Geopolityczny poker - impas w wojnie na Ukrainie [OPINIA]

Kiedy wybucha wojna, pierwszą jej ofiarą jest prawda.
Arthur Ponsonsby

Widmo kryzysu energetycznego, spowolnienie gospodarcze, rosnąca inflacja zbliżająca się wizja głodu w Afryce i związana z tym lawina migracjinabierają coraz bardziej charakteru nadchodzącej rzeczywistości, a nie fikcji, z którą zmierzyć się będą musiały przede wszystkim kraje europejskie. Pomimo tych czarnych scenariuszy wciąż na horyzoncie rysują się dodatkowe zagrożenia typu militarnego związane z nierozstrzygniętym konfliktem na Ukrainie i w coraz większej skali wskazujące na różnice interesów, odmienne postrzeganie zagrożeń oraz realizacji założeń wyrafinowanej gry geostrategicznej. Obecnie konflikt jest w totalnym impasie i żadna ze stron nie może się wycofać.

Jak w związku z powyższym zareagują mocarstwa światowe? W jakim stopniu i jak długo Chiny pozwolą na osłabianie Rosji lub czy też postawiły na nie już może przysłowiowy krzyżyk? Co stanie się z Azją Centralną? Czym grozi domknięcie rozpadu imperium rosyjskiego zapoczątkowanego w latach 90. Jak wyglądać będzie wsparcie społeczeństw Zachodniej Europydla Ukrainy w chwili obniżenia stopy życiowej lub w czasie totalnej recesji? W jakim zakresie toczony konflikt może podzielić członków NATO? Takie pytanie zadają sobie nie tylko wielcy tego świata, ale przede wszystkim walczące strony zdając sobie sprawę, że konflikt zatacza coraz szersze kręgi.

Rosyjskie być albo nie być

Po krachu wizerunkowym zwłaszcza decydentów i planistów wojskowych, klęsce założeń operacyjnych, paśmie porażek na poziomie taktycznym, Rosja zmuszona jest sięgać po coraz bardziej radykalne rozwiązania. Konflikt, a zwłaszcza jego przebieg i zabiegi dyplomatyczno-polityczne przypominają twardą grę w pokera. Rosja przy stole, na którym pula wciąż rośnie, zachowuje negocjacyjną zimną pokerową twarz e" chociaż pierwsze rozdania okazały się blefem, a karty mocno bite to gra wciąż się toczy. Rosja budując swoją bazę negocjacyjną do licytacji rosnącej stawki na stole, wyciąga już wnioski z operacji militarnej, przechodząc bardziej w wojnę gospodarczo-ekonomiczną, która ma zmusić kraje zachodnie do uległości i wywarcia presji na Ukrainę.

Należy podkreślić, iż nałożone przez kraje zachodnie sankcje gospodarczo-finansowe nie odniosły spodziewanego skutku w zakładanym terminie głównie z tego powodu, iż Rosja brała je pod uwagę planując konflikt i bazując na doświadczeniach z 2014 roku. Oczywiście, w założeniach Federacji Rosyjskiej konflikt z Ukrainą miał być tzw. operacją chirurgiczną i nałożone sankcje miały mieć wg. ich planistów charakter przejściowy bardziej pozorowany poprawnością polityczną niż faktycznie dyktowane chęcią osłabienia gospodarczego Rosji. Dodatkowo zakładano, że o wiele bardziej uderzą one w kraje, które je wprowadziły niż w samą Rosję.

Oprócz tego rosyjska gospodarka po raz kolejny okazała się dużo bardziej odporna na zakłócenia niż powszechnie określali to eksperci ekonomiczni. Największym atutem Rosji przy stole pokerowym w kwestii gospodarczej jest import towarów wysoko przetworzonych (pozbawia to zwłaszcza przemysł niemiecki i francuski dochodów z eksportu) oraz eksport surowców energetycznych, a wręcz uzależnienie od nich największych gospodarek UE. Surowce w tej licytacji stają się jedną z mocniejszych kart, ale nie jedyną.

