ATAK - "oczy i uszy" amerykańskiego żołnierza przyszłości

Wojsko dziś wykonuje cały szereg zadań. Od prowadzenia operacji w ramach pełnoskalowego konfliktu zbrojnego, poprzez misje stabilizacyjne, pokojowe, antyterrorystyczne aż po działania w cyberprzestrzeni i kosmosie. Charakteryzują je przede wszystkim różnorodność, wysoka dynamika, ograniczenia czasowe i przestrzenne. Żołnierz musi być pewien celu wykonywanej przez siebie misji oraz mieć pełną świadomość sytuacyjną podczas realizacji stawianych mu zadań. Ułatwieniem w tym obecnie są dla niego takie nowinki technologiczne jak np. smartfon lub tablet. Z kolei dowódca by właściwie stawiać mu zadania powinien mieć dane nie tylko ze swego obszaru odpowiedzialności, ale też te interesującego go z wyższego szczebla dowodzenia. Problemem pozostaje mnogość wykorzystywanych systemów przetwarzania danych, ich technologiczne wady i zalety oraz ich wzajemna współpraca.

Nadchodzi ATAK

ATAK (Android Tactical Assault Kit) to oprogramowanie/narzędzie, które umożliwia m.in. nadzorowanie prowadzonych misji przez żołnierzy, ustalanie ich lokalizacji z wykorzystaniem systemu pozycjonowania GPS czy zapewnienie dostępu do interaktywnych map obszaru zadaniowego i innych danych. Same dane mogą być z kolei wstępnie ładowane lub pobierane z serwerów wyższego dowództwa czy Narodowej Dyrekcji Wywiadu Geoprzestrzennego Departamentu Obrony USA (NUGR) oraz innych departamentów rządowych.

W przypadku wstępnie zdefiniowanego terenu cyfrowego dostępne jest jego wyświetlanie w formacie 3D oraz prezentacja warunków meteorologicznych, stref promieniowania, skażenia chemicznego i biologicznego, a także, co najważniejsze, warunków terenowych.

Oczywiście oprogramowanie umożliwia też nałożenie na warstwy kartograficzne sytuacji taktycznej (zidentyfikowane obiekty i siły przeciwnika, rozpoznane pozycje poszczególnych żołnierzy, całych oddziałów i pododdziałów, środków rażenia wraz z ich sektorami prowadzenia ognia, elementów wyposażenia operacyjnego, stanu obiektów infrastruktury i innych ważnych informacji) w postaci konwencjonalnych symboli zgodnie z amerykańską normą wojskową MIL-STD-2525 oraz uzupełnionych opisem tekstowym. Te dane z rozpoznania pochodzą z różnych systemów zadaniowych użytkowanych w zadanym obszarze taktycznym czy taktyczno-operacyjnym a nawet strategicznym.

Możliwe jest korzystanie z bibliotek konwencjonalnych symboli z aplikacji Google Earth i Maps oraz wskazywanie celów na mapie z planowaną kolejnością ich zwalczania za pomocą różnej klasy pocisków samosterujących, lotnictwa (w tym BSP) oraz artylerii. Kolejną zaletą jest możliwość prowadzenia transmisji wideo FMV (Full Motion Video), wymiany zdjęć (wysokiej rozdzielczości), całych wiadomości tekstowych i rozkazów w czasie zbliżonym do rzeczywistego czy sterowanie systemami bezzałogowymi poprzez interfejs użytkownika z wykorzystaniem specjalnego manipulatora (jak np. joystick PUCK - Pocket Universal Controller Kit).

Obecne możliwości

Dziś oprogramowanie ATAK jest użytkowane przez formacje specjalne USA, m.in. te wykonujące misje w Iraku i Syrii (operacja Enduring Determination). Szczególnie dotyczy to zespołów przeznaczonych do prowadzenia rozpoznania, naprowadzania środków ogniowych i wykonywania misji sabotażowo/wywiadowczych. Nieoficjalnie ATAK wykorzystywały też wspierane przez Amerykanów formacje syryjskie walczące z reżimem Asada.

Sam mechanizm obliczeń graficznych dla kart aplikacji ATAK jest zintegrowany z taktycznym zestawem piechoty Net Warrior 2. A dalszy rozwój jego współpracy z innymi zautomatyzowanymi systemami wojskowymi realizowany jest w ramach koncepcji tworzenia pojedynczego systemu zarządzania bojowego JADC2

To dzięki tej aplikacji dowódcy różnego szczebla mają szybki i efektywny dostęp do danych o sytuacji taktycznej. Samo zastosowanie tego oprogramowania wynika z możliwości pracy bez centralnej witryny, czyli w sieciach peer-to-peer z adresowaniem IP a jest to przede wszystkim wysoka zaleta dla specjalsów działających autonomicznie i skrycie.

Jeśli istnieje konieczność wymiany danych z dowództwem wyższego szczebla, informacje zebrane są sumowane i przechowywane na lokalnym serwerze z systemem operacyjnym Linux z zainstalowanym oprogramowaniem TAK-server. To urządzenie znajduje się w centrum kontroli na poziomie taktycznym, które można wykorzystać do wdrożenia zautomatyzowanej stacji roboczej (w tym laptopa lub komputera stacjonarnego) z systemem operacyjnym Windows i oprogramowaniem WinTAK (Windows Tactical Assault Kit). Jest również możliwość wyświetlania danych o sytuacji taktycznej na wielkoformatowych wyświetlaczach, tak by była ona widoczna dla większej grupy osób.

