124 mld zł na wydatki obronne w budżecie na 2025 rok [ANALIZA]

Powodem przekazania projektu w ostatniej chwili były zmiany jakie Rada Ministrów, w związku ze skutkami niedawnych powodzi, wprowadziła do niego 28 września (sobota). Zostało to odnotowane na stronie internetowej Sejmu.

Projekt budżetu złożony w Sejmie w części 29 – obrona narodowa niewiele różni się od projektu przesłanego 29 sierpnia 2024 roku do Rady Dialogu Społecznego. Natomiast plan finansowy Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych do rady został przesłany jako projekt, a do Sejmu już jako plan. Oba dokumenty są identyczne, z czego można wysnuć wniosek, iż w międzyczasie został on zatwierdzony.

Nowość tę należy odebrać pozytywnie choć nadal podstawowe informacje o planie, a przede wszystkim jego wykonaniu nie są publicznie dostępne. Jest to o tyle niekorzystne, iż nasze globalne, realne wydatki zbrojeniowe składają się z wydatków budżetu obronnego zawartego w ustawie budżetowej oraz wydatków Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych. Całość zaciemniają dwa czynniki. Fundusz co rok jest zasilany z budżetu MON. Powoduje to łatwość podwójnego zaliczenia jako wydatkowanych tych samych środków. Raz, gdy budżet wydaje je na zasilenie funduszu, a drugi raz gdy fundusz wydaje je na spłatę zakupów poczynionych przez MON. Dodatkowo nie wszystkie pieniądze wydawane przez fundusz idą na zakupu sprzętu wojskowego. Część środków funduszu przeznaczana jest na odsetki i spłatę mechanizmów dłużnych oraz samo funkcjonowanie funduszu.

Budżet obronny w projekcie ustawy budżetowej na 2025 roku jest jeszcze większy niż w latach poprzednich. Na 2025 rok w części 29 – obrona narodowa przewidziano kwotę 123,526 mld zł. Natomiast obecnie funkcjonujący budżet państwa na 2024 rok przewiduje w tej części 117,520 mld zł, a wykonanie budżetu w 2023 roku wyniosło 97,080 mld zł.

Poza częścią 29 – obrona narodowa w innych częściach budżetu państwa na wydatki obronne przeznacza się dodatkowe 0,776 mld zł. Łącznie daje to 124,302 mld zł co stanowić będzie 3,1 % PKB.

Z części 29 budżetu 14,021 mld zł ma zostać w 2025 roku przekazane do Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych. Natomiast wydatki funduszu na realizację podstawowych zadań mają wynosić 76,267 mld zł.

Reasumując globalnie w 2025 roku Polska może przeznaczyć 124,302 mld zł z budżetu oraz 76,267 mld zł z funduszu pomniejszone o 14,021 mld zł przekazane do funduszu z budżetu.

Ten nieczytelny mechanizm finansowania naszych zbrojeń był krytykowany przez opozycję w poprzedniej kadencji Sejmu. Niestety teraz, gdy opozycja stała się rządzącymi, szybko zapomniała o swoim dotychczasowym stanowisku i bardzo chętnie „weszła w buty” funkcjonującego systemu. System ten daje ogromną elastyczność w finansowaniu wydatków, ale również powoduje ogromne zagrożenia w przypadku, gdy Fundusz Wsparcia Sił Zbrojnych nie będzie w stanie zaciągnąć nowych pożyczek czy też znaleźć kupców na nowe emisje obligacji. A krótka historia funduszu pokazuje, że zagrożenia te już występują. Do końca trudno jest ocenić czy fundusz taniej zaciąga swoje zobowiązanie niż gdyby zrobił to Skarb Państwa.

W ramach zaplanowanych w części 29 budżetu 123,526 mld zł na poszczególne wydatki przeznacza się:

- 51,532 mld zł na wydatki majątkowe, przeznaczone głównie na realizację inwestycji i zakupy inwestycyjne resortu obrony narodowej, na współfinansowanie programów inwestycyjnych NATO oraz na zasilenie Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych (wspomniane wcześniej 14,021 mld zł);

- 48,021 mld zł na wydatki bieżące, przeznaczone na wydatki osobowe, tj. uposażenia żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy oraz świadczenia pieniężne relacjonowane do uposażeń, wynagrodzenia sędziów wojskowych, a także wynagrodzenia pracowników cywilnych i nauczycieli wraz z pochodnymi, na zakup usług remontowych, zdrowotnych, telekomunikacyjnych i pozostałych oraz na zakup materiałów i wyposażenia, pozostałego sprzętu i uzbrojenia, energii oraz środków żywności;

- 18,017 mld zł na świadczenia na rzecz osób fizycznych czyli na emerytury i renty dla byłych żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy oraz na pozostałe świadczenia, w tym uposażenia żołnierzy Dobrowolnej Zasadniczej Służby Wojskowej i Terytorialnej Służby Wojskowej;

- 5,957 mld zł na dotacje i subwencje, m.in. na dotacje związane z finansowaniem wojskowego szkolnictwa wyższego, Agencji Mienia Wojskowego, zabezpieczeniem potrzeb Sił Zbrojnych realizowanych przez przedsiębiorców, wojskowych instytucji kultury.