Szantaż energetyczny – wszystko na jedną kartę

Szantaż energetyczny realizowany przez Rosję wskazuje, że jest ona zdecydowana za każdą cenę i z pomocą wszelkich dostępnych narzędzi, wywrzeć maksymalny nacisk zarówno na decydentów jak i na społeczeństwa europejskie (włącznie z Polską). Nacisk ten dotyczy natychmiastowego zaprzestania udzielania pomocy militarnej i gospodarczej Ukrainie. W przeciwnym razie efekty szantażu mają doprowadzić do spowolnienia gospodarczego, spowodować wzrost bezrobocia, olbrzymią inflację, a w konsekwencji destabilizację wewnętrzną poszczególnych państw. Spowoduje to rosnące niepokoje społeczne, protesty, bunty prowadzące do upadku rządów nieprzyjaznych elicie Kremla, a także może wywołać to defragmentację NATO i organizacji międzynarodowych jak UE czy ONZ. Należy zaznaczyć, że w swoim szantażu energetycznym Rosja zadbała również o destabilizację najbliższych źródeł alternatywnych dostaw. Działania Grupy Wagnera w blokadzie infrastruktury naftowo-gazowej w Libii spowodowały spadek eksportu surowców do UE o 90%.

Słabą stroną szantażu energetycznego są możliwości zwiększenia wydobycia surowców np. ropy naftowej, eksport gazu LNG z innych kierunków. Dodatkowo nastąpiła nadwyżka surowców energetycznych spowodowana spowolnieniem produkcji przemysłowej gigantów eksportowych jak Chiny i Indie. W rezultacie obniżenia produkcji w tych krajach nastąpił spadek popytu na rosyjskie surowce, wymusiło to sprzedaż zakontraktowanego rosyjskiego gazu Europie. Jednakże kupując w sposób pośredni rosyjski gaz Europa płaci drożej, niż gdyby kupowała go bezpośrednio od Rosji oraz dużo mniej niż potrzebuje. W konsekwencji popyt staje się o wiele większy niż podaż co powoduje rosnące ceny detaliczne i wzmaga inflację. Polityka stosowana przez Rosję jest jednak bronią obosieczną. Ograniczenie przesyłu wiąże się ze zmniejszeniem wydobycia surowców lub w niektórych przypadkach z jego zamknięciem (na razie w przypadku gazu stosuje się wypalanie).

Decyzja taka niesie ze sobą poważne skutki ponieważ ponowne wznowienie wydobycia jest bardzo kosztowne. W odniesieniu do węgla często na progu opłacalności. Pogląd, że Chiny mogą być zamiennikiem europejskiego rynku dla Rosji jest całkowicie błędny. Wynika to z braku odpowiedniej infrastruktury przesyłowej dla tak wielkiej ilości gazu jaką chcieliby eksportować Rosjanie. Budowa nowych sieci przesyłowych rozpatrywana może być perspektywie kilkuletniej. Dodatkowo wchodzi w grę tzw. stygnięcie rynków zbytu i spowolnienie gospodarki, a tym samym zapotrzebowania na surowce. W związku z powyższym dużym ryzykiem dla Rosji jest rezygnacja z eksportu surowców energetycznych do Europy. W dłuższym okresie może to spowodować częściowe lub całkowite odejście od rosyjskich źródeł. Reasumując, Rosjanie stawiając wszystko na jedną kartę pokazując swoją determinację w działaniu i wolą zaryzykować utratę kluczowego dla siebie rynku, żeby osiągnąć zamierzone cele polityczne i militarne.

Wsparcie w przestrzeni informacyjnej - odrabianie strat i przejście do ofensywy

Kolejnym krokiem wzmacniającym licytację na stole staje się mocno zauważalna ofensywa informacyjna realizowana przez Federację Rosyjską. Wielkie firmy lobbingowe oraz czołowi politycy już otwarcie nawołują do „powrotu do normalności” w stosunkach z Rosją tj. do kolejnego resetu. Federacja Rosyjska bardzo mocno zwiększa wysiłki na drodze dyplomatycznej i propagandowej w Afryce i krajach Bliskiego Wschodu. W swoim przekazie pokazuje Ukrainę i jej sojuszników zwłaszcza imperialne USA jako odpowiedzialnych za wywołanie ogólnoświatowego kryzysu. Natomiast na zachodzie oskarża o inflację i problemy energetyczne, rządy sprzyjające Kijowowi przede wszystkim wskazując Polskę i kraje bałtyckie, które ich zdaniem chronią "faszystowski rząd" i grają na podziały w Europie. Swoich popleczników znajdują również w szeregach zmanipulowanych szaleństwem ekologicznym aktywistów.

