Nowa modyfikacja serbskich T-72

W latach 80., gdy istniała jeszcze Jugosławia, władze tego państwa zakupiły licencję od ZSRR na produkcję czołgów T-72M, w toku prowadzonych prac ostatecznie zmodyfikowano konstrukcję czołgu, poprzez wprowadzenie nowych przyrządów celowniczych oraz systemu kierowania ogniem, tak zmodyfikowany czołg wszedł do produkcji seryjnej i służby pod oznaczeniem M-84.

M-84 produkowane były w latach 1984-1987, wyprodukowano mniej niż 150 egzemplarzy, po czym produkcja przestawiona została na ulepszony wariant M-84A, który bazował na czołgu T-72M1, a więc posiadał nową wieżę z pancerzem kompozytowym, zamiast oryginalnej monolitycznej, a także ulepszony system kierowania ogniem SUV-M-84, celownik działonowego DNNS-1, oraz przyrząd celowniczy dowódcy DNKS-2, pojazdów tych wyprodukowano łącznie około 300 egzemplarzy.

Z łącznie około 450 czołgów M-84 i M-84A w zasobach Serbii pozostała większość bo około 300-330, choć w roku 2024 Serbia czynnie eksploatowała około 200 pojazdów i tak zapewne sytuacja wygląda i dziś. Zarówno M-84 jak i M-84A wymagają pilnej modernizacji, choć jako rozwiązanie pomostowe, Serbia kupiła w Rosji, 30 czołgów T-72B1 zmodernizowanych do standardu T-72B1MS.

Dlatego też, Serbia rozpoczęła własny program modernizacji czołgów do standardu M-84AS1, M-84AS2 i niedawno ujawnionego M-84AS3. Wozy M-84AS1 i M-84AS2 nie różnią się od siebie znacznie, M-84AS2 różni się głównie innego typu włazem i kopułą obserwacyjną dowódcy. Natomiast same w sobie obra warianty mają wybuchowy pancerz reaktywny, zdalnie sterowany moduł uzbrojenia, termowizyjne przyrządy obserwacyjno-celownicze, silnik sforsowany do 1200 KM, system ostrzegania przed oświetleniem czołgu wiązką lasera, nowy system kierowania ogniem i nowy system obrony przed bronią masowego rażenia.

W trakcie ostatniej parady wojskowej w Belgradzie, zaprezentowano kolejny wariant, oznaczony jako M-84AS3, który wyposażono w aktywny system ochrony, nie wiadomo jakiego typu jest to system, składa się on z sensorów radarowych (prawdopodobnie cztery anteny) oraz dwóch, podwójnych wyrzutni przeciwpocisków, system więc przypomina nieco takie systemy jak izraelski Iron Fist, koreański KAPS czy chiński GL-6.

Poza instalacją aktywnego systemu ochrony, M-84AS3, wyposażony został w zewnętrzny zasobnik na zapasową amunicję do armaty, tak aby wewnątrz czołgu amunicja przechowywana była tylko w magazynie automatu ładowania pod wieżą, a także w bardziej rozbudowany zestaw wybuchowego pancerza reaktywnego, ekrany prętowe, oraz nowe dodatkowe zbiorniki paliwa z tyłu kadłuba o zmienionej geometrii.