Niemiecki producent z kolejnym zamówieniem. Polska na celowniku?

Organ odpowiedzialny za zamówienia i logistykę w duńskim resorcie obrony, czyli FMI (z dun. Forsvarsministeriets Materiel- og Indkøbsstyrelse), zawarł z firmą RMMV umowę ramową na dostawę do 1000 samochodów ciężarowych serii HX i TG. Kontraktowi temu towarzyszyło pierwsze zamówienie na ponad 100 ciężarówek, które jest warte kilkadziesiąt milionów euro, a dostawy tych pojazdów planowane są na 2027 rok.

Nowe ciężarówki zostaną zakupione w ramach rozbudowy duńskiej ciężkiej brygady zdolnej do rozmieszczenia w ramach NATO.. Dostawa pojazdów nastąpi w wyjątkowo krótkim czasie, gdyż pierwsze zamówienia zostaną zrealizowane przed końcem 2027 roku. Obejmują one również dodatkowe usługi, takie jak konserwacja, części zamienne i szkolenia z obsługi pojazdów. Jednocześnie umowa serwisowa dotycząca posiadanej przez Duńczyków floty ciężarówek MAN/RMMV została przedłużona o kolejne cztery lata.

Zamówienie to oznacza powrót Danii do grona użytkowników rodziny HX i ugruntowanie pozycji niemieckiej konstrukcji jako standardowej ciężarówki wysokiej mobilności Sił Zbrojnej Królestwa Danii (z duń. Forsvaret).

Przypomnijmy, że Duńczycy na początku XXI w. zamówili nieco ponad 200 ciężarówek HX dla wszystkich rodzajów sił zbrojnych, które były dostarczane od końca 2006 r. Łącznie było to 113 pojazdów HX77 8×8 wyposażonych w hakowy system załadunkowy, 83 pojazdy HX77 8×8 w konfiguracji ze skrzynią ładunkową/cysterny, około pięciu pojazdów HX58 6×6 w konfiguracji ciągnika siodłowego dla duńskich sił powietrznych oraz cztery pojazdy HX60 4×4.

Rodzina HX

Rodzina HX to samochody ciężarowe wysokiej mobilności dużej ładowności produkowane przez Rheinmetall MAN Military Vehicles (RMMV), w których konstrukcji wykorzystano podzespoły i rozwiązania z komercyjnej linii MAN TG. Są one dostępne w konfiguracjach od 4x4 do 10x10. Po raz pierwszy ciężarówki serii HX zostały zaprezentowane w 2003 roku, a pierwsze zamówienie złożono w 2004 roku (stając się podstawową ciężarówką British Army). Rodzina HX zastąpiła w produkcji wcześniejsze typoszeregi: FX i LX.

Z kolei seria HX2, która od 2024 roku uzupełnia oryginalną rodzinę HX, została zaprezentowana w 2012 r. po raz pierwszy pod marką RMMV. Pierwsze ciężarówki HX2 zostały dostarczone w kwietniu 2016 r. Seria HX i HX2 pierwotnie uzupełniały serię SX, jednak od 2019 r. całkowicie ją zastąpiły.

Seria HX3 została zaprezentowana w maju 2021 r., jednak ich produkcja seryjna ma rozpocząć się po wprowadzeniu rozwiązań zastosowanych w modelu TG z roku modelowego 2025 (chodzi głównie o elektronikę).

Dopuszczalna masa całkowita pojazdów z rodziny HX wynosi od 18 000 kg dla podwozia 4×4 do 50 000 kg dla podwozia pięcioosiowego. Z kolei ciągniki siodłowo-balastowe HX81 HET (Heavy Equipment Transporter) 8×8 są przeznaczone do tworzenia zestawów o dopuszczalnej masie całkowitej do 130 000 kg. Ładowność ciężarówek HX w zależności od przeznaczenia i konfiguracji zawiera się w przedziale od około 8000 kg do 30 000 kg.

W całej gamie stosowane są silniki wysokoprężne marki MAN spełniające normy emisji spalin od Euro 2 do Euro 5. Są to głównie cztery jednostki napędowe: D0836, D2066, D2676 i D2868. Wszystkie są przystosowane do pracy na paliwie F34, a ich moc waha się od 243 kW/326 KM (w przypadku sześciocylindrowego silnika D0836) do 507 kW/680 KM w przypadku silnika V10 D2868 o pojemności 18,273 litra, montowanego w ciągniku HX81 HET.