Przy okazji Rosja wciąż zgłasza chęć prowadzenia negocjacji i zakończenia wg. nich niepotrzebnego konfliktu na którym cierpią Europejczycy. Działania takie dają wciąż społeczeństwu UE złudzenie zakończenia konfliktu - gdzieś w „dzikiej” części Europy. Rosja powtarza, że wystarczy jedynie zmusić Ukrainę do akceptacji niewygórowanych warunków Moskwy. Działania te mają na celu doprowadzenie do głębokich podziałów i rozdzielenie dotychczasowych sojuszników.

Wywołanie niekontrolowanej migracji - As w rękawie

Kolejną sygnalizowaną groźbą ze strony Rosji jest destabilizacja kontynentu europejskiego zwłaszcza w jego zachodniej części poprzez wywołanie niekontrolowanego przepływu migracyjnego. Migracja wywołana ma być już zapowiadaną klęską głodu i forsowaną polityką klimatyczną. Winnymi tego stanu rzeczy są, oczywiście, Europejczycy. Po pierwsze, ich fabryki zniszczyły klimat, a dążenia imperialistyczne głównie USA wywołały wojnę na Ukrainie. To oni bezpośrednio odpowiadają za kryzys żywnościowy oraz zmiany klimatu w tym dotkliwe susze. Spodziewana migracja, może mieć katastrofalne skutki dla Europy oraz doprowadzi do pogłębienia polaryzacji, zwiększnia radykalizacji środowisk prawicowych i to w czasie recesji gospodarczej i szalejącej inflacji. W efekcie doprowadzić to może do wybuchu serii protestów a nawet wojen domowych .o ma przenieść ciężar problemu z Ukrainy na Europę Zachodnią.

Azja Centralna czy Tajwan

Kolejnym etapem eskalacji lub jej obniżenia w licytacji pokerowej jest przyszłość Azji Centralnej oraz Dalekiego Wschodu. Coraz większa współpraca ekonomiczno-gospodarcza oraz polityczna Kazachstanu i Uzbekistanu z władzami Chin podważają jej orientację polityczną i lojalność Kremlowi. Usankcjonowanie wpływów Państwa Środka w Azji Centralnej nie jest w interesie ani Rosji, ani i przede wszystkim USA. Azja Centralna wydaje się być obecnie dużo większym przysłowiowym kąskiem dla Chin niż potencjalne ryzyko zwiąśzane z konfliktem o Tajwan z Tajwanem. Ogromny rynek zbytu, dostęp do surowców w Azji Centralnej oraz brak możliwości zabiegów zarówno na drodze dyplomatycznej jak i groźby interwencji militarnej stwarza dogodne warunki do rozszerzenia wpływów Chin w regionie.

Wzmocnienie Chin kontynentalnych przy słabej Rosji, problemach wewnętrznych w Europie jest bardzo niebezpieczne dla równowagi światowych mocarstw. Drugą kartą przetargową w drodze do totalnej dominacji w Azji jest Tajwan. Dlaczego Tajwan jest tak istotny? Do zaostrzenia stosunków Pekin - Tajpej doszło po wizycie Nancy Pelosi na Tajwanie. Wizyta ta wywołała oburzenie strony chińskiej i w odpowiedzi zorganizowano wielkie chińskie manewry wojskowe jako pokaz siły oraz pokaz utrzymania sztywnego stanowiska politycznego podtrzymującego uzgodnienia dot. kompromisu pomiędzy USA a Chinami dot. polityki Jednych Chin. Uzgodnienia te stanowią jasno, że Tajwan formalnie należy do Chin.

Z tego też powodu Tajwan jest tzw. państwem o statusie nieuznaniowym i nie może być reprezentowany w organizacjach międzynarodowych np. w ONZ. Przejęcie Tajwanu przez Chiny spowodowałoby dominację w regionie, wywarłoby wpływ na porządek w Azji Wschodniej, a przede wszystkim odwróciło stosunek sił względem USA i jego sojuszników na Pacyfiku. Rolę Tajwanu w jego przejęciu przez Chiny można podzielić na następujące kluczowe aspekty. Gospodarczy, wynikający z prężnej gospodarki Tajwanu, wysokiego PKB oraz zaawansowanej technologii. Polityczny, pokazujący potęgę mocarstwową Chin na poziomie globalnym. Dodatkowo, także prestiżowy, wskazujący na prawidłowo prowadzoną politykę i ukończenie od dawna ogłaszanego projektu zjednoczenia ziem chińskich. ostatnim jest aspekt strategiczny. Tajwan jest położony na zbiegu ważnych akwenów morskich Morza Wschodniochińskiego i Morza Południowochińskiego.

