Finlandia i Szwecja wzmacniają współpracę wojskową

Fińsko-szwedzki „Plan działania”

Oba państwa od dłuższego czasu prowadzą intensywne rozmowy w dziedzinie obronności. Wzrost aktywności rosyjskiej w basenie Morza Bałtyckiego doprowadził do jeszcze głębszego zacieśnienia wzajemnych więzi. Finlandia i Szwecja, które są członkami Nordefco oraz Unii Europejskiej postanowiły w maju zeszłego roku ustanowić Plan Działania na rzecz pogłębienia współpracy wojskowej.

Ówczesna minister obrony Szwecji Karin Enström oraz szef resortu obrony Finlandii Carl Haglund w dokumencie podpisanym w Helsinkach zadecydowali o rozwoju współpracy w dziedzinie zabezpieczenia łączy komunikacyjnych, zwiększeniu liczby organizowanych wizyt pracowników resortów obrony oraz podjęciu się wspólnych prac nad raportem poświęconym wyzwaniom w dziedzinie obronności dotykających obydwa państwa.

Ministrowie Szwecji oraz Finlandii wyrazili zgodę na stworzenie programu pogłębionej współpracy dla każdego rodzaju sił zbrojnych. Stosowny raport został wydany 17 lutego. Najistotniejszym elementem była deklaracja o chęci stworzenia brygady, złożonej z oddziałów obydwu państw. Dowództwa marynarek wojennych od maja zeszłego roku miały rozważyć możliwość poprawienia efektywności przeprowadzanych wspólnych manewrów.

Podjęto również kroki w celu zbadania możliwości dzielenia się danymi operacyjnymi pomiędzy obydwoma flotami. W oświadczeniu wydanym przez ministrów obrony zaproponowano prowadzenie wspólnego dozoru nad akwenem morskim oraz użytkowanie infrastruktury portowej. Podobne rekomendacje zawarto dla Sił Powietrznych, które miały analizować możliwość wzajemnego wykorzystania lotnisk, ale również dokonania wymiany danych operacyjnych.

Pod uwagę brane jest wspólne wykorzystywanie radarów oraz systemów dowodzenia i kontroli. Istotną propozycją z punktu widzenia wojsk lądowych dla obu państw było przeprowadzanie wspólnych ćwiczeń w wykorzystaniu artylerii oraz manewrów wojskowych w zimie. Obaj ministrowie obrony podczas podpisywania Planu Działań, podkreślali chęć obniżenia kosztów utrzymania sprzętu wojskowego poprzez wspólny outsourcing pewnych usług logistycznych.

Wymiana, budowa, zaangażowanie – klucze do odniesienia sukcesu?

Opracowany przez ministerstwa obrony Szwecji i Finlandii raport poza analizą możliwości polepszenia bezpieczeństwa obu państw, miał określić sposób lepszego użycia posiadanych zasobów. Intencją dokumentu było również wskazanie obszarów wymagających większego zaangażowania Szwecji oraz Finlandii w celu zwiększenia interoperacyjności wojsk obu państw oraz ich zdolności. W przygotowanie raportu było zaangażowanych sześć grup roboczych, które zajęły się poszczególnymi obszarami współpracy.

1. Koncepcja współpracy sił morskich

Przyszła współpraca szwedzko-fińska ma obejmować powstanie wspólnej morskiej grupy zadaniowej (Naval Task Group). Grupa ma zostać rozwinięta do 2023 roku i być przygotowana do prowadzenia operacji morskich, zwłaszcza w zakresie ochrony szlaków handlowych. Zasięg działania jednostki ma wychodzić również poza Morze Bałtyckie.

Poziom gotowości grupy będzie ustalany w późniejszym terminie, z uwagi na potrzebę określenia ambicji politycznych i wojskowych obu państw. Współpracą zostaną objęte wszystkie komórki zajmujące się marynarką wojenną w strukturach dowodzenia Szwecji oraz Finlandii. Siły morskie obu państw mają okazać sobie wsparcie poprzez umożliwienie dostępu do infrastruktury portowej, aby okręty łatwiej mogły operować w basenie Morza Bałtyckiego.

Dowództwa Marynarek Wojennych mają opracować czteroletni plan ćwiczeń dwustronnych. Ważnym elementem szkoleń będzie prowadzenie działań w zakresie zwalczania okrętów podwodnych. Polepszeniu ma ulec dotychczasowa wymiana kadr oficerskich. Ciekawym elementem jest ustanowienie oficerów łącznikowych na poziomie operacyjnym oraz strategicznym dowodzenia.

2. Koncepcja współpracy Sił Powietrznych

Ze względu na wzrost aktywności Sił Powietrznych Federacji Rosyjskiej, szwedzcy oraz fińscy piloci stanęli przed trudnym zadaniem reagowania na wtargnięcia w przestrzeń powietrzną swoich państw. Główne działania w ramach współpracy szwedzko-fińskiej mają skupić się na określeniu potrzebnych zdolności do przeprowadzania wspólnych operacji. Jedną z nich ma być możliwość wsparcia zarówno sił lądowych oraz morskich z powietrza.

Dla realizacji tego celu mają zostać utworzone bazy lotnicze, przygotowane do szybkiego reagowania w przestworzach. Dodatkowo bazy mają stanowić zaplecze m.in. logistyczne dla innych rodzajów sił zbrojnych. Założono potrzebę stworzenia wspólnego systemu dowodzenia i kontroli operacjami powietrznymi. Główny ciężar prac spadnie na Centra Operacji Powietrznych, które będą musiały nawzajem sobie zapewnić pełen obraz przestrzeni powietrznej.