Wszelkie wyświetlane dane są przesyłane z urządzeń peryferyjnych (od indywidualnego operatora poprzez stanowiska dowodzenia) na serwer bezpiecznym kanałem komunikacyjnym za pomocą komercyjnego smartfona połączonego kablem z RS-232 lub standardowym tabletem stacji radiowej (RF-7850M Falcon III, TW-900/950 Shadow, MPU5, Stream Caster 4200, AN/PRC-148C, -152A , -159, -163 i innych z obsługą LINK-16).

Pełna funkcjonalność programu ATAK, w tym transmisja wideo, jest realizowana poprzez wykorzystanie mobilnych samoorganizujących się sieci komunikacyjnych wykorzystujących protokoły ANW2, TSM (TSM-X), Wave Relay oraz MN-MIMO.

Ale oprogramowanie ATAK to oczywiście na razie nie tylko same zalety. Już zapewnienie sterowania robotami wymaga zwiększonych możliwości obliczeniowych a każda awarii dziś wymaga nawet kilkuminutowego zerwania kontaktu z nadzorowanym obiektem. Ponadto użycie tak zaawansowanego oprogramowania powoduje konieczność przeprowadzenia dodatkowych szkoleń z żołnierzami, którzy będą go wykorzystywać. U.S. Army organizuje wirtualne warsztaty mające na celu przyspieszenie rozwoju i integracji takich nowoczesnych narzędzi orientacji sytuacyjnej.

Zagrożeniem jest też cyberatak, zwłaszcza gdy grozi on ze strony przeciwnika wykorzystującego podobny poziom awansowanej technologii. Tu na razie wsparciem ma być zastosowanie nowoczesnych środków komunikacji radiowej przy użyciu protokołów algorytmu szyfrowania typu 1 a w ramach kolejnych modyfikacji ma być wprowadzone większość usług w trybie offline.

Każda nowa funkcja to również zagrożenie co do poprawności działania oraz powstania luk zapewniających dostęp i wyciek poufnych informacji. Koncentracja poufnych informacji w jednym urządzeniu zwiększa poważnie chęci pozyskania go przez przeciwnika. Same testy i sprawdzenia, kolejnych modyfikacji wymagają też czasu i podnoszą koszty.

Przeszłość i przyszłość

Oprogramowanie ATAK narodziło się jako projekt DARPA by następnie zostać zmodyfikowanym i przetestowanym przez USAF. Od początku założono, że jego architektura pozwalać będzie na rozszerzenie listy zadań do rozwiązania poprzez instalację specjalnych „wtyczek”, których zestaw może się różnić w zależności od przeznaczenia. Na dzień dzisiejszy jest ich już ponad 120. Przykłady - pozycjonowanie skoczków spadochronowych z uwzględnieniem wysokości, obliczanie tras z uwzględnieniem m.in. pogody, aktywności przeciwnika czy zabieranego wyposażenia, sterowanie BSP Black Hornet lub Pegasus-3, współpraca z inercyjnym urządzeniem nawigacyjnym WarLock czy zestawem słuchawkowym Ara Virtual Reality oraz wizualizacja i manipulowanie danymi ADR.

Narzędzie do wizualizacji i map

Dziś już powstał kompleks sprzętowo-programowy (AIC) VTAK (Virtual Tactical Assault Kit), który przeznaczony jest do pracy z trójwymiarowymi mapami za pomocą gogli wirtualnej rzeczywistości HTC Vive Pro firmy HTC i z wykorzystaniem smartfona z oprogramowaniem ATAK uzupełnionym o odpowiednią wtyczkę.

VTAK to również przepływ danych i interakcja z innym kompleksem indywidualnego wyświetlania sytuacji IVAS czy wykorzystanie gogli rzeczywistości rozszerzonej Hollowance-2.

Zestaw oprogramowania, przetwarzania, wyświetlania i przesyłu danych, urządzeń peryferyjnych i pomocniczych (dalmierze laserowe, termowizory, gogle rozszerzonej rzeczywistości itp.) tworzą ekosystem produktów TAK (Team Awareness Kit) dostarczających wersje dla systemów operacyjnych Android, Windows, Linux oraz iOS.

Już w zeszłym roku z oprogramowania ATAK korzystało ponad 250 tys. „użytkowników” z US Army, USAF, US Navy czy Gwardii Narodowej.

Powstały następujące wersje ATAK - ATAK-PR czyli rozwojowa o otwartym kodzie źródłowym, cywilna ATAK-CIV, ATAK-GOV dla agencji federalnych USA (FBI, Secret Service, Policja, Departament Bezpieczeństwa Wewnętrznego itp.) oraz ATAK-FVEY. Ta ostatnia obsługiwana wspólnie z Kanadą, Wielką Brytanią, Australią, Nową Zelandią i Japonią a przeznaczona do instalacji na urządzeniach Apple.

Podsumowanie

Oprogramowanie ATAK już dziś daje olbrzymie możliwości a przy tym jest ciągle modyfikowane. Oczywiście szereg zalet nie zwalnia z pracy nad wyeliminowaniem wad. To jednak wymagać będzie jeszcze sporo czasu do realizacji.

A kolejnym krokiem rozwojowym będzie już zapewnienie komunikacji, dowodzenia, koordynacji, planowania i prezentacji danych w jednym urządzeniu co ma spowodować bezpośredni transfer wielopoziomowy. To podejście ma znaczenie przyśpieszyć przepływ danych oraz zapewnić jeszcze bardziej efektywniejszą wzajemną współpracę żołnierzy i różnych systemów walki.