Główna wyspa i rozciągający się pas wysp nie tylko rozszerza obszar mórz terytorialnych i wyłącznej strefy ekonomicznej, ale pozwala kontrolować cały transport morski w tym rejonie. Prócz tego pozwala na otwarte wyjście na Pacyfik. Ewentualne przejęcie tego strategicznego miejsca zachwiałoby równowagą sił, uzależniło Japonię, Koreę Południową i odsunęło interesy oraz dominację USA w regionie.

Coraz większa pula - co na stole

Z przetoczonych powyżej czynników widać, że przedłużający się konflikt na Ukrainie, zatacza coraz szersze kręgi wchłaniając niczym wir coraz to nowe aspekty niestabilnego środowiska bezpieczeństwa. Z ostatniej zapowiedzi Władimira Putina o dokonaniu częściowej mobilizacji, przeprowadzeniu referendum na terenach okupowanej Ukrainy oraz groźby użycia broni jądrowej widać, że pula na stole pokerowym wciąż jest zwiększana. Zapowiedź ta wskazuje na wybranie przez Federację Rosyjską drogi eskalacji oraz radykalizacji w konflikcie. Przyszli poborowi (mówi się nawet o liczbie 1 miliona) najprawdopodobniej nie trafią bezpośrednio na front, a zastąpią żołnierzy stacjonujących w innych obwodach. Ma to wg. niektórych ekspertów dać czas na konieczne przeszkolenie. Z tego powodu najprawdopodobniej nie będziemy w krótkiej przyszłości świadkami dużej ofensywy wojsk rosyjskich, a bardziej skupieniu się na utrzymaniu okupowanych terenów przez te wojska.

Widać już jasno, że w bieżącym konflikcie, którego wyniku nie jesteśmy jeszcze w stanie ocenić, iż w grę wchodzi już nie tylko przyszłość Ukrainy i Rosji, a nowy porządek świata. Zbytnie osłabienie Rosji może spowodować przede wszystkim jej niekontrolowany rozpad. Już zauważalne jest tzw. przysłowiowe dzielenie skóry na niedźwiedziu w postaci wznowienia konfliktu w Górskim Karabachu oraz stosunek do samego Putina okazany na szczycie w Samarkandzie przez prezydenta Kirgistanu, Sadyra Dżaparowa. Sytuacja taka jednoznacznie doprowadzi do wzrostu potęgi Chin na kontynencie. Dla Indii oraz USA, Rosja wpadająca w objęcia Chin to katastrofalna wiadomość.

Zresztą niezadowolenie z tego faktu podczas szczytu Szanghajskiej Organizacji Współpracy w Samarkandzie wyraził premier Indii Narendra Modi. Stwierdził, że rozpętana przez Rosję wojna na Ukrainie osłabiła jego kraj, a wzmacnia Chiny. Tak wykreowana koniunktura geopolityczna paradoksalnie może przyczynić się do wypromowania projektu Międzymorza i przede wszystkim podniesienia znaczenia Polski. Dodatkowo wpłynąć może na znaczące osłabienie roli Niemiec w Europie. Warunki takie mogą przyczynić sioę do utworzenia nowych sojuszy i koalicji, doprowadzić tym samym do defragmentacji sojuszu NATO oraz UE. Z drugiej strony przy pozytywnym rezultacie negocjacji i pewnych (chwilowych) ustępstwach Rosji może nastąpić tzw. odwilż polityczna. Odwilż ta jako np. Pierestrojka 2 lub tzw. wielki reset stosunków z Rosją doprowadzi do przywrócenia status quo nie tylko w Europie ale i na świecie przy względnym (czasowym) osłabieniu Rosji.

