Partnerstwo Wschodnie bacznie obserwowane przez Moskwę

W dniach 21-22 maja odbędzie się IV szczyt Partnerstwa Wschodniego w Rydze. Poprzedni odbył się w Wilnie, gdzie toczyły się negocjację w sprawie parafowania umowy stowarzyszeniowej pomiędzy Unią Europejską a Gruzją, Mołdawią i Ukrainą. Na szczycie ówczesny prezydent Ukrainy Wiktor Janukowycz pod presją strony rosyjskiej wstrzymał proces integracji z UE, co spowodowało wydarzenia na Majdanie, a później aneksję Krymu oraz obecną sytuację na wschodzie kraju.

Federacja Rosyjska od początku trwania prac nad stworzeniem programu Partnerstwa była negatywnie nastawiona wobec niego, choć inicjatywy takie jak Europejska Polityka Sąsiedztwa czy Synergia Czarnomorska zyskały akceptacje Moskwy, co więcej Rosja aktywnie współpracowała z Unią w ramach polityki sąsiedztwa. Od wspomnianych inicjatyw Partnerstwo wyróżniało to, że dawało perspektywę podpisania umowy stowarzyszeniowej z Unią Europejską. Z tego powodu zostało uznane za antyrosyjską prowokację i narzędzie realizacji interesów Zachodu na obszarze poradzieckim przy finansowym wsparciu Brukseli. Minister Spraw Zagranicznych FR Siergiej Ławrow nazwał europejską inicjatywę „geopolityczną ofensywą”.

Nowy europejski Komisarz ds. polityki sąsiedztwa Johannes Hahn po objęciu stanowiska odbył podróże do wszystkich państw objętych Partnerstwem. Spotkanie w Mińsku z prezydentem Łukaszenką było szczególnie ważne z powodu zawieszenia udziały strony białoruskiej w europejskiej inicjatywie. Konflikt na Ukrainie spowodował lepsze relacje pomiędzy Unią a Białorusią m. in. z powodu łagodzenia konfliktu na Ukrainie przez Białorusinów czy nie przyłączenia się do rosyjskiego embarga. Szczyt w Rydze będzie sprawdzianem relacji pomiędzy Mińskiem a Brukselą. Na szczycie w stolicy Łotwy zostaną podjęte decyzje dotyczące zniesienia wiz dla obywateli Gruzji i Ukrainy oraz ułatwień wizowych dla Armenii, Azerbejdżanu i Białorusi.

Groźby rzecznika MSZ FR mogą mieć wpływ na stanowisko unijne wobec Partnerstwa. Konflikt na Ukrainie spowodował dużą ostrożność Unii wobec obszaru poradzieckiego, który w Rosji traktowany jest, jako „bliska zagranica” – strefa żywotnych interesów Federacji Rosyjskiej. W marcu br. Komisja Europejska zaproponowała reformę polityki sąsiedztwa zakładającą m. in. dialog z Rosją dla lepszego zrozumienia koncepcji unijnej i rosyjskiej. Unia przejawiała uległość wobec Moskwy np. zawieszając wejście w życie umowy o wolnym handlu z Ukrainą. Szczyt w Rydze będzie sprawdzianem zaangażowania Unii Europejskiej na obszarze poradzieckim, które jest wspólnym sąsiedztwem z Rosją, która już teraz zaczyna ostrzegać Unię przed dalszym rozwojem Partnerstwa Wschodniego.

Piotr Kosiorek