zewnętrznej. Jak już wcześniej wspominaliśmy, kluczowym dla charakterystyki podeszwy jest odpowiednio dobrana mieszanka tworzywa, z którego została uformowana. Niekwestionowanym autorytetem w projektowaniu i produkcji podeszew do obuwia terenowego jest włoska firma Vibram. Twórca pierwszej prawdziwej podeszwy górskiej - modelu Carramato - od ponad 80 lat tworzy niezawodne podeszwy do wszelkiego rodzaju warunków terenowych.

Buty taktyczne na bazie modeli trekkingowych - Merrell MOAB 

Modele różnią się między sobą zarówno ukształtowaniem bieżnika jak i składem mieszanki gumy, co pozwala na doskonałą optymalizację pod kątem przyczepności, odporności na warunki temperaturowe i uszkodzenia mechaniczne. Podeszwy Vibram stosowane są w butach - również taktycznych - renomowanych producentów. Jednym z nich jest marka Merrell znana z niezwykle udanej platformy butów trekkingowych MOAB. Powstałe na bazie sprawdzonego obuwia do zastosowań turystycznych buty taktyczne Merrell MOAB 2 Tactical wykorzystują dla przykładu podeszwę Vibram TC5+. Model ten jest świetnie dostosowany do miejskich zastosowań taktycznych, łącząc w sobie bardzo dobrą odporność na poślizgi na gładkich powierzchniach z wysoką odpornością na ścieranie przydatną przy poruszaniu się po utwardzonych powierzchniach.

Idąc dalej, skupmy się na podeszwie środkowej, odpowiadającej za amortyzację i izolację termiczną obuwia. Do wykonania podeszwy środkowej wykorzystywane są najczęściej nieco delikatniejsze, lecz dużo bardziej amortyzujące od gumy materiały - głównie EVA i poliuretan. Pierwszy z nich jest popularnie spotykany w obuwiu sportowym z racji na swoje właściwości tłumiące wstrząsy oraz niską gęstość, przekładającą się na ograniczenie wagi. Ograniczeniem EVA jest jednak relatywnie duża podatność na kompresję - podczas długotrwałego noszenia, polimer odkształca się, tracąc swoje właściwości. Z tego powodu śródpodeszwy wykonane z EVA nie nadają się do stosowania w butach wojskowych, przeznaczonych do przenoszenia dużego obciążenia.

LOWA - solidnie, niemieckie buty wojskowe

Z pomocą przychodzi tutaj jednak poliuretan - zdecydowanie mniej podatny na kompresję a nadal zdecydowanie lepiej amortyzujący niż wulkanizowana guma. Zróżnicowane mieszanki poliuretanu pozwalają na dostosowanie optymalnego stopnia wytrzymałości i amortyzacji obuwia. Przykładowo, niemiecka firma produkująca buty taktyczne LOWA stosuje dwa rodzaje podeszew środkowych na bazie poliuretanu - DynaPU o zwiększonej amortyzacji oraz DuraPU o zwiększonej wytrzymałości.

Podeszwy środkowe w butach taktycznych LOWA są wręcz przesycone nowoczesnymi rozwiązaniami. Nic w tym dziwnego - w przypadku modeli takich jak buty LOWA Zephyr czy Z6S, element ten odpowiada nie tylko za amortyzację, ale również za stabilizację stopy. Rozwiązanie nazwane przez producenta MONOWRAP Stability Frame przedłuża podeszwę środkową wysoko na cholewkę, dzięki czemu tworzy się relatywnie sztywna klatka utrzymująca stopę w miejscu. Sama technologia MONOWRAP również jest godna bliższej uwagi. W przypadku wielu modeli obuwia podeszwa jest klejona do cholewki, co niestety w wielu przypadkach jest niedostatecznym spojeniem w przypadku intensywnie wykorzystywanych w terenie butów.

