Pierwszym okrętem, który trafił do służby był niewielki okręt hydrograficzny ORP Pomorzanin. W ciągu dwudziestolecia międzywojennego flota odpowiadała za zabezpieczenie niewielkiego skrawka wybrzeża, którego sercem był nowobudowany port w Gdyni, a także przygotowywała się do konfliktu ze wschodnim sąsiadem Polski. Z tego też względu zasiliły ją cztery niszczyciele, stawiacz min oraz pięć okrętów podwodnych - zamówienia na kolejne zostały złożone przed wybuchem II wojny światowej.
W trakcie wojny Marynarka Wojenna brała czynny udział w operacjach na wodach europejskich - eskortowały 787 konwojów, odbyły 1162 patroli, ponad 600 razy dochodziło do kontaktu ogniowego z przeciwnikiem. W toku walk polskie okręty zatopiły przynajmniej 45 jednostek pływających przeciwnika (w tym 2 okręty podwodne) oraz zniszczyły przynajmniej 20 samolotów. Wśród strat własnych należy wspomnieć o okrętach utraconych we wrześniu 1939 roku, a także tych zatopionych w Europie: ORP Grom pod Narwikiem, ORP Orzeł zaginął na Morzu Północnym, ORP Jastrząb zatopiony omyłkowo przez Aliantów na Morzu Norweskim, ORP Orkan zatopiony w czasie eskorty konwoju do ZSRR, ORP Kujawiak na Morzu Śródziemnym, ORP Medoc.
Po II wojnie, odbudowywana od nowa, flota ponownie powstawała w Gdyni. Początkowo tworzyły ją jednostki przekazane przez ZSRR, jednostki poniemieckie oraz własne. W kolejnych latach, wraz z uruchomieniem stoczni, zaczęły przybywać do linii okręty własnych projektów, które były uzupełniane importem z ZSRR.
Geopolityczne przemiany lat 1989/1990 otwierają kolejne karty w bogatej historii floty. Okręty ORP Piast oraz ORP Wodnik skierowano na wody Zatoki Perskiej, jako wkład w operację Pustynna Burza. Wejście Polski do NATO otworzyło drogę do kolejnych działań poza wodami ojczystymi - pełniły je m.in. fregata rakietowa ORP Gen. K. Pułaski (dwukrotnie w ramach stałego zespołu fregat operowała na Morzu Śródziemnym), okręty podwodne typu Kobben (działania na wodach Morza Śródzemnego), ORP Kontradmirał X. Czernicki (jako okręt dowodzenia siłami przeciwminowymi, a także uczestnik operacji Iracka Wolność) czy niszczyciele min projektu 206FM (w ramach stałych zespołów przeciwminowych NATO).
Na przełomie wieków rozpoczęto, bardzo ograniczoną, modernizację floty - objęła ona przejęcie używanych okrętów sojuszników: czterech (operacyjnych) okrętów podwodnych typu Kobben oraz pary fregat rakietowych typu Oliver Hazard Perry. Do tego przeprowadzono modernizację części eksploatowanych okrętów oraz wcielono do służby okręt wsparcia ORP Kontradmirał X. Czernicki.
W ciągu najbliższych lat Marynarkę Wojenną RP czekają gruntowne zmiany - wśród nowego sprzętu, który ma się pojawić na 100. rocznicę, można wymienić nowe jednostki pływające (patrolowiec ORP Ślązak, nowy typ niszczyciela min i okrętu podwodnego), a także śmigłowce zwalczania okrętów podwodnych i ratownicze.
Łukasz Pacholski