Środki zaplanowane w dziale 752 - obrona narodowa w innych częściach budżetu państwa czyli 0,746 mld zł przeznaczone zostaną na sfinansowanie:

• projektów badawczych i celowych w dziedzinie obronności;
• Programu Pozamilitarnych Przygotowań Obronnych RP w zakresie transportu kolejowego i drogowego na potrzeby wojska;
• działalności jednostek organizacyjnych prokuratury powszechnej właściwych w sprawach wojskowych;
• składki do Europejskiej Agencji Kosmicznej;
• zadań związanych z przeprowadzeniem kwalifikacji wojskowej.

Projekt planu finansowego Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych na 2025 rok

W dniu 1 stycznia 2025 roku fundusz ma posiadać 3,287 mld zł.

Na cały rok zaplanowano uzyskanie przez fundusz 76,265 mld zł, w tym z następujących tytułów:

• 60,586 mld zł z finansowania dłużnego;
• 14,021 mld zł z budżetu państwa przekazane przez Ministra Obrony Narodowej;
• 1,271 mld zł ze środków pochodzących ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi;
• 159,1 mln zł z wpływów z tytułu wsparcia udzielonego wojskom obcym oraz udostępniania im poligonów;
• 101,8 mln zł odsetek;
• 78,2 mln zł jako odszkodowania lub kary umowne oraz zwrócone zaliczki, wpływy ze zrealizowanych gwarancji, zabezpieczeń oraz inne środki otrzymane w toku realizacji umów, zawartych na rzecz Sił Zbrojnych PLN;
• 22,0 mln zł jako zwrot podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego otrzymanego przez organy wojskowe z tytułu realizacji zadań na rzecz sił zbrojnych Stanów Zjednoczonych Ameryki oraz z tytułu udzielonego wsparcia pozostałym wojskom obcym;
• 17,1 mln zł z wpływów z tytułu specjalistycznych usług wojskowych;
• 9,1 mln zł z wpływów wynikających z przepisów o Agencji Mienia Wojskowego.

Na 2025 zaplanowano wydatki Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych w wysokości 76,267 mld zł, w tym:

• 65,420 mld zł na realizację celów określonych w Programie rozwoju Sił Zbrojnych czyli na zakupy sprzętu wojskowego;
• 3,8 mld zł na wypłaty odsetek od pozyskanego finansowania dłużnego;
• 3,628 mld zł na spłata kapitału od pozyskanego finansowania dłużnego;
• 3,410 mld zł na prowizje, opłaty i pozostałe koszty z tytułu organizacji i obsługi finansowania dłużnego;
• 8,6 mln zł na wynagrodzenie prowizyjne dla Banku Gospodarstwa Krajowego, który prowadzi fundusz.

Na 31 grudnia 2025 roku zaplanowano, iż na stanie Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych ma pozostać 3,286 mld zł, do wydania w latach następnych.

Dopiero w 2026 roku dowiemy się czy ten ambitny plan pozyskania i wydatkowania zostanie zrealizowany w takiej wysokości. Dla przypomnienia na 2024 roku wpływy do funduszu zaplanowano na poziomie 53,530 mld zł, w tym 12,805 mld zł z budżetu MON. Obecnie trudno przewidzieć czy uda się pozyskać w 2024 roku taką kwotę, poza oczywiście przelewem z MON. A w 2025 roku planuje się do pozyskania przecież jeszcze większą kwotę (76,265 mld zł, w tym 14,021 mld zł z budżetu MON).

W związku z wątpliwościami dotyczącej realnie możliwej kwoty do pozyskania można tylko przypomnieć, iż na same cele określone w Programie rozwoju Sił Zbrojnych fundusz w 2024 planuje wydać 45,880 mld zł. Oprócz nich fundusz zmuszony jest jeszcze do poniesienia kosztów organizacji i obsługi finansowania dłużnego oraz wynagrodzenia prowizyjnego dla Banku Gospodarstwa Krajowego.

Przedstawione przez Ministerstwo Finansów dane pokazują realny jak i planowany stan zadłużenia Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych. Na koniec 2023 roku było to 27,9 mld zł, a na koniec czerwca 2024 roku 28,7 mld zł. Natomiast obecny plan zadłużenia wygląda następująco:

- 57,2 mld zł na koniec 2024 roku;

- 114,8 mld zł na koniec 2025 roku;

- 188,9 mld zł na koniec 2026 roku;

- 247,8 mld zł na koniec 2027 roku;

- 282,4 mld zł na koniec 2028 roku.

W obecnej sytuacji gospodarczej Polski plan ten wydaje się mało realny oraz stanowiący bardzo poważne obciążenie dla stanu finansów państwa. Cały czas musimy pamiętać, iż zadłużenie Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych jest gwarantowane przez Skarb Państwa. Będzie ono wymagało w przyszłości spłaty z dochodów państwa lub zaciągania kolejnych pożyczek lub sprzedaży kolejnych emisji obligacji.