Standardowo montowana jest zautomatyzowana skrzynia biegów ZF AS-Tronic (w ofercie produktów komercyjnych MAN znana pod nazwą TipMatic) z 12 biegami do przodu i dwoma biegami do tyłu. W zależności od modelu może to być również skrzynia AS Mid (HX60/HX61), AS Tronic (HX58/HX77) lub TC Tronic (HX81). W przypadku pojazdów o większej masie całkowitej, w tym HX81 HET, opcjonalnym wyposażeniem jest przekładnia hydrokinetyczna.

Na całym świecie używa się ponad 20 000 egzemplarzy, z czego wiele w krajach UE i NATO. Oprócz Niemiec, obecni użytkownicy to Wielka Brytania, Australia, Nowa Zelandia, Norwegia, Szwecja, Austria, Węgry, Singapur, Słowenia, Dania i Ukraina. Powszechne stosowanie pojazdów z rodziny HX na całym świecie zapewnia znaczne korzyści w zakresie interoperacyjności i logistyki, szczególnie w odniesieniu do operacji wielonarodowych.

Ciężarówki HX są wyposażone w modułową kabinę wojskową MAN/RMMV, której historia sięga lat 70. XX w. Stosowana obecnie w modelach HX kabina jest o 290 mm dłuższa i ma o ponad 600 litrów więcej objętości przestrzeni bagażowej z tyłu w porównaniu do starszych wersji. Wnętrze kabiny zostało wykonane z wytrzymałych i łatwo zmywalnych materiałów. Dostępne są dwa rodzaje modułowych, zdejmowanych twardych dachów: standardowy płaski lub podwyższony z opcjonalnym wyposażeniem w postaci układu klimatyzacyjnego, a także systemu filtrowentylacyjnego chroniącego przed bronią masowego rażenia NBC dla opcjonalnej opancerzonej kabiny IAC. Wzmocniony dach może wytrzymać ciężar dwóch żołnierzy i siły odrzutu karabinu maszynowego kal. 12,7 mm zamontowanego na obrotnicy we włazie. Dla kabin dostępny jest również zestaw ochrony przed zamieszkami.

Seria HX została zaprojektowana od samego początku z myślą o opancerzonych kabinach. Dla kabiny opracowano zestawy dodatkowego opancerzenia, do montażu których są one przygotowane już na etapie produkcji. Zestawy te, znane jako Modular Armour Cabin (MAC), zapewniają ochronę zgodną z normą STANAG 4569, a ich masa wynosi około 1500 kg. Dostępne jest również rozwiązanie w postaci wymiennej kabiny opancerzonej – Integrated Armour Cabin (IAC), pierwotnie opracowanej we współpracy z firmą Krauss-Maffei Wegmann (KMW) z myślą o 4-osiowych ciężarówkach rodziny SX. Dostępna jest opcja IAC opracowana przez Rheinmetall, która może być montowana na wszystkich pojazdach z serii HX, w zależności od nośności przedniej osi i poziomu ochrony.

Nie tylko HX, czyli zmilitaryzowany TG-MIL

W tym roku podczas kieleckiego Międzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego pojawił się Rheinmetall, prezentując m.in. ofertę pojazdów ciężarowych: serii HX oraz TG-MIL. Szczególnie ta druga rodzina, której przedstawiciel znalazł się również na stoisku firmy Autobox, może stanowić główny element oferty niemieckiego producenta skierowanej do Wojska Polskiego. W tym przypadku mocnym argumentem może być zlokalizowany w Niepołomicach koło Krakowa zakład MAN Trucks Kraków, który produkuje samochody ciężarowe z serii TGS, TGX, TGM oraz TGL, montowane w różnych konfiguracjach jako pojazdy 2-, 3-, 4- i 5-osiowe. Dodatkowo na tym samym terenie znajduje się Truck Modification Center, w którym ciężarówki są dostosowywane do indywidualnych wymagań klientów. Modyfikacje pojazdów obejmują zarówno elementy funkcjonalne, jak i estetyczne.

Jeśli chodzi o zmilitaryzowaną serię ciężarówek TG-MIL, to po raz pierwszy została ona zaprezentowana w 2024 roku podczas targów zbrojeniowych Eurosatory w Paryżu. Stanowi ona alternatywę dla typowo wojskowych konstrukcji, w tym rodziny HX/HX2, a więc zwykle kosztowniejszych pojazdów. Jednocześnie wozy typoszeregu TG-MIL mogą z powodzeniem być wykorzystane do realizacji wielu militarnych zadań. Z jednej strony oferują one możliwości typowo wojskowych ciężarówek, a z drugiej charakteryzują się niższymi kosztami zakupu i eksploatacji.

