Koniec monitoringu wojskowego na Białorusi? Biełaruski Hajun kończy działalność

W środę, 7 lutego 2025 roku, doszło do nieautoryzowanego dostępu do zamkniętego czatu projektu. Nieznane osoby uzyskały dostęp do bota Hajun, za pośrednictwem którego gromadzono informacje od informatorów. Założyciel projektu, Anton Matolka, przyznał, że w wyniku incydentu wykradziono poufne wiadomości od administratorów oraz informacje przekazywane przez źródła. Matolka podkreślił, że nie jest w stanie określić pełnej skali wycieku. Osoby, które przekazywały informacje za pośrednictwem czatu, mogą zostać zidentyfikowane, co stawia je w obliczu potencjalnych represji ze strony władz białoruskich. W związku z wyciekiem Matolka zalecił wszystkim użytkownikom usunięcie swoich kont na Telegramie i założenie nowych, aby zminimalizować ryzyko.

Biełaruski Hajun został założony przed rozpoczęciem pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę w 2022 roku przez aktywistę Antona Matolkę. Projekt koncentrował się na monitorowaniu ruchów wojsk rosyjskich i białoruskich na terytorium Białorusi, dostarczając cennych informacji zarówno dla obywateli Białorusi, jak i społeczności międzynarodowej. Informacje publikowane przez Hajun były często cytowane przez główne ukraińskie media, pomagając zarówno cywilom, jak i wojsku w lepszym zrozumieniu zagrożeń wynikających z obecności rosyjskich wojsk na Białorusi. Głównym źródłem informacji dla projektu byli subskrybenci kanału Telegram, którzy przesyłali wiadomości za pośrednictwem specjalnego bota. Do kwietnia 2022 roku bot otrzymał ponad 33 tysiące wiadomości od około 10 tysięcy osób. Dodatkowo, zespół korzystał z informacji dostępnych w mediach społecznościowych oraz monitorował publikacje różnych mediów.

W marcu 2022 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Białorusi uznało kanał i czat Biełaruskiego Hajuna za formację ekstremistyczną. W grudniu 2022 roku białoruskie służby bezpieczeństwa, podszywając się pod obserwatorów Hajuna, próbowały uzyskać dane osobowe subskrybentów projektu za pomocą chatbotów randkowych. Do września 2023 roku wiadomo było o co najmniej 10 aresztowaniach osób współpracujących z projektem. Niektóre z tych osób zostały zidentyfikowane dzięki monitoringowi wideo w przestrzeni publicznej, inne po znalezieniu bota Hajuna na ich telefonach.

W obliczu poważnego zagrożenia dla bezpieczeństwa swoich informatorów oraz braku możliwości zapewnienia dalszej ochrony przekazywanych informacji, zespół Biełaruskiego Hajuna podjął decyzję o zakończeniu działalności.