Będzie to wymagało stworzenia nie tylko odpowiedniej infrastruktury komunikacyjnej, ale również ścieżki decyzyjnej związanej z możliwością użycia sił powietrznych na wypadek wtargnięcia obcego statku powietrznego w przestrzeń powietrzną państw.

3. Operacje śmigłowców

Szwecja i Finlandia wyraziły wstępnie zainteresowanie współpracą w dziedzinie śmigłowców, aby móc wspólnie uczestniczyć w międzynarodowych misjach pokojowych. Połączona jednostka, w ocenie obu państw, przyniosłaby oszczędności oraz przyczyniła się do lepszego wykorzystania posiadanej floty. Dodatkowo jednostki wchodzące w skład sił zbrojnych, miałyby realizować misje na obszarze obydwóch państw, co zapewniłoby zdolność szybszej odpowiedzi.

4. Koncepcja współpracy Wojsk Lądowych

Położenie geograficzne, a wraz z nim podobne uwarunkowania terenowe i klimatyczne sprzyjają wspólnym ćwiczeniom oraz wymianie doświadczeń. Wojska lądowe mają stworzyć brygadę, która mogłaby zostać użyta do obrony terytorium jednego z państw bądź do uczestnictwa w misjach stabilizacyjnych. Ustanowienie takiej „brygady ramowej” wymaga jednak realizacji szeregu wspólnych manewrów, przeprowadzenia procesu dostosowania standardów obu państw oraz zintegrowania infrastruktury np. komunikacyjnej. Szwedzi oraz Finowie są zainteresowani stworzeniem ośrodka szkolenia wysuniętych obserwatorów, odpowiedzialnych za naprowadzanie wsparcia powietrznego.

5. Koncepcja współpracy logistycznej

Zakres współpracy we wcześniej wymienionych obszarach z pewnością będzie wymagał zapewnia odpowiedniego zaplecza logistycznego. Szwedzi oraz Finowie pragną zbudować mechanizm umożliwiający dokonywanie wspólnych zamówień. Główną przesłanką jest chęć zmniejszenia kosztów zakupu nowego uzbrojenia i sprzętu wojskowego oraz wybór najbardziej zaawansowanej technologii, która pozwoli na ograniczenie braków w zdolnościach. Aby uzyskać efekt skali, oba państwa zamierzają stworzyć Zewnętrzny System Zarządzania Zasobami i Koordynacji Zamówień, który ma zapewnić bezpieczeństwo łańcucha dostaw.

6. Bezpieczeństwo łączności

Szwecja oraz Finlandia nie posiadają wspólnych systemów teleinformatycznych, zapewniających bezpieczną komunikację. Zacieśnienie współpracy wojskowej będzie wymagać stworzenia systemów łączących ośrodki polityczne oraz wojskowe obu państw. W ocenie raportu, takie systemy będą rozwijane na poziomie strategicznym oraz operacyjnym. Dodatkowo ma zostać wzmocniona współpraca między strukturami obu państw odpowiedzialnymi za dowodzenie, kontrolę, komunikację, rozpoznanie, wywiad i systemy komputerowe.

Nowa forma współpracy wojskowej szansą dla Szwecji i Finlandii?

Niestabilna sytuacja na wschodzie Ukrainy oraz wzrost aktywności rosyjskich sił zbrojnych w bliskim otoczeniu Finlandii i Szwecji są głównym powodem zacieśnienia współpracy. Oba państwa w ostatnim roku wyraziły gotowość do bliższego współdziałania z NATO, nawet nie wykluczając członkostwa w Sojuszu. Helsinki i Sztokholm uzyskały status Host Nation Support, umożliwiający członkom Paktu wsparcie swoimi oddziałami tychże państw.

Porzucenie polityki neutralności obu krajów byłoby z pewnością przełomowym wydarzeniem. Obecnie jest prowadzona bliska współpraca na obszarze Arktyki. Zarówno po stronie szwedzkiej oraz fińskiej panuje wola i chęć współpracy pomiędzy państwami. Partie polityczne wykazują zainteresowanie poprawą zdolności obronnych, nie tylko w oparciu o pomoc ze strony Stanów Zjednoczonych.

Lista projektów, które mają zostać zrealizowanych przez Szwecję oraz Finlandię w nadchodzących latach jest bardzo szeroka. Istotne będzie wprowadzenie nowych zapisów prawnych, umożliwiających efektywną i skuteczną realizację propozycji zawartych w raporcie. Należy pamiętać, że pogłębienie dotychczasowej współpracy musi się również wiązać ze zwiększeniem liczby kadr oraz środków budżetowych.

Zarówno Finlandia i Szwecja różnią się pod kątem wielkości swoich sił oraz ich modelu. Zarówno szwedzkie, jak i fińskie siły zbrojne liczą w czasie pokoju kilkanaście tysięcy żołnierzy. Z tym że, armia fińska jest w stanie zmobilizować w wypadku zagrożenia łącznie co najmniej 230 000 wojskowych, a zachodni sąsiad Finlandii posiada zaledwie 22 tysięcy ochotników będących członkami Hemvarnet. Różna struktura oraz modele armii, mogą powodować problemy w początkowej fazie współpracy.

Należy pamiętać, że zapoczątkowana współpraca przyniesie mierzalne korzyści dopiero za kilka lat. Zacieśnienie relacji szwedzko-fińskich w dziedzinie obronności, powinno być powiązane z konsultacjami z NATO, aby w przyszłości ułatwić przystąpienie tych państw do struktur Sojuszu.

Paweł Fleischer