Buty taktyczne LOWA posiadają system łączenia wtryskowego, który zdecydowanie przewyższa klejenie wytrzymałością i długowiecznością. Technologia ta opiera się na umieszczeniu wcześniej zespojonych podeszew - zewnętrznej i środkowej - wraz z cholewką w formie. Następnie między elementy wtryskiwany jest poliuretan - ten sam materiał, z którego wykonana została podeszwa środkowa. Wprowadzone tworzywo łączy śródpodeszwę bezpośrednio z cholewką, dzięki czemu łączenie nie posiada newralgicznych punktów. Podobną technologię stosuje polski producent butów wojskowych Protektor. Modele takie jak buty taktyczne Protektor Grom dzięki zastosowaniu wtryskiwanej, poliuretanowej podeszwy środkowej łączą w sobie wytrzymałość z niską wagą. Buty Grom są zatem idealnym wyborem dla funkcjonariuszy policji, potrzebujących podczas pieszych patroli wytrzymałego, lecz również lekkiego i wygodnego obuwia.

Amerykańskie buty wojskowe i taktyczne Bates 

Istotnym dla amortyzacji i wygody elementem jest również wkładka - to w końcu na niej bezpośrednio podpiera się stopa. Jej odpowiednie wyprofilowanie poprawia stabilność i pozwala na wykorzystanie naturalnych właściwości mięśni i ścięgien. Spotkamy tu często zastosowanie wcześniej wspominanej pianki EVA w niektórych wypadkach wspartą przez dodatkowe systemy. Jednym z takich rozwiązań jest stosowany w butach taktycznych Bates system iCS® pozwalający na dostosowanie zarówno stopnia amortyzacji w pięcie jak i nachylenia wkładki. Proces regulacji odbywa się za pomocą obrotowego pierścienia umieszczonego pod wkładką, który umożliwia nam ustawienie dwóch opcji w ramach dwóch zakresów - nachylenie w prawą lub lewą stronę oraz mocną, lub słabą amortyzację. 

Na koniec, zamiast skupiać się bezpośrednio na cholewce, zerknijmy na element bezpośrednio z nią powiązany - membranę. Czy warto stosować buty z membraną? Odpowiedź jest prosta - jeśli poruszamy się w terenie, który nie jest pustynią, a nasze użytkowanie nie ogranicza się jedynie do najcieplejszych miesięcy to tak - membrana zapewni nam nie tylko komfort, ale i bezpieczeństwo - na przykład znacząco ograniczy zagrożenie odmrożeniami. Rodzajów membran jest jednak wiele, zatem szybko omówmy sobie dwa główne typy.

Buty z Gore Texem - czy warto je wybrać do zastosowań taktycznych?

Membrany porowate, takie jak chyba najbardziej rozpoznawalny Gore-Tex wykorzystują zależność występowania wiązań chemicznych w wodzie w różnych stanach skupienia. Woda w stanie ciekłym nie może zatem przejść od zewnątrz do wnętrza buta, za to para wodna bez problemu go opuszcza. Ten typ membrany jest obarczony jednak podstawowym problemem - zapychaniem się porów. Musimy zatem pamiętać o regularnym odświeżaniu, aby zachować jej właściwości. Zupełnie inną zasadę działania przedstawiają sobą membrany poliestrowe takie jak Sympatex czy TE-POR, który spotkać możemy w butach taktycznych Protektor Grom Plus. W ich strukturze znaleźć możemy odprowadzające wodę grupy hydrofilowe oraz odpychające ją hydrofobowe. Dzięki wykorzystaniu w procesie struktury chemicznej membrany obecność porów nie jest konieczna - nie ma zatem obawy o ich zanieczyszczenie.

Wybór butów wojskowych czy taktycznych powinien zatem być przede wszystkim uzależniony od środowiska i sytuacji, w jakich będą wykorzystywane. Co ciekawe zdarzają się tu jednak modele wyjątkowo uniwersalne, sprawdzające się w zróżnicowanych warunkach. Przykładowo buty LOWA Zephyr są chętnie wykorzystywane zarówno przez wojskowych operatorów, funkcjonariuszy policji jak i w roli butów trekkingowych. Jak widać, udane połączenie kilku założeń jest możliwe przy odpowiednio zaawansowanej i dostosowanej technologii.

Artykuł promocyjny przygotowany przez partnera SpecShop.pl