Bazę dla zmilitaryzowanej rodziny MAN-a stanowią terenowe 2-osiowe TGM 4×4 (średnia klasa tonażowa); 2-, 3-, 4-osiowe i ewentualnie 5-osiowe również terenowe TGS (ciężka klasa tonażowa), a w wybranych przypadkach ciężkie ciągniki siodłowo-balastowe klasy HET – także TGX.

W układzie napędowym typoszeregu TG-MIL stosowane są jedynie 6-cylindrowe, rzędowe silniki z trzech linii – D08 (wyłącznie TGM), D20 i D26, i dysponują mocą maksymalną w zakresie: D08 – do 250 kW/340 KM, D20 – do 320 kW/440 KM, D26 – do 400 kW/540 KM. Jednostki te spełniają normy czystości spalin Euro 3 – EGR, Euro 5 – SCR, Euro 6 – EGR/SCR i są zakwalifikowane do pracy na paliwie F34.

Z jednostkami tymi współpracują 16-biegowe manualne skrzynie przekładniowe ZF lub 12-biegowe zautomatyzowane także ZF. Opcjonalnie mogą być zastosowane w pełni automatyczne 6-biegowe skrzynie Allison.

Kabiny MAN TG-MIL wywodzą się z rozwiązań komercyjnych i oferują podobne wysokie standardy komfortu, jak również ergonomię. W ich wnętrzu stosowane są materiały łatwe do czyszczenia. Są one dostępne zarówno w wersji krótkiej, jak i długiej, z dachem normalnej wysokości, podwyższonym lub wysokim. W kabinach o większej kubaturze wygospodarowane jest miejsce na dodatkowe siedzenia, schowki, sprzęt wojskowy, a nawet składaną leżankę. Są one również przygotowane do instalacji elementów systemów dowodzenia i łączności C4I, a także uchwytów na broń indywidualną żołnierzy czy inny typowo wojskowy sprzęt.

W opcji kabina MAN TG-MIL może być wyposażona w dodatkowy stalowy dach z bocznymi relingami i dużym okrągłym włazem – lukiem ewakuacyjnym. Wzmocniona konstrukcja tego dachu pozwala na stanie na nim i pracę dwóch żołnierzy oraz montaż dodatkowego wyposażenia, takiego jak uchwyty na broń, amunicję, anteny czy dodatkowe akumulatory.

Co istotne, z punktu widzenia wojskowych użytkowników, wyposażenie kabiny, w tym deska rozdzielcza, zostały przystosowane do prowadzenia i obsługi pojazdu w goglach noktowizyjnych.

Seria TG-MIL, podobnie jak jej komercyjne odpowiedniki, jest wyposażona w komplet systemów bezpieczeństwa, takich jak: asystent wjazdu pod górę Hill Start Aid, elektroniczny układ przeciwblokujący hamulców MAN BrakeMatic przystosowany do jazdy w terenie oraz system kontroli trakcji i układ ADAS.

Jednym z elementów podlegających militaryzacji jest układ elektryczny, który nie tylko spełnia wymagania w zakresie zgodności elektromagnetycznej (ECM), ale został doposażony w zintegrowane oświetlenie zaciemniające zgodne ze STANAG oraz gniazda NATO do rozruchu i przyczepy.

Wśród innych elementów cechujących zmilitaryzowane ciężarówki serii TG-MIL można wymienić: przednie i tylne zaczepy mocujące zgodne ze standardem NATO, wojskowy zaczep do przyczepy (K4D/KA3), możliwość montażu wciągarki do samoewakuacji, i stalowe kratki ochronne przednich reflektorów oraz tylnych świateł.

Na marginesie można dodać, że podwozia rodziny TG są wykorzystywane jako baza dla innych pojazdów, jak np. opancerzone wozy RMMV Survivor R i AMZ Tur VI (Lekki Transporter Opancerzony), w obu przypadkach na podwoziu MAN TGM.

Także komercyjne ciężarówki MAN rodziny TG są obecne w Wojsku Polskim, choćby w postaci wywrotek i polewaczko-zamiatarek zamówionych w 2012 roku, czy wozów gaśniczych znajdujących się w wyposażeniu Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej.

Czy militarne ciężarówki RMMV/MAN dołączą do Scanii i Mercedesów Zetros w szeregach Sił Zbrojnych RP pozostaje otwartą kwestią, jednak nierozwiązane problemy z wydajnością produkcji Jelcza stwarzają okazję dla kolejnych producentów, którzy mogą zaoferować swoje pojazdy wojsku.