Wznowito rolę dominującą Niemiec, może ponowinie USA scedują na nie odpowiedzialność za bezpieczeństwo w regionie europejskim. Ostatnie decyzje Berlina dotyczące blokady wypłat kolejnych transzy pomocy w wysokości ośmiu miliardów euro dla Ukrainy wskazują na wielkie zagrożenie polityczne i gospodarcze Niemiec przy ewentualnej klęsce Rosji. Komisja Europejska wypłaciła Ukrainie tylko 1 mld euro na początku sierpnia. W tym miejscu należy podkreślić, że Rosja w trakcie trwającego konfliktu zarobiła na eksporcie surowców 158 miliardów euro, w tym tylko z UE ponad 85,1 mld.

Ograniczenia dostaw spowodowały gwałtowny wzrost cen surowców energetycznych, w szczególności gazu, oznacza to, że obecne przychody Rosji znacznie przewyższają poziom z poprzednich lat, pomimo zmniejszenia tegorocznych wolumenów eksportu. Widać wyraźnie, że na stole negocjacyjnym przy wysokiej licytacji sytuacja Rosji nie jest do końca bez szans oraz sprawdzam i tzw. szach mat może nie nastąpić.

Decydująca rola krupiera – do kiedy rozdawać karty

Możliwość dla Ukrainy kontynuowania wojny zasadniczo zależy od następujących krajów i ich dalekowzrocznych interesów. Główna rolę odgrywają tu oczywiście USA, jako główne wsparcie i militarne Kijowa oraz zapewniając wsparcie gospodarcze. Ale też Polska, grająca role jako niezbędnego dla Ukrainy zaplecza logistycznego, bezpiecznej strefy tyłowej oraz głównego mentora i orędownika Ukrainy na forum międzynarodowym, potwierdzeniem tego była ostatnia sesja ONZ w Nowym Yorku. Na liście jest też Wielka Brytania rywalizująca o prymat w Europie z Niemcami i Francją. Oczywiście rozwoju konfliktu nie można przewidzieć w stu procentach jednak jego przebieg w dużej mierze zależeć będzie od tego gdzie wielcy gracze naznaczyli cienką czerwoną linię, chociaż coraz bardziej linia ta jest niebezpiecznie przesuwana. Faktem jej przesuwania jest groźba Rosji dotycząśca możliwego konfliktu e nuklearnego , ostra zapowiedź USA dotycząca wsparcia Tajwanu oraz próba rekonstrukcji Rady Bezpieczeństwa ONZ.

Podsumowanie

Należy zaznaczyć, że w bliskiej przyszłości czeka nas jedna z ważniejszych i decydujących bitew tej wojny. Polem bitwy będzie nie Donbas i nie Chersoń, tylko oś Waszyngton- Berlin – Bruksela. Rosja uderza cenami surowców oraz brakiem ich dostaw w nadziei na niepokoje społeczne. Wywiera coraz większy nacisk na europejskich polityków. W realizacji polityki międzynarodowej Rosja swoje żądania podeprze wnioskami z polityki sankcyjnej, która ma wiele ograniczeń i może być przedstawiana w narracji rosyjskiej jako bezsensowna i rujnująca gospodarki krajów unijnych. Podważa sens realizowanych wysiłków ekologicznych na rzecz ratowania planety. Działania te wesprze groźbą, a wręcz szantażem dotyczącym niekontrolowanej migracji liczonej w dziesiątkach milionów osób. W swojej narracyjnej retoryce zaznaczy jedynie fakt resetu i utemperowania niepokornych krajów jak Polska i Wielka Brytania.

Paradoksalnie stabilna Rosja potrzebna jest nie tylko Niemcom ale i USA. Jednak pomimo zaklinania rzeczywistości jak głosi stare przysłowie, mleko się już rozlało i nadchodzących zmian nie da się zatrzymać. Pozycja strategiczna Rosji została zachwiana i proces wzmacniania Chin już nastąpił. Swoją cegiełkę dokłada Turcja realizując plan odbudowy imperium Osmanów. Wielki reset gospodarczy (do którego już byliśmy podprogowo przygotowywani np. przez bezrefleksyjne noszenie podartych ubrań, promowanie broszur, filmów i reklam o tym jak się zachować i przeżyć blackout na długo przed wojną na Ukrainie), migracja ludzi i tak nastąpi. Konkludując, przegranych w tej wojnie może być dużo więcej niż nam się wydaje. Nasuwa się pytanie czy poza wymienionymi wielkimi graczami przy stole pokerowym, ktoś inny nie rozdaje kart i nie winduje licytacje np. jakiś aktor niepaństwowy.