Kownacki: Trwają prace nad modernizacją śmigłowców z Ukrainą

Z informacji posiadanych przez resort obrony narodowej wynika, że kilka polskich podmiotów, tj. Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 1 S.A., Centrum Wdrożeniowo-Produkcyjne Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych (ITWL) Sp. z oo. oraz Green Aviation Sp. z o.o., w czerwcu 2016 r. podjęły – we współpracy z ukraińskim Motor Sich – prace nad przygotowaniem rozwiązania, które polepszy parametry eksploatacyjne śmigłowców rodziny Mi, znajdujących się w zasobach polskich, jak i ukraińskich. (…) Ze względu na początkowy stan przedmiotowych prac, aktualnie trudno jest ocenić przewidywany czas ich realizacji oraz finalne efekty.

Powyższy cytat pochodzi z odpowiedzi wiceministra na interpelację nr. 7141 złożoną przez posłanki Krystynę Sibińską i Marię Małgorzatę Janyską  z Platformy Obywatelskiej. Pytały one o konkrety po słynnym wystąpieniu ministra Antoniego Macierewicz, który mówił o planach budowy śmigłowców wojskowych przez polskie i ukraińskie zakłady lotnicze.

Czytaj też: Macierewicz: Polsko-ukraińskie śmigłowce dla Europy Środkowo-Wschodniej

W odpowiedzi na interpelację jak widać pojawia się informacja o konkretnym programie, związanym nie z budową wspólnej maszyny ale modernizacją śmigłowców Mi-8 a potencjalnie również Mi-14 czy Mi-24, przede wszystkim w zakresie wymiany silników na nowe jednostki produkcji ukraińskiej firmy Motor Sicz. Pod uwagę brane są najnowsze silniki tego producenta typu TW3-117WMA SBM1W serii 4E. Posiadają one znacznie dłuższy okres międzyremontowy (resurs) i lepsze osiągi niż starsze jednostki tej rodziny, stosowane w śmigłowcach Mi-8T czy nowszych Mi-17. Osiągnięto to dzięki szerokiemu zastosowaniu elementów ceramicznych, monokryształów i nowych stopów.

Sama tylko wymiana silników, bez wymiany przekładni, pozwala zwiększyć zasięg o około 80 km, a pułap operacyjny z 4,5 km do ponad 8 km. Przy tym prędkość przelotowa jest wyższa średnio o 30 km/h na pułapie do 1000 metrów. Ze względu na niezmienioną przekładnię główną ograniczona jest zarówno moc, jak i masa startowa zmodernizowanych maszyn.

Oznacza to, iż przy większej dynamice utrzymana została maksymalna masa ładunku czy też uzbrojenia. Przy tym koszty modyfikacji są relatywnie niskie, gdyż obejmują wymianę silników, realizowaną w ramach remontu po wyczerpaniu resursów poprzednich silników. Silniki ukraińskie stanowią daleką modernizację jednostki napędowej stosowanej obecnie w polskich Mi-8/Mi-17 a ich instalacja wymaga jedynie zmian w przebiegu pewnych instalacji. W ukraińskim TW3-117WMA SBM1W serii 4E zastąpiono też wszelkie agregaty i inne urządzenia produkcji rosyjskiej alternatywnymi konstrukcjami zachodnimi lub ukraińskimi. Uniezależnia to użytkownika od rosyjskich części zamiennych, co istotnie poprawia bezpieczeństwo. Prace związane z wymianą silników w polskich maszynach na produkowane przez zakłady Motor Sicz mogą być łatwo zrealizowane przez Wojskowe Zakłady Lotnicze nr 1 w Łodzi (WZL-1). Zakres tych prac w znacznym stopniu pokrywa się z pracami remontowymi prowadzonymi obecnie przez ten zakład.

Czytaj też: Polsko-ukraiński śmigłowiec? W pierwszej kolejności modernizacja posowieckich maszyn

Kolejny element prowadzonych od czerwca 2016 roku prac w polsko-ukraińskim programie modernizacji to zabudowa systemu monitorowania stanu i eksploatacji elementów konstrukcji głównych, części transmisji, kinematyki i pracy silników w locie, będący rozwiązaniem autorskim Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych. Tego typu rozwiązanie ułatwia eksploatację i obniża jej koszty oraz przyspiesza prace serwisowe zapewniając na bieżąco kontrolę stanu i parametrów pracy kluczowych elementów płatowca, ułatwiając kontrolę zużycia lub identyfikację awarii elementów układu napędowego.

Posiadane informacje wskazują, że obecnie zakłady Motor Sich przygotowują – na potrzeby ukraińskiego programu budowy śmigłowców – produkcję seryjną śmigłowców MSB-6 Ataman, należącego do średniej klasy śmigłowców transportowych. W ramach tego programu rozpatrywane jest stworzenie różnych wersji śmigłowca, w tym desantowego, sanitarnego, uderzeniowego i ratowniczego.

Wiceminister Kownacki odniósł się też do ewentualnego prowadzenia prac nad nowym śmigłowcem. W zakładach w Zaporożu faktycznie rozpoczęto już kilka lat temu prace nad nową konstrukcją, oznaczoną roboczo MSB-6 Ataman. Ma to być jednak śmigłowiec przewożący do 3 ton ładunku podwieszonego, albo 12 żołnierzy z wyposażeniem. Jest to więc klasa zbliżona pod względem gabarytów np. do AW149 czy Black Hawka. Motor Sicz zakłada, że zastąpi on w ukraińskiej armii znacznie większe Mi-8T.

Polska armia, w przypadku zapowiadanego przez ministra Antoniego Macierewicza zakupu śmigłowców Black Hawk, nie będzie raczej zainteresowana kolejny typem śmigłowca o podobnych parametrach. Dlatego współpraca w zakresie wersji wojskowych wydaje się mało prawdopodobna, przynajmniej w najbliższych latach. Motor Sicz nie posiada obecnie nie tylko prototypu ale nawet makiety takiego śmigłowca, więc efekty potencjalnej współpracy byłyby widoczne raczej w długim okresie. Prace nad rozwojem tej konstrukcji potrwać mogą jeszcze wiele lat, być może dekadę, zważywszy na ograniczone możliwości firmy z Zaporoża w zakresie kluczowych technologii, takich jak przekładnie główne.

Dlatego zakup ukraińsko-polskich śmigłowców w czasie krótszym niż 10-15 lat jest mało prawdopodobny. Natomiast trwające prace nad modernizacją Mi-8, zwłaszcza w przypadku „ucyfrowienia” awioniki tego modelu na podstawie rozwiązań ITWL jest perspektywiczne. Zarówno dla polskich i ukraińskich użytkowników wojskowych i cywilnych, jak też krajów trzecich. Mi-8 i Mi-24 są konstrukcjami popularnymi na świecie, a co za tym idzie, bardzo opłacalne może być ich modernizowanie. Zwłaszcza z możliwością uniezależnienia użytkownika od części rosyjskich.