O bezpieczeństwie państwa w Karpaczu. Gdzie jesteśmy?

Na pytanie moderatorki, czy jedynie zintegrowana Europa może być naprawdę odporna, paneliści odpowiedzieli jednomyślnie – tak. Emanuela Claudia Del Re, była wiceminister spraw zagranicznych Włoch i specjalna przedstawicielka UE w Sahelu, zwróciła uwagę, że tylko wspólne działania pozwalają skutecznie stawić czoła globalnym wyzwaniom. Justin Gandy, dyrektor zarządzający MSD Polska, przypomniał doświadczenia pandemii, które unaoczniły, jak istotne jest wzmacnianie odporności i zapewnienie bezpieczeństwa w dostępie do leków.

Podobne stanowisko zajęła Elżbieta Czetwertyńska, prezes Banku Handlowego w Warszawie, podkreślając, że tylko jedność może zapewnić Europie zdolność sprostania kryzysom. Z kolei prof. Alojzy Z. Nowak, rektor Uniwersytetu Warszawskiego, wskazał, że doświadczenia ostatnich lat, niespodziewane „czarne łabędzie”, takie jak wojna czy wstrząsy gospodarcze, obnażyły kruchość globalizacji i tym mocniej uwidoczniły potrzebę europejskiej spójności.

Debata szybko skierowała się ku zagadnieniom obronności. Prof. Alojzy Z. Nowak zauważył, że choć Europa powinna funkcjonować jako jednolity blok, państwa członkowskie nierzadko kierują się sprzecznymi interesami. Jego zdaniem, aby budować wiarygodność na arenie międzynarodowej, konieczne jest stworzenie europejskiej armii. Zbieżną opinię wyraziła Elżbieta Czetwertyńska, podkreślając wagę wzmacniania potencjału obronnego, przy jednoczesnym zaznaczeniu, że rozwój przemysłu zbrojeniowego to proces wymagający czasu. Emanuela Claudia Del Re zwróciła natomiast uwagę, że wspólna polityka obronna nie może ograniczać się wyłącznie do kwestii militarnych, lecz powinna obejmować także wyzwania takie jak zmiany klimatu czy migracje. Fundamentem skuteczności pozostaje współpraca w ramach Unii. W dalszej części rozmowy paneliści wskazali również na znaczenie soft power – Czetwertyńska zaznaczyła, że Europa powinna intensywniej budować relacje z globalnym Południem, by wzmocnić swoją pozycję na świecie.

Kolejnym wątkiem dyskusji były wyzwania związane z innowacyjnością oraz transformacją energetyczną. Emanuela Claudia Del Re zwróciła uwagę, że Europa wciąż pozostaje w tyle za Stanami Zjednoczonymi pod względem skali inwestycji w badania i cyfryzację, co sprzyja odpływowi innowacyjnych projektów za Atlantyk. Prof. Alojzy Z. Nowak dodał, że Europejczycy, przyzwyczajeni do stabilności i komfortu życia, odczuwali mniejszą presję na rozwój innowacji, podczas gdy Amerykanie działali szybciej i bardziej elastycznie. Del Re podkreśliła również konieczność redefinicji relacji transatlantyckich – Europa powinna sprawniej zarządzać własnym systemem dobrobytu i aktywniej włączać się w inicjatywy wielostronne, czego przykładem jest program Global Gateway, przewidujący 115 mld euro na inwestycje w Afryce.

W kontekście pandemii COVID-19 Justin Gandy zwrócił uwagę, jak szybko społeczeństwa zapominają o lekcjach kryzysów. Podkreślił, że bezpieczeństwo Europy zależy od konsekwentnych inwestycji w zdrowie publiczne i innowacje, tymczasem w Polsce nakłady na ochronę zdrowia pozostają znacznie niższe niż w innych państwach. Jego zdaniem pandemia uwidoczniła, że zdrowe społeczeństwo stanowi fundament bezpieczeństwa, a Europa powinna jasno wyznaczyć priorytetowe obszary inwestycji, by skutecznie odpowiadać na przyszłe zagrożenia.

Rozmowa dotyczyła również konsekwencji polityki USA. Gandy podkreślił, że ograniczenie finansowania badań naukowych w Stanach Zjednoczonych wywołuje skutki o zasięgu globalnym, niemniej firmy starają się przekuć te wyzwania w możliwości, prowadząc dialog i opracowując nowe strategie. Prof. Nowak zwrócił uwagę, że polskie uczelnie widzą w tym szansę na pozyskanie naukowców, którzy z różnych powodów nie mogą kontynuować pracy w USA, a polskie Ministerstwo Nauki deklaruje wsparcie dla takich inicjatyw.

Sesja zakończyła się refleksją, że Europa, pragnąc zapewnić sobie bezpieczną i stabilną przyszłość w coraz bardziej konkurencyjnym świecie, musi równocześnie wzmacniać integrację polityczną, inwestować w obronność, ochronę zdrowia i innowacje, a także skuteczniej wykorzystywać potencjał współpracy z globalnym Południem.

Materiał sponsorowany